گروه اقتصادی- فرزانه غلامی: اسکله های غیرمجاز و فعالیت آنها سالهاست که توجه رسانه ها را به خود جلب کرده است.
از سال 73 تاکنون بحث مبارزه با این اسکله ها مطرح است و در مواردی حتی گفته می شود که مبدأ اصلی ورود کالای قاچاق به کشور همین اسکله ها هستند.
در هر حال با وجود گذشت بیش از 17 سال از طرح این مسأله هنوز هیچکس نمی داند چه تعداد اسکله غیرمجاز در کشور وجود دارد! متولی ایجاد این اسکله ها چه کسانی هستند! چه انگیزه ای در ساخت آن دارند و یا سهم دقیق این اسکله ها در ورود کالای قاچاق به کشور چقدر است!

تاریخچه ای پر از تضاد

در نگاهی اجمالی به تاریخچه افشاگریها و مبارزه با اسکله های غیرمجاز، موضع گیریهای محمد باقر قالیباف، رئیس وقت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال 83 بیش از سایرین در اذهان عمومی باقی مانده است.
او در آن زمان از معرفی قریب الوقوع اسکله های غیرمجاز خبر داد و اصرار داشت که با این اسکله ها برخورد جدی کند.
البته موضع گیری قالیباف از سوی منتقدانش نوعی جنگ روانی در آستانه کاندیدا شدن وی برای انتخابات نهم ریاست جمهوری تلقی شد.
پس از آن در سالهای 84 و 85 هم این قصه تکرار شد، اما این بار تهدیدکنندگان افرادی غیر از قالیباف بودند.
در اوایل فروردین ماه سال 86 نیز خبر لایحه دولت برای جلوگیری از ساخت اسکله های غیرمجاز شنیده شد که بر اساس آن اعلام شده بود ساخت و ساز بدون مجوز یا خارج از مجوز سازمان بنادر و کشتیرانی ممنوع است.
در اردیبهشت همان سال حمیدرضا محمدتقی زاده دبیر وقت ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر گفته های رئیس جمهور صحه گذاشت، اما این بار او از ساماندهی اسکله های غیرمجاز در سال قبل (سال 85) سخن گفت.
وی در آن زمان 90 درصد اسکله های غیرمجاز را ساماندهی شده دانست که مدیریت آن با هماهنگی سازمان بنادر و شیلات تعیین شده و 10 درصد باقی مانده را هم تحت نظارت توصیف کرد.
جالب اینکه آبان ماه سال 86 از سوی غلامحسین الهام، رئیس وقت ستاد بار دیگر در مورد اسکله های غیرمجاز موضع گیری شد.

24 یا 212 اسکله

این بار الهام از توقف فعالیت اسکله های غیرمجاز خبر داد و گفت: علیرغم فشارهایی که وجود داشت جلوی فعالیت این اسکله ها گرفته شد و هم اکنون هیچ واردات و صادراتی از آنها انجام نمی شود و سوء استفاده از آنها به حداقل رسیده است.
او تعداد اسکله های غیرمجاز را 24 مورد اعلام کرد و اذعان داشت: با وجود حضور نمایندگان گمرک، شیلات، نیروهای نظامی و انتظامی در بعضی از آنها، امکان کنترل های لازم و کافی در این اسکله ها وجود نداشت اما هم اکنون با ساماندهی انجام شده برخی تعطیل شده یا به فعالیت تخصصی می پردازند و در مواردی هم مجوزهای لازم را دریافت و معایب خود را برطرف کرده اند.
البته غلامحسین الهام از معایب، نحوه ساماندهی و نوع فعالیت تخصصی این اسکله ها به طور شفاف سخن نگفت تا اینکه در سال 88 هم خبرگزاریها به نقل از ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بار دیگر تعطیلی این اسکله ها را تأیید و اعلام کردند که دیگر هیچ اسکله غیرمجازی در کشور وجود ندارد!
نکته قابل تأمل در خبر خبرگزاریها این بود که تعداد اسکله های غیرمجاز 212 مورد اعلام شده بود یعنی با رقمی که از سوی غلامحسین الهام در آبان 86 منتشر شده، تفاوت فاحشی داشت!
روند تهدیدها، ساماندهی و تعطیلی اسکله های غیرمجاز همچنان تداوم داشت تا اینکه رئیس جمهور در آخرین اظهارنظر خود بر لزوم تعطیلی این اسکله ها تأکید کرد.
احمدی نژاد با بیان اینکه هیچ نهاد و وزارتخانه ای نباید در این زمینه احساس امنیت کند، گفت: هر جا حقوق فرا قانونی قائل شدند آنجا نقطه فساد شد، مهم نیست توسط چه کسی و با چه نیتی انجام شود، زیرا استثنا قائل شدن و دادن اختیار فرا قانونی فساد درست می کند.

