بنا بر این گزارش در هفته گذشته قائم مقام وزیر راه در امور هوانوردی و هواشناسی خبر از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در 28 اردیبهشت ماه داده بود این درحالی بود که سازمان هواپیمایی اعلام کرد رئیس این سازمان هنوز در این خصوص وعده‌ای نداده است. به عبارتی دولت هنوز موافقت صددرصدی خودرا برای اجرای این آزادسازی نشان نداده است.
بر اساس مصوبه شورای عالی هواپیمایی نرخ بلیت هواپیما قرار بود از امروز ( 28 اردیبهشت ماه جاری) نرخ بلیت هواپیما آزاد ‌شود و طبق ماده 161 قانون پنجم توسعه، وزارت راه و شهرسازی موظف است برای برنامه‌ریزی و اجرای آزادسازی نرخ بلیت حمل و نقل هوایی اقدام کند که این موضوع به صورت تدریجی انجام می‌شود چون باید اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد.
در حال حاضر 3 ایرلاین اصلی هما، ماهان و آسمان نرم افزار مورد نیاز را در رابطه با این آزادسازی در اختیار دارند و برای این کار ابتدا باید تنوع سازی صورت گیرد و اقدامات لازم دراین زمینه در حال انجام است.
سکاندار سازمان هواپیمایی کشوری در نشستی با حضور اصحاب رسانه بارها تاکید کرد که این آزادسازی به معنای افزایش قیمت بلیت نیست هر چند که تا اجرایی شدن این موضوع در هاله‌ای از ابهام خواهد ماند. به گفته علیرضا جهانگیریان به احتمال زیاد این آزدسازی منجر به کاهش نرخ بلیت هواپیما در برخی مسیرها می‌شود.
به گفته او، قیمت بلیت هواپیما در طرح آزادسازی شبیه پروازهای خارجی خواهد شد و یک نرخ ثابت نخواهد داشت.
‌ همچنین علی محمد نوریان قائم مقام وزیر راه در امور هوانوردی و هواشناسی در این خصوص اعلام کرد: «با اجرایی شدن این موضوع در بعضی از مسیرها قیمت‌ها کاهش می‌یابد و از سوی دیگر سطح خدمات و انتخاب مردم نیز افزایش می‌یابد.»
همه این گفته ها در شرایطی اتفاق افتاد که بر خلاف آن‌چه که قائم مقام وزیر راه در امور هوانوردی و هواشناسی اعلام می کند، کارشناسان و تحلیلگران صنعت حمل و نقلی می‌گویند: «هنوز شرایط برای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما فراهم نبوده و اگر قرار بر اجرای این قانون باشد سازمان هواپیمایی موظف به حمایت از ایرلاین‌هاست.»
براساس این گزارش، آزادسازی بصورت پلکانی به اجرا در می‌آید تا شرکت‌ها آمادگی لازم را برای اجرای کامل این قانون به دست بیاورند. در حال حاضر تنها شرکت‌های ایران ایر، ماهان و آسمان شرایط اجرای این قانون را دارند که قرار شده در جریان آزادسازی به دیگر شرکت‌ها کمک کنند.
در واقع پیاده سازی کامل آزادسازی نرخ بلیت چند سال زمان می‌برد و از آنجاییکه در حال حاضر هم آژانس های فروش بلیت، قیمت‌ها را در پیک‌های زمانی مختلف با نرخ‌های متفاوت تعیین می‌کنند بنابراین آمادگی اجرای این قانون را دارند.
در این رابطه نوریان با بیان اینکه در مصوبه آزادسازی آمده است که هیچ شرکتی حق کاهش پرواز را به نقطه‌ای که قبلا پرواز داشته است ندارد، گفت: سه ایرلاین 70 درصد مسافران و پروازها را جابجا می‌کنند و به دنبال این هستیم که با آزادسازی، قیمت ها واقعی شود.
وی با اشاره به اینکه تلاش داریم تا سطح خدمات ایرلاین ها را بالا ببریم، افزود: اجازه نمی‌دهیم تا هواپیماهای غیرایمن پرواز کنند. وی افزود: پروازهای تکلیفی به نقاط محروم مورد حمایت دولت قرار می‌گیرد، ضمن آنکه پرواز به برخی از شهرهای کوچک هم قطع نمی‌شود.
شایان ذکر است که تاکنون قیمت بلیت هواپیما به صورت دستوری از سوی شورای عالی هواپیمایی تعیین و با تایید رییس‌جمهور ابلاغ می‌شد که بر اساس آن در آخرین تغییر که از 14 آبان 91 اعمال شد نرخ بلیت پرواز در مسیرهای داخلی 65 تا 70 درصد افزایش یافت و تا امروز هم با همین قیمت فروخته می‌شد.
