در مرحله دوم قانون هدفمندی سازی یارانه ها دولت ابتدا از مردم خواست داوطلبانه در صورتیکه نیاز ندارند از دریافت یارانه نقدی انصراف دهند چرا که در غیر اینصورت نه تنها حذف می شوند بلکه مشمول جریمه نیز خواهند شد .

اما با گذشته 4 ماه از اجرای مرحله دوم و ثبت نام بیش از 73 میلیون نفر دولت هیچ برنامه ای را برای حذف افراد پردرآمد به اجرا نگذاشته است .

در رفتار شناسی دولت در مرحله دوم هدفمندی یارانه ها دو مقطع کاملا قابل تمیز دادن است ، پیش از ثبت نام و بعد از آن .

پیش از ثبت نام مرحله دوم که از 20 فروردین آغاز شد و تا 31 فروردین امسال ادامه داشت ، دولتمردان عمدتا از طریق تکیه بر آثار مثبت اقتصادی که از انصراف افراد متمول حاصل می شود سعی در افزایش انصرافی ها داشتند ، ارتباط دادن انصراف از دریافت یارانه با اجرای طرح های عام المنفعه یک استراتژی مشخص در میان اعضای کابینه دولت یازدهم بودکه با کمک همه جانبه صدا و سیما ترویج شد .

همچنین وجه دیگر خط اطلاع رسانی دولت جنبه سلبی داشت بدین معنی که به افراد پر درآمد هشدار داده می شد که در صورت ثبت نام برای دریافت یارانه مشمول جریمه خواهند شد .

تصوردولت آن بود که عده زیادی برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام نکنند اما آن خوشبینی تقریبا چند روز بعد از شروع ثبت نام کمرنگ و کمرنگ تر شد و در مجموع از 77 میلیون یارانه بگیر تنها 2 میلیون و 400 هزار نفر انصراف دادند.

پس از 31 فروردین توپ در زمین دولت است ، دولت بود که اعلام کرده بود 10 میلیون نفر پردر آمد را شناسایی کرده که در صورت ثبت نام حذف خواهند شد ، دولت بود که متخلفان رامشمول جریمه دانسته بود و اکنون موقع عمل به آن حرفها بود اما ابتدا جسته و گریخته و بعدها با ادبیات دیگری مشخص شد عزم جدی برای اجرای این تصمیمات وجود ندارد.

موضوعی که شماری از کارشناسان ارشد اقتصادی دولت نیز موافق تداوم ان نیستند از جمله فرهاد نیلی رئیس پژوهشکده بانک مرکزی که در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت اجرای مرحله اول و دوم قانون هدفمند سازی یارانه ها می گوید :اجرای مرحله دوم قانون هدفمندی در بخش اصلاح قیمت موفقیت امیز بود اما در بخش اجتماعی که هم فراخوان داشت و هم پرداخت یارانه نقدی ، نیازمند تامل است که نشان می دهد بدنه کارشناسی هنوز خیلی کار دارد که بخواهد یک سیاستی را که هدف ان اجتماعی است و بیست میلیون خانوار را در برمی گیرد انجام دهد .

او می افزاید : در مرحله دوم ، در بخش حمایت از تولید نیز کار لازم انجام نشده است .

البته اتفاق مثبت مرحله دوم هدفمندی یارانه ها اجرای طرح ملی سلامت بود که با اختصاص 4800 میلیارد تومان از محل منابع این مرحله تامین اعتبار شد . با اجرای این طرح آحاد جامعه شاهد بودندخدمات پزشکی به لحاظ قیمت ارزان و به لحاظ کیفیت ارتقاء یافته است.

بر اساس این طرح در مناطق شهری تنها 10 درصد و روستایی فقط 5 درصد هزینه خدمات درمانی از بیمار دریافت می شود ضمن آنکه خدمات درمانی بهتری نیز ارائه می شود.

دست کم از نظر اقتصادی براحتی قابل اثبات است که حذف افراد پردرآمد ازفهرست یارانه بگیران دست دولت را در اجرای طرح های مشابه طرح ملی سلامت باز خواهد گذاشت .

