بنابر گزارش قدس آنلاین؛ در صبح شنبه 23 اسفند 93 اطلاعیه ای درباره تعطیلی مدارس در آستانه نوروز 94، از سوی معاون مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در خصوص پایان فعالیت آموزشی مدارس در سال 93 منتشر شد. در این اطلاعیه تصریح شد: «طبق قانون، تعطیلی مدارس بر اساس تقویم رسمی کشور مشخص می شود و هر نوع تعطیلی مدارس به غیر از تعطیلات رسمی، شرایط اضطراری مانند آلودگی هوا یا بارش برف و یخبندان غیرقانونی است. بنابر این تمام مدارس موظف به رعایت قانون هستند و تعطیلی خارج از این موارد مجاز نیست». «رسول بابایی» در ادامه نیز افزود:« بخشی از فرهنگ تعطیلی نیز مربوط به خانواده هاست. یعنی خانواده ها باید همکاری لازم را داشته باشند تا ساعات آموزش دانش آموزان به طور کامل اجرا شود. معلمان و کادر مدرسه تا روز 27 اسفند در مدارس حضور دارند و خانواده ها باید برای برگزاری کلاس های درس و ساعات آموزشی همکاری نمایند».

در همان اطلاعیه نیز به نقل از «اسفندیار چهاربند»؛ مدیر کل آموزش و پرورش تهران؛ آمده است:« آموزش و پرورش بر استفاده حداکثری از ساعات مفید آموزش تاکید دارد و به تمام مدارس شهر تهران ابلاغ کرده ایم که کلاس ها تا 27 اسفند دایر باشد. تعطیلی زودهنگام مدارس به هیچ عنوان و بهانه ای قابل قبول نیست و این کار تخلف اداری محسوب می شود».

البته این تمامی اطلاعیه های آموزش و پرورش در این زمینه نبود و در پایان آخرین روز تعطیلات رسمی نوروزی یعنی جمعه (14 فروردین 94)؛ مدیر کل تعاون و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش؛ طی اطلاعیه ای تاکید می کند که تمام مدارس کشور از فردا(شنبه) دایر است.

در عین حال گریزی به چهارشنبه 20 اسفند 93 باید زد!. همان روزی که به خاطر می آورم بسیاری از معلمان و البته دانش آموزان از آن روز به عنوان آخرین روز آموزشی پیش از تعطیلات نوروزی یاد نموده، با این تفاوت که هر گروه، تلاش دارد تا توپ تعطیلات زودرس را در میدان دیگری بیندازد. همان روز و در میان وبگردی و جستجو در شبکه های اجتماعی اما عکس و مطلب بانوی معلمی جالب بنظر می آید. وی در صفحه اجتماعی مجازی اش تصویری از جشن سال نو(بخوانید جشن آخرین روز آموزشی 93) به همراه دانش آموزان خود گذاشته، و در توضیحاتش به نکته ظریفی با شیوه طنز اشاره می نماید: « البته امروز(دانش آموزان) تهدیدم کردند که خانوم معلم! شنبه تشریف نیاورید...!

در همان روز جسته و گریخته خبرهای دیگری نیز به گوش می رسید! بطور مثال دانش آموزی می گفت که معلم خطاب به دانش آموزان تاکید داشته، از شنبه(22 اسفند)، مدرسه نمی آید و یا اینکه برخی از اولیاء هفته آخر آموزشی سال 93 را بنا بر تدبیر خود تعطیل اعلام نموده اند!. در ادامه مثال آوری ها به روزهای پس از تعطیلات نوروزی و نخستین روزهای آموزشی در سال جدید نقبی می زنیم با یادآوری این نکته که نخستین روز نظام آموزشی با یک روز تاخیر، به لحاظ مصادف شدن 14 فروردین با جمعه، آغاز شد. گرچه اکنون سومین روز آغاز نظام آموزشی طی سال جدید را سپری کرده، اما خبرها حکایت از تق و لق بودن مدارس دارد. نخستین روز آموزشی سال با غیبت حداکثری دانش آموزان و معلمان شروع شد و با این اتفاق بسیاری از مدیران مدارس ترجیح داده تا علاوه بر اجرای مراسم دیده بوسی مربیان و متربیان؛ اندک دانش آموزان حاضر را به صورت آزاد در کلاس ها رها نمایند. برای مثال از میان 38 دانش آموز کلاس اول متوسط نخست، تنها 12 دانش آموز در کلاس حضور می یابد و یا در کلاس ششم دبستان نیز اقدام به توزیع پیک نوروزی می شود  و به دانش آموزان گفته می شود تا یکی دو روز ابتدای شروع نظام تحصیلی را به پر کردن پیک نوروزی بپردازند!.

