شاهکاری از باد، خاک و آب. در این شهر هیچ کس زندگی نمی‌کند. هر چه هست هوهوی باد است و آرامشی مرگ‌وار.
کلوتها در دنیا بی‌نظیرند و شهرتی جهانی دارند. شاید آنها جزو معدود سازه‌‌های بی‌نظیر طبیعی باشند که انسان در ساخت آنها هیچ تأثیری نداشته است.
واژه «کلوت» باید از جنس «کلات» و «کلاته» باشد که در نواحی مرکزی و شرقی کشور، به معنای مناطق مرتفع و مناطق آباد است. اما کلوت ها تپه ماهورهایی هستند در کویر مرکزی که دست باد در گذر قرنها، آنها را هاشور زده و تراشیده است. هنرنمایی عوامل فرسایشی بویژه باد و آب، حالا سازه هایی طبیعی خلق کرده که به ساختمانهای ساخته دست بشر، آن هم در دل کویر می‌مانند.
کلوت ها مدتهاست که توجه طبیعت گردها را به خود جلب کرده است.
منطقه شهداد در نزدیکی کرمان که تراکم اصلی کلوت ها در آنجاست، به لطف حضور طبیعت‌گردها، حالا برای خودش اسم و رسمی دارد.
این ابرشهر کلوخی که در40 کیلومتری شمال شرقی شهداد کرمان قرار دارد، 80 کیلومتر عرض، 145 کیلومتر طول و بیش از 11 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
کمپی برای 40 نفر
سفر به بزرگترین شهر کلوخی دنیا هم مجوز می‌خواهد، هم راه‌بلد. بی راه بلد، گم شدن در انبوه این حجم های غول آسای طبیعی حتمی است. برای ماندن در این شهر می‌توان در «کمپ کویری شهداد» اقامت کرد که مجموعه ای از کپرهای مدور و گنبدی شکل است. در مرکز این کپرها نیز یک سالن اجتماعات از شاخ و برگ نخل ساخته شده است. این کمپ توسط سازمان گردشگری استان کرمان بنا شده است. کمپ کویری شهداد، برق، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و حمام دارد. از این کمپ – که در حاشیه منطقه وسیعی قرار دارد که کلوتها در آن پراکنده هستند- تا منطقه ای که به عنوان منطقه کلوت ها شناخته می‌شود، 20 کیلومتر راه است.
برای رسیدن به کمپ کویری شهداد باید از 2 کیلومتری جاده شهداد به ماهان وارد جاده شهداد- نهبندان شد و پس از طی مسافت 15 کیلومتر، وارد جاده کمپ کویری شد. از ورودی جاده تا کمپ 10 کیلومتر راه است.
کمپ 40 نفره شهداد به صورت شمالی- جنوبی ساخته شده است و محوطه‌اش با چراغهایی تزیین شده که زیبایی خاصی به آلاچیق‌ها بخشیده است. کف آلاچیق‌ها سیمانی است و دیوار و سقف شان چوبی است.
پارک گلدان‌های کویری
اما پیش از رسیدن به کمپ باید از کنار منطقه‌ای بگذرید که به پارک «نبکا»ها معروف است. نبکا عارضه‌ای از حاصل تعامل فرسایش بادی، خیسی منطقه و پوشش گیاهی است. به این شکل که وجود بوته گیاه در مسیری که باد خاک حاصل از فرسایش را به جلو می‌راند، باعث شده در پای هر بوته گیاه، تلی از خاک و ماسه جمع شود. همین تجمع خاک و ماسه به مرور زمان تپه ای درست کرده با تاجی از پوشش گیاهی که به آن «نبکا» یا «گلدان کویر» می‌گویند.
نبکاها عموماً در سطح همواری می‌رویند که میزان ماسه آن متوسط و سطح آب زیر زمینی آن بالاست که رطوبت کافی برای رشد گیاه در آن فراهم است..
پوشش گیاهی کلوتها
«سیرچ» شهری کوچک در دل کوه های حاشیه کویر شهداد است. وضعیت جغرافیایی این کوه ها سبب شده تا شهر سیرچ، آب و هوایی معتدل داشته باشد. معروف است که از دل کویر لوت هم می‌شود کوه های برف گرفته سیرچ را دید و دیدن برف، در آن جهنم سوزان، بیشتر از آنکه واقعیتی از طبیعت
بی نظیر کویر و حاشیه آن باشد، لطیفه ای به نظر می‌رسد که طبیعت گردها برای هم تعریف می‌کنند. با این همه، حقیقت آن است که برف کوه های سیرچ از کویر شهداد دیده می‌شود.
کوه های سیرچ آخرین دیواره ها پیش از ورود به کویر است. هر چه از این کوه ها به سمت کلوتها پیش برویم، پوشش گیاهی کاهش می‌یابد. در طول مسیل‌ها، درختان گز به صورت پراکنده قابل مشاهده هستند. در حاشیه کلوتها نبکا هم وجود دارند. این منطقه، انتهای مرز گیاهی پیش از رسیدن به برهوت کویر است.
نبود حیات گیاهی در کلوت را نمی توان به خاطر جنس خاک و املاح موجود در آن دانست؛ زیرا جنس خاک کلوتها از رس، ماسه و نمک است و این، همان ترکیبی است که خاک آبادی ها و زمینهای زراعتی حاشیه کلوت هم از آن تشکیل شده است. البته شوری خاک در کلوتها بیشتر است، اما این شوری هم نمی تواند مانع رشد گیاهان بومی خاک های شور باشد. فقر آب نیز
نمی تواند عامل نبود پوشش گیاهی در این منطقه باشد؛ چون در منطقه کلوتها جدا از بارندگی سالیانه، سیلابهایی از کوه های اطراف جریان دارند. نبود پوشش گیاهی در ناحیه ای به این وسعت تنها و تنها می‌تواند بر اثر وجود بادهای شدیدی باشد که شب و روز در لابه‌لای کلوتها می‌وزد و اجازه نمی دهد تا هیچ گیاهی در منطقه ریشه بگیرد.
