هنوز ریالی اعتبار به حساب دستگاه‌های مسؤول- بویژه بنیاد مسکن- در امر بازسازی خانه‌های ویران شده واریز نشده و تمام وعده‌ها و دستورها در رفع مشکلات مردم روی کاغذ مانده است.
در مجموع فکر نمی‌کنم کار بازسازی روستاهای زلزله‌زده زهان، ساچ، زردان، نخرود، حسین‌آباد و عباس‌آباد واقع در شهرستان قاین استان خراسان‌جنوبی به موقع به اتمام برسد».
این جملات نگران‌کننده فقط بخشی از اظهارات «هروی» نماینده مردم قاین در مجلس شورای اسلامی بود که روز گذشته در صفحه میهن روزنامه قدس انتشار یافته است.
بر این اساس در گفت‌وگویی با مهندس فرید لطیفی، معاون بازسازی و بازتوانی سازمان مدیریت بحران کشور پیگیر موضوع شدیم تا بیشتر در جریان کارهای انجام شده و اقداماتی که در آینده انجام خواهد گرفت، قرار بگیریم.
* آقای مهندس لطیفی! لطفاً در خصوص آخرین وضعیت زلزله‌زدگان جنوب خراسان و اقداماتی که مدیریت بحران کشور برای بازسازی و بازتوانی حادثه‌دیدگان انجام داده است ارزیابی‌تان را بفرمایید.
** طبق گزارشی که استاندار خراسان‌جنوبی در این رابطه داده است باید عرض کنم در همان سه ساعت اول زلزله عملیات امداد و نجات انجام شده، همچنین سبد غذایی لازم و 500هزار لیتر انواع سوخت در همان شب توزیع شده است. افزون بر این سه کانکس برای مدارس برده‌اند. اگر اظهاراتی که از زبان نماینده قاین مطرح شده درست باشد نمی‌توانستیم در همان شب حادثه این اقدامات را انجام دهیم. سازمان مدیریت بحران در همان لحظات اولیه بحران یک‌سری اقداماتی انجام می‌دهد که جزو وظایف دولت محسوب می‌شود، اما وقتی شرایط عادی می‌شود طبیعی است مردم خدماتی که دریافت می‌کنند باید هزینه‌اش را پرداخت کنند. ما در زلزله ورزقان هم همین شرایط را داشیم و دولت امدادرسانی و هزینه کمک‌هایی که در لحظات اولیه انجام شده را متقبل شده است، اما دولت که نباید تمام هزینه‌ها را پرداخت کند. دولت نقش حمایت‌کننده دارد. مردم در مراحل بعد باید در کارها مشارکت کنند. واقعیت این است که دولت مسبب زلزله نبوده که الان بدهکار مردم باشد. مردم در ساخت و ساز خانه‌های خود کوتاهی کرده‌اند و زلزله باعث تخریب و آسیب آنها شده است. دولت تسهیلات می‌دهد تا آنان مقاوم‌سازی کنند، اما اگر قرار باشد تمام کارها را دولت انجام بدهد نه تنها این دولت، بلکه هر دولت دیگری هم فلج می‌شود. اصلاً عقل این اجازه را نمی‌دهد که شما شرایط را به گونه‌ای رقم بزنید که همیشه بدهکار باشید. مردم در حفظ، سلامتی و ایمنی خود باید با دولت سهیم باشند. اینها از اصول اولیه مدیریت بحران و تکلیفی که برای این سازمان دیده شده است، می‌باشد.
به هر حال با وقوع یک حادثه غیر‌مترقبه‌ای، دولت وظیفه امداد و نجات را به عهده دارد و در بحث بازسازی هم بنیاد مسکن مسؤول انجام این وظیفه است. شما مقایسه‌ای کنید بین زلزله‌ای که در ایران رخ داده با زلزله کشور ژاپن. دولت ژاپن فقط برای امداد و نجات اولیه، زلزله‌زدگان را برای مدت دو هفته اسکان داده و خوراکشان را تأمین کرده است و بعد والسلام. مردم آنها هم هیچ توقعی از دولت خود ندارند. اصلاً این مسایل مطرح نیست. اما در ایران دولت تعهد می‌کند دو ماهه 20‌هزار واحد مسکونی را بسازد. ما باید انصاف داشته باشیم و اگر هم دولت در انجام وظیفه‌اش کوتاهی کرده باید پاسخگو باشد.
* شما به اقدامهای اولیه اشاره کردید که طبق اذعان حادثه‌دیدگان تلاشهای صورت گرفته از سوی سازمان مدیریت بحران خوب بوده و در این هم شکی نیست، بحث سر اقداماتی است که باید پس از کمک‌های اولیه انجام می‌شده که هنوز نشده است، سؤال این است آیا کسانی که خانه‌های آنها در اثر حادثه ویران شده و هم اکنون در چادرها زندگی می‌کنند که باد و سرما براحتی در آنها نفوذ می‌کند پس از دریافت کمک‌های اولیه باید به حال خود رها شوند و هزینه دریافت بعضی از خدمات مانند سوخت را هم پرداخت کنند؟
** در بحث بازسازی خانه‌ها باید گفت تسهیلات بانکی را به خود مردم نمی‌دهند. یعنی تسهیلات را دولت به بنیاد مسکن می‌دهد. تنها کاری که مردم باید بکنند این است که به بانک مراجعه کنند و تشکیل پرونده بدهند.
* اما گویا هنوز دولت به بنیاد مسکن ریالی برای بازسازی منازل زلزله‌زدگان خراسان‌جنوبی نداده است.
** روال اداری این‌گونه است که تا بخواهد مصوبه تهیه و ابلاغ شود حداقل سه ماه طول می‌کشد ولی بنیاد مسکن بر اساس وظایفی که دارد می‌رود کارهای اجرایی را شروع می‌کند و بعد وقتی پول را دریافت کرد آن را جایگزین می‌کند که در این کار کوتاهی‌ای از سوی این بنیاد نشده، به طوری که طبق آمار 15981واحد آسیب دیده که از این شمار 131 واحد به میزان صد درصد تخریب شده است که تاکنون برای 704 واحد تشکیل پرونده شده، 158 واحد آواربرداری شده، 38 واحد پی‌کنی شده و کار فوندانسیون 15 واحد هم انجام شده است. این اقدامات نشان می‌دهد کار در این منطقه دارد انجام می‌شود. البته شاید روند پیشرفت امور به خاطر سرما کمی تند باشد. اما موضوع اصلی که کمی مشکل‌ساز شده مربوط به کانکس است. اکنون نمایندگان دنبال تصویب طرحی دو فوریتی هستند که دولت را مکلف می‌کند صد هزار کانکس تهیه بکند تا در صورت وقوع اتفاقی همچون زهان بتواند این کانکس‌ها را به آنجا منتقل و مردم را در آنها اسکان موقت بدهد. اگر این طرح در صحن علنی مطرح و تصویب شود وزارت مسکن با تأمین بودجه از سوی دولت موظف به تهیه این کانکس‌ها خواهد شد. اکنون هم برای بازسازی، لوازم و فولاد مورد نیاز به منطقه زهان ارسال شده و کارها دارد انجام می‌گیرد. ضمن اینکه وزارت کشور دارد پیگیری می‌کند تا در اولین فرصت تا 200‌کانکس در اختیار زلزله‌زدگان خراسان‌جنوبی قرار بگیرد.