چالشی که هنوز داغ است

در همان روز و دقایقی پس از سخنان رئیس جمهور، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم از وجود فساد در گمرکات خبر داد.
موضع گیری اخیر رئیس جمهور و غلامرضا مصباحی مقدم به این معناست که بحث ساماندهی اسکله های غیرمجاز هنوز داغ است و به عبارتی با وجود هر آنچه سالهای قبل گفته شده، حکایت این اسکله ها همچنان باقی است.
به گفته یک کارشناس مسائل اقتصادی این اسکله ها اغلب با مجوزی غیرمرتبط با فعالیت صورت گرفته در آنها ایجاد و در واقع از حیطه کاری خود خارج شده اند.
دکتر مهدی تقوی در این خصوص به خبرنگار ما گفت: برخی از این اسکله ها مجوز کشتی سازی دارند، ولی مبادرت به صادرات سوخت می کنند و به درآمدزایی می پردازند و سالهاست که قرار است با استقرار نیروی انتظامی و گمرک در آن ها، فعالیت شان صورت قانونی به خود بگیرد.
او اضافه کرد: برخی از این اسکله ها هم به شکل قانونی ایجاد شده اند مانند اسکله نفت در خارک که نفت صادر می کند یا مثلاً در مناطق آزاد چنین اسکله هایی وجود دارد.
اما اینکه تعدادشان چقدر و متعلق به کدام نهاد یا وزارتخانه اند را احتمالاً فقط دولت می داند! چون رئیس جمهور در قبال این اسکله ها موضع گیری تند داشته است.
او اذعان داشت: گمرک نمی تواند کاری از پیش ببرد، چون تمام مرز را نمی توان با پاسگاه کنترل کرد، مشکل اصلی ما بزرگی اقتصاد و گستردگی مرز است، در حال حاضر در اقتصادهای بزرگ دنیا مانند آمریکا هم این مشکل وجود دارد.
رئیس شبکه های خانه صنعت و معدن کشور هم به خبرنگار ما گفت: سالهاست راجع به ورود کالاهای بنجل به کشور هشدار می دهم، اما آقایان می گویند این کالاها از طریق غیرقانونی به کشور وارد می شود. می گویم: این یک دروغ است وگرنه چرا مانعش نمی شوید؟ می گویند: نمی توانیم!
هادی غنیمی فرد بر این باور است که ناتوانی در این زمینه به هیچ وجه با عقل جور درنمی آید!

سال جهاد اقتصادی و یک تکلیف مهم

او اضافه کرد: یک گروه مافیایی روند ورود کالاهای قاچاق را اداره می کند و اسکله های غیرمجاز را هم فقط سیاستمداران و دولتمردان می توانند در موردش اظهارنظر قطعی کنند، من نمی توانم اظهارنظر کنم حتی نمی توانم با قطعیت از وجود یا عدم وجود آن حرف بزنم.
غنیمی فرد اعتقاد دارد، یکی از مظاهر سال جهاد اقتصادی این است که چنانچه این اسکله ها وجود دارند، ریشه کن شوند و جلوی قاچاق کالا گرفته شود.