به عنوان نمونه در سال جاری به علت کسری منابع برای اجرای مرحله دوم هدفمندی و پرداخت یارانه نقدی ، دولت مجبور است 11 هزار و 300 میلیارد تومان از محل بودجه عمومی برداشت و صرف پرداخت های نقدی کند اگر با حذف افراد متمول دیگر نیازی به دست اندازی به منابع عمومی نباشد ، می توان کسری صندوق پس انداز مسکن را که در همین حدود است تامین و در سال به 300 هزار جوان وام خرید مسکن داد .

شاید اگر هزینه فرصت اجرا نشدن طرح های خوبی نظیر طرح ملی سلامت را در نظر بگیریم و ضرورت خروج غیر تورمی از رکود را مورد توجه قرار دهیم دیگر توجیهی برای تعویق حذف افراد پر در آمد از فهرست یارانه بگیران و جود نداشته باشد .

*** از موضوع حذف بی اطلاعم

درهمین راستا ، رئیس امور زیربنایی معاونت نظارت راهبردی رئیس‌جمهور گفت: تا پایان سال ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد هدفمندی وجود خواهد داشت.

احمد داوودی با اشاره به درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها در سال جاری، اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود، تا پایان سال 40 هزار میلیارد تومان درآمد از این محل کسب شود که 11 هزار میلیارد تومان نیز ردیف‌های بودجه‌ای وجود دارد و در مجموع 51 هزار میلیارد تومان درآمد است.

رئیس امور زیربنایی معاونت نظارت راهبردی رئیس جمهور با بیان اینکه در حال حاضر نزدیک به 42 هزار میلیارد یارانه نقدی پرداخت می‌شود، گفت: همچنین 4 هزار و 800 میلیارد تومان برای بهداشت و درمان و نیز 10 هزار میلیارد تومان برای تولید در بودجه سال جاری مصوب شده است.

وی تاکید کرد: به همراه 11 هزار میلیارد تومان یارانه‌ها در بودجه در مجموع 59 هزار میلیارد تومان در بودجه مصوب شده است و نسبت تحقق با مصوب کمتر از 16 درصد خواهد بود.

به گفته این مقام مسئول برای تولید 5 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده و تاکنون تخصیص نیافته و قرار شد در روزهای آینده از دستگاه‌ها خواسته شود، تا طرح‌های خود را در بحث‌های مختلف اقتصادی ارائه دهند.

وی عنوان کرد: قرار است که سود یارانه تسهیلات به طرح‌های تولیدی اختصاص یابد، اما هنوز پرداختی صورت نگرفته است.

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که منابع هدفمندی یارانه‌ها کسری بودجه خواهد داشت، گفت:‌ به اندازه تحقق درآمدها هزینه خواهد شد و این به معنای کسری این بخش نیست.

داوودی با بیان اینکه تا پایان شهریور سال جاری پنج دوازدهم از درآمدهای هدفمندی محقق خواهد شد، گفت: از موضوع حذف غیر نیازمندان در پرداخت یارانه نقدی مطلع نیستم و هنوز این بحث انجام نشده، اما صحبت‌هایی در این راستا از سوی مسئولان وجود داشت.

رئیس امور زیربنایی معاونت نظارت راهبردی رئیس جمهور با تاکید بر اینکه یارانه بهداشت، تا الان بیشترین پرداختی را داشته است، تصریح کرد: به تناسب زمان این رقم به بخش بهداشت اختصاص یافته است.

وی در مورد سهم 2 هزار میلیارد تومانی بیمه بیکاری از هدفمندی یارانه‌ها، گفت: معتقدم معنا ندارد که دو بار پول به مردم پرداخت شود، زیرا در حال حاضر از درآمد هدفمندی یارانه‌ها یارانه نقدی پرداخت می‌شود.

داوودی در خصوص اختصاص اعتبار به طرح‌های زیربنایی در بودجه سال جاری اظهار داشت: 9 هزار و 500 میلیارد تومان به این طرح‌ اختصاص یافته که در حال حاضر میزان پرداختی آنها 35 درصد است و در سال پیش در 5 ماه اول سال این میزان پرداختی کمتر از 10 درصد بود.

***یارانه افراد پردرآمد قطع می‌شود

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات قوه مقننه از نشست مشترک دولت و مجلس برای پیگیری حذف یارانه دهک‌های پردرآمد خبر داد.

علی‌محمد احمدی از نشست مشترک دولت و مجلس برای پیگیری حذف یارانه دهک‌های پردرآمد خبر داد.