با توجه به اینکه تاکنون قیمت‌ها در هر مسیر دستوری و مشخص شده بود احتمال تخلف کمتر بود و مسافران نرخ‌های مصوب را به راحتی مطلع می‌شدند اما اکنون با اجرای آزادسازی و متنوع‌سازی، نرخ‌ها از حالت دستوری خارج می‌شود و ممکن است هر ساعت و هر روز قیمت یک مسیر متفاوت باشد که البته مزایایی از جمله رقابت‌پذیری میان ایرلاین ها را در بر دارد و مسافران هم می‌توانند برای ارزان شدن سفر خود زمان‌های کم‌تقاضاتر را انتخاب کنند اما نگرانی که در این زمینه وجود دارد این است که با توجه به سخت شدن نظارت در این شرایط ، بازار فروش بلیت چگونه خواهد بود؟
به اعتقاد کارشناسان صنعت حمل و نقل هوایی افزایش سطح خدمات هوایی و کاهش قیمت بلیت در اثر رقابت از جمله اهداف آزادسازی به شمار می‌رود و ضمن شفاف‌سازی، رفع محدودیت‌ها و آزادسازی کامل نرخ و آزادسازی شبکه مسیرهای هوایی شاهد جذب سرمایه‌های بخش خصوصی در حمل و نقل هوایی خواهیم بود.
با این حال چون معمولا واژه آزادسازی مترادف و مقدمه‌ای برای گران شدن است مردم نگران هستند آزادسازی قیمت بلیت فقط به گرانی قیمت منجر شود و ثمری دیگر در پی نداشته باشد؛ بنابراین دولت موظف است در کنار آزادسازی قیمت، استانداردهای مشخصی را برای ارتقای کمی و کیفی خدمات شرکت های هوایی تعیین و بر اجرای آن نظارت کنند.
درهمین راستا وزیر راه و شهرسازی، با اعلام اینکه قیمت بلیط هواپیما به صورت متنوع‌سازی افزایش می‌یابد، گفت: بررسی‌ها برای آزادسازی قیمت بلیط هواپیما در شورای عالی هوایی کشور انجام شده، بنابراین منتظریم که افزایش قیمت مسیر اجرایی و قانونی خود را طی کند، از طرف دیگر بر اساس قانون نخست باید متنوع سازی صورت گرفته و سپس آزادسازی انجام شود./
***نگرانی ها از ازادسازی
درعین حال به نظر میرسد نه تنها دولتمردان که نمایندگان مجلس نیز نسبت به این ازاد سازی ، افزایش قیمتها و نظارت بر شیوه جدید نگرانی دارند، دراین راستا یک عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت: آزادسازی قیمت بلیت هواپیما باید طوری باشد که علاوه بر بهبود کیفیت خدمات، با افزایش قیمت زیادی همراه نباشد.
علیرضا خسروی ، با بیان اینکه آزادسازی تکلیف برنامه پنجم توسعه است، افزود: شرکت های هواپیمایی به عنوان ناظر بر آزادسازی بلیت هواپیما باید مشخص کنند که کیفیت خدمات قبل و بعد از آزاد سازی چه تغییری خواهد داشت.
وی افزود: تاکنون هرگونه آزادسازی در کشور با افزایش قیمت ها و عدم تغییر در کیفیت خدمات همراه بوده، بنابراین اگر در این بخش نیز تعیین قیمت ها آزاد شود، از طرف دیگر شرکت های هواپیمایی باید کیفیت خدمات خود را بالا ببرند، هرچند شیب افزایش قیمت ها نباید تند باشد.
خسروی گفت: در جریان آزادسازی، شناورسازی بلیت هواپیما برای کسانی که می خواهند از پروازهای خاص استفاده کنند نیز می تواند موثر باشد، ضمن آنکه نظارت بر دفاتر فروش نیز باید افرایش یابد.
درعین حال ، رئیس کمیسیون عمران مجلس با اشاره به این‌که سال گذشته از وزارت راه خواسته‌ایم تا مبنای قیمت‌گذاری بلیت هواپیما را در اختیار نمایندگان مجلس قرار دهد،گفت:امسال نیزهمین درخواست را داشته‌ایم،اما دولت در آزادسازی قیمت‌ها با مجلس هماهنگ نیست.
مهدی هاشمی ، اظهار کرد: دولت در رابطه با آزادسازی قیمت بلیت هواپیما با مجلس هماهنگی نداشته است. فقط اواخر سال گذشته مطلبی در این رابطه اعلام شد و ما از آنها خواستیم که یک سری اطلاعات را در این زمینه به مجلس ارائه کنند.