شهـــر لـــوت از افســـانه تا حقیقـــت
محلی ها، کلوت ها را بقایای شهری نفرین شده می‌دانند؛ روایتی که به نظر می‌رسد بیشتر از آنکه از واقعیتی تاریخی حکایت داشته باشد، محصول افسانه سازی های اهالی کویر است. در جنوب منطقه کلوت ها و در نزدیکی آبادی کشیت، اشیای برنزی و سفالی فراوانی یافت شده است. این منطقه مسکونی قدیمی چندین کیلومتر طول و عرض دارد و می‌توانسته باقیمانده یک زندگی اجتماعی در هزاران سال باشد، همچنان که بررسی های باستان‌شناسی روی آثار کشف شده حکایت از تعلق آنها به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد دارد. آنچه که در مورد این کشف اهمیت دارد، یافت شدن این آثار در لای تشکیلات رسی و نمکی است که لوت را شکل داده است، بدین معنی که کویری شدن این منطقه در زمانهای باستانی شکل گرفته است و این احتمال وجود دارد که تشکلهای انسانی در این منطقه به دلیل کویری شدن آن از بین رفته باشد. اما منتسب کردن این اجتماع محلی در هزاران سال پیش، به افسانه های شهری ویران شده مانند آنچه درباره شهر لوت و مردم گناهکارش گفته می‌شود، بدون هر گونه سند علمی است.
حقیقت این است که بر مبنای منابع مذهبی و تاریخی، شهر لوتی وجود داشته و از بین رفته است. شهری که تنها یادهای پراکنده ای از آن در ذهن مردم دوره های باقی مانده است. اما چه کسی می‌تواند آن شهر اساطیری را به کلوت‌های شهداد نسبت بدهد؟
پلنگ های «کویر مرنجاب»
کویر مرنجاب یکی از زیباترین نقاط کویری ایران محسوب می‌شود. تپه‌های شنی بلند و جنگلهای تاق، جلوه زیبایی به این منطقه بخشیده است. دریاچه نمک آران و بیدگل و جزیره سرگردان از دیگر نقاط دیدنی منطقه محسوب می‌شوند. چاه آب شیرین دستکن در قسمت شرق کویر قرار دارد که اهالی معتقدند، به دست مبارک حضرت امام رضا(ع) و در راه رسیدن به مرو، حفر شده است. قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است که در مسیر راه باستانی ابریشم قرار داشته است. «مرنجاب» در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان قرار دارد. این کویر از شمال به دریاچه نمک آران و بیدگل، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر محدود می‌شود. عمده پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند از جمله درختهای گز و تاق و بوته‌های قیچ است. گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شنی، بزمجه، آفتاب‌پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، تیهو، عقاب، شاهین از جمله حیواناتی هستند که در کویر مرنجاب دیده می‌شوند. کویر مرنجاب، پلنگ هم دارد.
هرم های طبیعی در کویر لوت
کویر لوت که با اسامی گوناگونی چون «چاله لوت»، «دشت لوت» و «بیابان لوت» نیز نامیده‌اند، محدوده‌ای است میان استانهای خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان.
دشت لوت میان دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد. در پای کوه‌های مشرف به کویر بزرگ لوت، آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده‌است. بزرگترین ناحیه جمعیتی دشت لوت «شهداد» است. دره سرسبز سیرچ هم یکی از زیباترین چشم اندازهای حاشیه این دشت اسرار آمیز است. دشت لوت نمایشگاهی طبیعی از شگفت انگیزترین عوارض بیابانی دنیا است که شاید مهترین آنها «کلوت ها» باشند. کلوتها که حاصل فرسایش
تپه ها توسط باد و آب هستند، از دور به خرابه‌های یک شهر بزرگ می‌ماند.
مرتفع‌ترین هرمهای ماسه‌ای دنیا هم در لوت است. هرمهای ماسه ای دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند، اما در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها به 350 متر هم می‌رسد. منطقه «گندم بریان» هم که دشتی از گدازه های بازالتی است، در کویر لوت قرار دارد.
«کویر مصر» و چاه یوسف
«مصر» آبادی کوچکی در نزدیکی جندق واقع در دشت کویر است؛ در 55 کیلومتری شهرستان خور استان اصفهان.
بنیانگذار این روستا، «یوسف» رمه دار بوده است.عمر این روستا شاید بیشتر از 100 سال نباشد. پیش از این، همه، این روستا و مزارع آبادش را به نام مزرعه یوسف می‌شناخته‌اند. با کم آب شدن قناتهای روستا، یوسف، تصمیم به حفر چاه عمیق می‌گیرد که در آن سالها، کار پرهزینه و متفاوتی بوده است؛ به همین دلیل اهالی روستاهای همجوار، این روستا را «چاه دراز» نامیدند. اما یوسف از آنها می‌خواهد به خاطر داستان حضرت یوسف و چاه که در مصر اتفاق افتاده، این روستا را هم «مصر» بخوانند.
یوسف افزون بر اینها، دستور می‌دهد در وسط روستا خیابان عریضی به طول حداقل 500 متر احداث شود؛ چون در آینده ای نزدیک اینجا معروف و شلوغ می‌شود.
پیش بینی یوسف حالا درست از آب درآمده است. روستای مصر و کویر حاشیه آن، یکی از مقاصد مهم طبیعت‌گردی در ایران به شمار می‌آید.
نظر شما