 وی افزود: از چندی پیش در کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، دریافت گزارش عملکرد ماده واحده قانون بودجه 93 را آغاز کرده‌ایم.

عضو کمسیون برنامه، بودجه و محاسبات تصریح کرد: قطعا در مورد حذف یارانه افراد پردرآمد با وزیر اقتصاد و معاونت راهبردی جلسه مشترک خواهیم داشت. 

 وی در مورد زمان این نشست گفت: از آنجایی که موضوع یارانه‌ها در بند 21 قانون بودجه 93 یعنی آخرین بند این قانون است بنابراین در زمان مقرر این نشست برگزار خواهد شد. 

 احمدی در ادامه اظهار داشت: ظاهرا تیم اقتصادی دولت در مورد حذف یارانه افراد پردرآمد به جمع بندی نرسیده است.

وی گفت: بند (و) تبصره 21 ماده واحده قانون بودجه 93 تصریح کرده که دولت باید به تناسب درآمد به افراد یارانه بدهد و سقف درآمد را نیز تعیین کند. 

 نماینده دهلران و آبدانان تصریح کرد: همچنین وزیر اقتصاد با حضور در مجلس گفت 10 میلیون نفر از افراد پردرآمد را شناسایی کرده‌ایم.

 وی خاطر نشان کرد: متأسفانه تیم اقتصادی دولت در مورد این قضیه به اجماع نرسیده است.

احمدی اظهار داشت: آنچه که قانون خواسته باید عملیاتی شود و اگر این اتفاق نیفتد دولت با کسری منابع مواجه خواهد شد.

علی محمد احمدی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات پیشتر گفته بود: موضوع حذف یارانه نقدی افراد پردرآمد را از وزیر اقتصاد و امور دارایی پیگیری کرده  است.

وی به نقل از وزیر اقتصاد گفت: فرآیند حذف یارانه نقدی دهک‌های بالای یارانه نقدی آغاز شده است.

 نماینده دهلران گفت: بر این اساس قرار است ابتدا سقفی را در نظر بگیرند و با استناد به آن افراد پردرآمد را شناسایی و نسبت به حذف آنها اقدام کنند.

*** دولت به جمع بندی نرسیده است

دراین راستا همچنین یک عضو کمیسیون برنامه ، بودجه و محاسبات مجلس، گفت: روند فعلی برای پرداخت یارانه به تمام آحاد جامعه بر خلاف قانون بوده و نیاز است که اقشار مرفه هرچه زودتر از دریافت یارانه نقدی محروم شوند.

جعفر قادری در گفت و گو با خانه ملت، در رابطه با دلایل دولت برای حذف نشدن اقشار مرفه از دریافت یارانه نقدی، گفت: متاسفانه دولت ، روال محافظه کارانه دولت قبل را دنبال می کند و ظاهرا دولتها عزم و اراده ای برای عمل به قانون ندارند.

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی پرداخت یارانه به تمام آحاد جامعه را غیر قانونی دانست و افزود: مجلس در این باره تذکراتی را به دولت داده و بطور حتم این موضوع را در ارزیابی عملکرد بودجه نشان خواهد داد، چراکه خلاف قانون عمل کردن دولت به هیچ وجه قابل قبول نیست.

وی تصریح کرد : البته تاکنون سخنان بسیاری برای حذف اقشار مرفه بر زبان آمده، اما اقدامی برای جامه عمل پوشاندن آن صورت نگرفته و این در حالی است که سخنگوی دولت خبر از شناسایی 10میلیون نفر برای حذف داده، اما وزیر امور اقتصاد و دارایی به تازگی اعلام کرده که در حال شناسایی 200هزار نفر هستند.

عضو کمیسیون برنامه ، بودجه و محاسبات مجلس با انتقاد از اینکه تیم اقتصادی دولت هنوز به جمع بندی مشخصی برای چگونگی شناسایی و حذف اقشار مرفه نرسیده گفت: انتظار می رود که دولت یازدهم تدابیر لازم را جهت اجرای قانون اخذ و نسبت به شناسایی اقشار مرفه، اقدام کند.

نماینده مردم شیراز در مجلس ادامه داد: روند فعلی بر خلاف قانون بوده و نیاز است که اقشار مرفه هرچه زودتر از دریافت یارانه نقدی محروم شوند.