• اما واقعیت چیست؟!

واقع آنکه بر اساس رسم چند و چندین ساله تهدیدآمیزی؛ نظام آموزشی کشور؛ عادت به افزایش تعطیلات نوروزی پیدا نموده است. تطعیلات نوروزی به همراه «پیش تعطیلات» و «پس تعطیلات» که ظاهرا نشان از عدم اغنای سیستم آموزشی کشور از تعطیلات رسمی ایام نوروز دارد. ماجرا به اینجا ختم نمی شود بلکه متاسفانه تعطیلی مدارس به نوعی تعطیلی نسبی سایر ادارات را به دنبال می آورد. در همین تعطیلات نوروزی اخیر آنچه در عمل اتفاق افتاد تعطیلاتی از 20 اسفند ماه تا 17، 18 و 19 و ... فروردین ماه (نظر به تق و لق بودن مدارس)  است! آنچه در این میانه، میدان داری می کند بخشنامه ها و دستورالعمل های وارده از سازمان آموزش و پرورش نیست بلکه اراده هسته های اصلی نظام آموزشی یعنی معلمان، دانش آموزان و اولیاء است که تعطیلات را خواسته یا ناخواسته مدیریت می نماید. این اراده ناشی از فقر فرهنگی و احترام به تقویم آموزشی کشور از سوی برخی هاست. قصد اتهام زنی به ضلع خاصی از سه ضلعی معلم، دانش آموزان و اولیاء نداریم چرا که همه در پیدایش غیرقانونی «پیش تعطیلات» و «پس تعطیلات» به سهم خود مقصر می باشند اما لزوم سهم سنجی هر یک را در این ناهنجاری آموزشی با هدف پیشگری و کاهش آسیب پذیری، لازم می دانیم. به عبارتی باید تعیین سهم در نقش آفرینی هر یک از این عوامل صورت پذیرد تا شاهد توپ انداختن هر یک در میدان دیگری نباشیم.

از سویی دیگر «پیش تعطیلات» و «پس تعطیلات» در حالی رو به افزایش است که حتی همان تعطیلات رسمی نوروزی، طی سالیان اخیر مخالفت هایی را در سطح نخبگان و کارشناسان جامعه شناسی و حتی حوزه های علمیه در پی داشته است. همچنین مراجع عظام جدی ترین اعتراض ها را در مقوله تعطیلات طولانی داشتند. آیه الله جوادی عاملی در روز شنبه و در اولین جلسه درس خارج فقه ایشان در سال 94 به صراحت بیان داشتند: «نکته اسف باری درباره تعطیلات فراوان وجود دارد. اتلاف عمر حقیقت شرعیه ندارد. یعنی منتظر نباشیم که آیه ای نازل شود یا امام صادق(ع) بفرماید؛ تعطیلی 20 روزه اتلاف عمر است». آیه الله مکارم شیرازی نیز در 12 فروردین ماه 94 با انتقاد از تعطیلات طولانی تصریح داشتند: «تعطیلات زیاد نه تنها مفید نخواهد بود، بلکه یک خسران است».

• بر خلاف آنچه مطرح می شود؛ نقش معلمان و مدیران بیشتر است!

در نقد چیدمان افزایش تعطیلات نوروزی نظام آموزشی آنچه تاکنون از سوی کارشناسان و جامعه شناسان و حتی رسانه ها عنوان شده، سکان داری دانش آموزان و سپس اولیاء مدارس است. شفاف آنکه عباراتی چون « تا هنگامیکه دانش آموزان و خانواده هایشان تعیین می کنند» و موارد مشابه، مانور اجتماعی و رسانه ای از سوی مدیران و معلمان است. مهمتری دلیل این نگرش  نداشتن تریبون لازم از سوی دانش آموزان است که باعث شده تا در بیان چرایی «پیش تعطیلات» و یا «پس تعطیلات»، مدیران و معلمان به غیبت آنان استناد نمایند. برای تحلیل و اثبات این فرضیه دلایلی متصور است که در ادامه به آن اشاره می شود.