وی تصریح کرد: از وزارت راه و شهرسازی خواستیم مبنا و روش قیمت‌گذاری جدید بلیت را نیز بدهند تا اگر نمایندگان کمیسیون عمران مجلس نظری در این‌باره دارند به آنها اعلام کنند، از طرفی هم مسئولان این وزارتخانه برای پیش‌بینی تمهیدات لازم توجیه باشند.
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به این‌که تاکنون هیچ اطلاعاتی درباره آزادسازی قیمت بلیت هواپیما را به ما نداده‌اند، گفت:‌ در سال جدید به‌طور شفاهی از وزارت راه و شهرسازی خواسته‌ایم تا اطلاعات مربوط به آزادسازی قیمت بلیت هواپیما را در اختیار ما قرار دهند، اما به‌صورت کتبی سال گذشته این درخواست را از آنها داشتیم.
هاشمی با بیان این‌که وزارت راه و شهرسازی گفته‌ است باید حضوری در این‌باره توضیح بدهند، گفت: به آنها گفته‌ایم که کتبا جزئیات آزادسازی را بفرستید تا زمینه‌ توضیح حضوری فراهم شود که البته تاکنون هیچکدام از اینها محقق نشده است.
رئیس کمیسیون عمران مجلس با یادآوری اینکه قانون آزادسازی نرخ بلیط هواپیما باید اجرا شود، گفت: اجرای درست قانون به مقدماتی نیاز دارد که در صورت اطلاع رسانی دقیق از سوی مجریان قانون، کمیسیون عمران آمادگی پشتیبانی و تکمیل تمهیدات لازم برای اجرای آزادسازی نرخ بلیط هواپیما را دارد.
هاشمی افزود: با توجه به افزایش نرخ ها بعد از اجرای قانون آزادسازی نرخ بلیط انتظار می رود کیفیت خدمات ایرلاینها به خصوص از نظر ایمنی پروازها، افزایش و بهبود یابد.
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه در گذشته به تناسب افزایش قیمت‌ها شاهد بهبود کیفیت خدمات ایرلاینها نبوده ایم، تصریح کرد: انتظار می رود در این دوره و با اجرای قانون آزاد سازی نرخ‌ها شاهد افزایش مطلوب کیفیت خدمات شرکت های هواپیمایی متناسب با افزایش قیمت ها باشیم.
دیگر عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: سازمان هواپیمایی باید در ازای افزایش قیمت‌ها، سطح خدمات را هم افزایش دهد، چرا که در شرایط فعلی افزایش قیمت قابل قبول کمیسیون عمران نیست.
مجید جلیل سرقلعه با بیان اینکه آزاد سازی نرخ بلیت هواپیما اکنون در حد گمانه زنی بوده و تصمیمی برای آن گرفته نشده است،گفت: اخبار منتشر شده در اینباره نیز تنها از طرف یک مسئول میانی مطرح شده، در صورتی که افزایش نرخ بلیت هواپیما باید ابتدا در کمیسیون عمران مجلس بررسی و پس از آن، نرخ ها افزایش یابد.
نماینده مردم لردگان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: همچنین دولت اگر قصد افزایش نرخ بلیت هواپیما را دارد باید در ازای آن شرایط را برای خدمات دهی و تعداد پرواز بیشتر فراهم کند.
وی ادامه داد: کمیته حمل ونقل مجلس نیز حساسیت بسیار بالایی نسبت به حمل و نقل هوایی داشته و در صورتی که در ازای این افزایش قیمت، سطح خدمات و ایمنی رشد نیابد قابل قبول نیست، چراکه اکنون هم با توجه به سوانح هوایی رخ داده انتقادات بسیاری به سازمان هواپیمایی وارد بوده و افزایش نرخ بلیت هواپیما در شرایط فعلی قابل قبول کمیسیون عمران نیست.
***موافقان ازاد سازی نرخ بلیت
درعین حال به نظر میرسد برخی نمایندگان نیز موافق ازاد سازی نرخ بلیت هواپیما هستند وتوجیهات خاص خودرا دارند؛ دراین راستا یک عضو کمیسیون عمران مجلس با یادآوری مشکلات مالی فراوان پیش روی صنعت هواپیمایی کشور گفت: با توجه به شرایط فعلی کشور و تحریم ها عمل به قانون برنامه پنجم توسعه و آزادسازی نرخ بلیط هواپیما امری اجتناب ناپذیر است.
مهرداد بائوج لاهوتی در گفت وگو با خانه ملت در خصوص ابعاد و تاثیرات آزادسازی نرخ بلیط هواپیما ، گفت: براساس تکالیف قانون برنامه پنجم توسعه نرخ بلیط هواپیما باید آزادسازی شود و این موضوع یک امر اجتناب ناپذیر است.
نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی افزود: در حال حاضر اکثر ایرلاین‌های کشور به صورت خصوصی اداره می شوند و به دلیل مشکلات مالی فراوانی که دارند چنانچه فعالیت این شرکت ها توجیه اقتصادی نداشته باشد، عملا قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود.
این نماینده مردم در مجلس نهم با یادآوری سنگین بودن هزینه تمام شده خدمات ایرلاین ها و مشکلات مالی این شرکت ها، تصریح کرد: بر این اساس و با توجه به اینکه راهکاردیگری برای جبران این هزینه ها وجود ندارد آزاد سازی و احتمالا افزایش نرخ بلیط هواپیماها تنها شیوه کمک به صنعت هواپیمایی و بهبود کیفی خدمات ایرلاینها است.
لاهوتی با یادآوری شرایط و عواملی که باعث بالابودن نرخ هزینه‌های تمام شده خدمات ایرلاینها می شود، گفت: بالا بودن متوسط سن هواپیماها و مصرف 2 برابری سوخت این هواپیماها یکی از دلایل بالا بودن هزینه تمام شده خدمات ایرلاینها است.
عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: در حالی که در برنامه چهارم توسعه قرار بود متوسط سن هواپیماها به زیر 15 سال برسد این امر هنوز محقق نشد و در حال حاضر متوسط سن هواپیماهای کشور 22 و نیم سال است و این بدان معناست که هواپیماهایی با عمر بیش از 30 سال در صنعت هواپیمایی کشور وجود دارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم تصریح کرد: بالا بودن متوسط سن هواپیماهای کشور از یک سو باعث افزایش 2 برابری سوخت می شود و از سوی دیگر در شرایطی که هواپیماها با عمر کمتر از 10 سال باید هر 150 ساعت یک بار از لحاظ فنی بررسی شوند هواپیماهای با عمر بیشتر از 30 سال باید کمتر از 5 ساعت اورهال شوند که این موضوع باعث بالابودن نرخ هزینه تمام شده در ایرلاینها می شود.
لاهوتی به مشکل تامین قطعات هواپیمایی از کمپانی های مربوطه به علت تحریم ها اشاره کرد و گفت: ایرلاینها ناچارند قطعات مورد نیاز خود را از بازار های آزاد تامین کنند و همین عامل سبب افزایش نرخ تمام شده هزینه خدمات این شرکت ها می شود.
نماینده مردم لنگرود در مجلس با تاکید بر اینکه مشکلات بسیاری پیش روی صنعت هواپیمایی وجود دارد، ادامه داد: بحث صنعت هواپیمایی با توجه به شرایط خاصی که دارد با صنایع حمل و نقل دیگر متفاوت است و نمی‌توان پیشنهاد داد این صنعت همانند صنایع ریلی ، جاده ای اقدام به نوسازی ناوگان خود کند تا کیفیت خدماتش افزایش یابد چرا که زمینه لازم برای این امر در کشور وجود ندارد.
لاهوتی گفت: در شرایط فعلی اگر پافشاری کنیم و مانع از آزادسازی نرخ بلیط هواپیما شویم حداقل امکانات و خدمات هواپیمایی فعلی با کیفیت های نه چندان مطلوب را هم که داریم از دست خواهیم داد و
بی توجهی نسبت به روزرسانی و نوسازی ناوگان هواپیمایی خطرناک بوده و ریسک بزرگی است.
وی تصریح کرد: از طرف دیگر بحث مصرف چند برابری سوخت در هواپیماهای با عمر بالا امری اجتناب ناپذیر است بنابراین ناچار به آزادسازی نرخ بلیط هستیم مگر اینکه دولت به صورتی از این صنعت حمایت کند که چنین امکانی هم فعلا وجود ندارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم افزود: ایرلاین ها موافق و خواهان افزایش قیمت ها نیستند اما تنها راه بهبود کیفیت و خدمات خود را افزایش نرخ بلیط می‌دانند و این امر اجتناب ناپذیر است چرا که در حال حاضر به علت مشکلات مالی و تامین نشدن قطعات حدود 100 فروند از هواپیماهای ناوگان هواپیمایی کشور زمین گیر و بلااستفاده هستند.
عضوکمیسیون عمران مجلس یادآورشد: آزادسازی نرخ بلیط هواپیما از تکالیف تاکید شده در قانون برنامه پنجم توسعه است که در صورت اجرا دست یابی به خدمات بهتر و مطلوب تر در ایرلاینها امکان پذیر می شود.