درهمین حال یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس از دولت خواست تا یارانه پردرآمدها را حذف کند و به اقشار کم درآمد و پروژه های عمرانی مناطق محروم توجه بیشتری کند چرا که مبلغ یارانه نمی تواند خیلی برزندگی پردرآمدها تاثیرگذار باشد.

رمضانعلی سبحانی فر ‌ با تاکید بر اینکه دولت باید بودجه سال 94 را به نحوی تنظیم کند که از حالت رکود خارج شویم، گفت:‌ بودجه باید به نحوی تخصیص داده شود که کارهای عمرانی نیمه تمام پیشرفت بیشتری نسبت به قبل پیدا کند و ساماندهی شود.

سبحانی فر با بیان اینکه طبقات پایین جامعه در هدفمندسازی یارانه ها باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند، افزود: دولت در سال جاری در راستای هدفمند سازی یارانه ها به تحول سلامت و اعتبارات آن توجه ویژه ای داشت که انتظار می رود امسال هم مورد توجه قرار دهد.

این نماینده مردم در مجلس از دولت خواست تا یارانه پردرآمدها را حذف  کند و به اقشار کم درآمد و پروژه های عمرانی مناطق محروم توجه بیشتری کند چرا که مبلغ یارانه نمی تواند خیلی برزندگی پردرآمدها تاثیرگذار باشد.

***شرط دولت برای پرداخت یارانه به نوزادان

دراین حال یک محمدحسن آصفری ، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: فرمانداری ها و استانداری ها نسبت به تخصیص یارانه نوزادان تازه متولد شده اقدامی نمی کنند.

درعین حال یک عضو هیات رییسه مجلس با تاکید بر ضرورت حذف یارانه پردرآمدها، گفت: مسئولان دولتی اعلام می کنند که مبلغ یارانه برای تعداد مشخصی در نظر گرفته شده است بنابراین اگر میزان تولد از مرگ و میر بیشتر باشد نمی تواند به آنها یارانه دهد که این خلاف سیاستهای ابلاغی رهبری در بخش افزایش جمعیت است.

سید شریف حسینی درباره هدفمند شدن یارانه ها و حذف یارانه دهک های پردرآمد، گفت: قرار بود پرداخت یارانه ها به صورت هدفمند باشد و شرایطی ایجاد کند که فقط دهک های کم درآمد بتوانند یارانه بگیرند و یارانه دهک های با درآمد بالا حذف شود.

نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه دولت قبل در مرحله اول به دلیل نداشتن اطلاعات و آمار دقیق از درآمد مردم به همه افراد جامعه یارانه پرداخت کرد، گفت: دولت یازدهم بحث خود اظهاری را مطرح کرد تا خانواده هایی که نیاز به یارانه ندارند ثبت نام نکننداما اطلاعیه هایی که اعلام شد نتیجه عکس داد و افراد بیشتر ثبت نام کردند و کمتر انصراف دادند.

وی با بیان اینکه دولت باید راهکاری برای حذف یارانه پردرآمدها پیدا کند و افراد حقوق بگیر دولتی با درآمد بالا و با درآمد پایین را شناسایی کند، گفت: اگر دهک های درآمدی مشخص شوند و یارانه پردرآمدها حذف شود توان دولت برای پرداخت یارانه بیشتر خواهد شد.

عضو هیات رییسه مجلس با بیان اینکه دولت‌ در حال برنامه ریزی و جمع آوری اطلاعات و فراهم کردن شرایطی است که بتواند یارانه پردرآمدها را حذف کند،‌ گفت: دولت باید مابه التفاوت زاد و ولد و مرگ و میر را در پرداخت یارانه به نوزادان در نظرگیرد و اینگونه نباشد که اگر میزان زاد و ولد بیش از مرگ و میر بود به نوزادان تازه متولد شده یارانه ندهد.

به گفته شریف حسینی مسئولان دولتی اعلام می کنند که مبلغ یارانه برای تعداد مشخصی در نظر گرفته شده است بنابراین اگر میزان تولد از مرگ و میر بیشتر باشد نمی تواند به آنها یارانه دهد و این سخن مغایر با سیاستهای جمعیتی است که رهبری معظم ابلاغ کرده است.