نظام آموزشی - مانند منظومه شمسی که از خورشید نور می گیرد- از وجود معلم، نورانی می شود. در سامانه خورشیدی اگر هر یک از اجرام آسمانی مانند سیارات، ماه ها، سیارک ها، شهاب وارها، شهاب ها، شهاب سنگ ها و دنباله دارها خاموش شوند؛ آنچنان اهمیتی ندارد اما تصور منظومه خورشیدی بدون حضور و نورافشانی خورشید امکان پذیر نیست(هست؟!). حال آنکه آنچه از منظومه شمسی تعریف می شود مجموعه ای از همین اجرام آسمانی است که حول خورشید و در یک مدار مشخص می چرخند. گرچه نظام مدرسه بر پایه معلم، دانش آموز و اولیاء شکل گرفته اما نمی توان از نقش خورشید گونه معلم غافل ماند. کلاس با غیبت یک یا چند دانش آموز اما به لطف حضور معلم استمرار دارد. حال آنکه همان کلاس حتی با حضور تمامی دانش آموزان و در غیبت معلم، معنایی ندارد و خود بخود تعطیل است. از طرفی نظم بخشی و انضباط پذیری بخشی از اهداف کلان مجموعه آموزشی کشور در کنار سایر مطالب آموزشی است که توسط معلمان پیاده سازی می گردد. ناگفته نماند که نهاد خانواده و نقش تربیتی والدین نیز در مقوله نظم پذیری پنهان نیست اما صحبت از مدرسه و خانه دوم است که در آن تنها معلم حضور دارد و دانش آموزان. همچنین نظم گریزی به جهت اقتضای دوران کودکی و نوجوانی در ذات دانش آموزان است و بر این نسل به واسطه این ویژگی حرجی نیست. دانش آموزان بر سر کلاس درس حاضر می شوند تا در کنار فراگیری علوم مختلف به تمرین انضباط گرایی و یا دیگر سجایای اخلاقی و مهارت های رفتاری بپردازند. نقش معلم نیز صرفا بیان علم نیست بلکه در یک نظام آموزشی ایده آل، تربیت نیروی انسانی متعهد و با اخلاق نیز اهمیت بسزایی دارد. با این اوصاف می توان چنین نتیجه گیری گرفت که تعطیلات بی ضابطه تا حدودی به بی نظمی برخی معلمان ارتباط دارد. هر چند اراده آموزش و پرورش مبنی بر رعایت دقیق تقویم آموزشی است و در این راه حتی متخلفان را تهدید نموده و آن را تخلف می انگارد اما این شیطنت ها و بی نظمی زیرکانه برخی معلمان است که بر «پیش تعطیلات» و «پس تعطیلات» می افزاید!. غایت مطلب آنکه اگر آموزش و پرورش به همان اندازه که به صدور بخشنامه و دستورالعمل اهتمام ورزیده؛ قوانین سخت گیرانه بر حضور معلمان تا واپسین ثانیه های تقویم آموزشی در مدارس مبذول نماید در آینده نه چندان دور شاهد نظم پذیری دانش آموزان و اولیاء و به تبع آن کاهش تعطیلات غیر رسمی نوروزی خواهیم بود.

برگزاری و برپایی کلاس حتی با حضور تعداد اندک دانش آموزان و با حضور معلم در دراز مدت می تواند نتایج گهرباری داشته باشد. تثبیت و درک نظم آموزشی باعث می شود تا طی سال های آتی دانش آموزان و اولیاء بدانند که کلاس بصورت جدی تا پایان آخرین و اولین روز آموزش در پیش از سال نو و پس از سال نو برقرار است و هر گونه غیبت می تواند منجر به عقب ماندگی درسی محصل انجامیده، و مشکلاتی را برای وی فراهم آورد.

مقایسه نظام آموزش و پرورش با نظام اقتصادی و مالی و سایر نظامات اداری نیز از جمله دلایل دیگر اثبات فرضیه است. نظم پذیری کارمندان بانک ها و مجموعه های اقتصادی حتی در ساعات پایانی سال نیز ادامه می یابد و از قضا از سوی مدیران ذیربط بصورت سخت گیرانه ای مدیریت می شود. دریافت مرخصی توسط کارمندان بانکی در روزهای پایانی سال بیشتر به معجزه شباهت دارد و این رویه جاری نظام بانکی است که سیستم اش به آن خو گرفته است. شاید کسب منافع مادی را در توجیه این برخی از نظام ها، مطرح نماییم اما به راستی چه نفعی می تواند از نفع نظم پذیری و احترام به قانون آموزشی و انتقال آن به دانش آموزان به عنوان آینده سازان این نظام مهمتر باشد. آیا در حضور نیروهای امدادی مانند پرسنل پرتلاش آتش نشانی، اورژانس نیز می توان منافع مادی را جستجو کرد؟! آیا حضور پرتعداد نیروهای پلیس به ویژه عوامل پلیس راهور و کلانتری ها برای تامین امنیت ایام نوروز را می توان به منافع صرفا مادی ربط داد؟!

به هر روی آرزو می کنیم وضعیت تعطیلات نوروزی زمستانی مدارس سامان یابد با نیم نگاهی به نظام آموزشی بقیه کشورها واقعا باید گفت:این سبک تعطیلات فقط واس ماس!!