باید بدانید در این شرایط، اگر خون اهدا کننده با خون گیرنده سازگار نباشد عوارضی برای گیرنده به وجود خواهد آمد که ممکن است حتی به مرگ بیمار هم منجر شود. این افراد دارای خون نادر هستند. تشخیص اینکه فرد دارای خون نادر است توسط آزمایشگاه‌های عمومی ممکن نیست و فقط آزمایشگاه‌های فوق تخصصی سازمان انتقال خون و ادارات آن در مراکز استانها قادر به تشخیص خون نادر هستند.
رئیس آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی و دبیر همایش بین المللی خونهای نادر که از امروز در تهران آغاز به کار می‌کند با بیان این موضوع گفت: سازمان انتقال خون ایران با توجه به توانمندی‌های علمی و فنی موجود، در راستای ارایه خدمات بهتر به دارندگان خونهای نادر با همکاری سازمان بهداشت جهانی با شرکت در برنامه دو سالانه ۲۰۰۹-۲۰۰۸ JPRM استقرار برنامه ملی خونهای نادر را در نظر گرفت.
دکتر مصطفی مقدم افزود: پس از تأیید مستندات فنی و علمی فعالیتهای آزمایشگاه، انجمن بین المللی انتقال خون (TSBT) در سال ۸۹ طی نامه‌ای رسمی ایران را به عنوان عضو رسمی کارگروه علمی خونهای نادر این انجمن پذیرفت و این موضوع از توانایی علمی و دانش ایران در این زمینه حکایت دارد.
اعزام فوری کارشناس به همراه خون
مقدم در پاسخ به پرسش خبرنگار ما خاطر نشان کرد: در سال ۸۸ کمتر از ۱۰۰ نفر در ایران در سامانه اطلاعاتی ما شناسایی شده بودند، اما اکنون شمار این افراد به هزار نفر رسیده است.
به گفته وی ۲۰ هزار نفر به شکل تصادفی مورد آزمایش قرار گرفتند و از این شمار هزار نفر در سامانه ثبت شدند و ۱۷۰ واحد خون بسیار نادر در دمای منهای ۸۰ درجه در سازمان نگهداری می‌شود که به محض اینکه بیمارستانی اعلام نیاز کند ما با هواپیما و در ظرفهای مخصوص، خون را برای بیمار به آن شهرستان می‌فرستیم. به همراه آن خون هم یک کارشناس اعزام می‌شود و این کارشناس شخصاً خون را به دست جراح می‌سپارد.
وی گفت: بیش از 99/99 درصد افراد جامعه دارای خون شایع هستند و یک دهم درصد افرادی هستند که خون نادر دارند. از جمله خونهای نادر شناخته شده در ایران گروه خون «بمبئی» است که تنها ۴۲ نفر در ایران از این گروه شناسایی شده‌اند. همچنین گروه خونی «چلانو» نیز یکی از گروه‌های بسیار نادر است که از این گروه فقط ۷ نفر شناسایی شده‌اند.
خطر مرگ برای دریافت کننده خون
دبیر همایش بین المللی خونهای نادر، افزود: انجمن بین المللی انتقال خون کمیته‌ای دارند که این خونها را نامگذاری می‌کنند و تاکنون ۳۶۰ گروه خونی معرفی شده‌اند. در ایران تا کنون ۱۳ گروه بسیار نادر شناسایی شده‌اند.
مقدم در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: متأسفانه در کشور ما به علت نا‌آگاهی برخی پزشکان به محض اینکه بیمار به هر دلیلی دچار کم خونی می‌شود برای او دو واحد خون تجویز می‌کنند و این در حالی است که اگر این خون اهدا کننده با گیرنده سازگار نباشد فرد گیرنده دچار حساسیت می‌شود. گاهی خون لیز می‌شود و فرد به کما می‌رود و به سرعت جان می‌سپارد. این در حالی است که وقتی گیرنده خون وارد این حساسیت شد هیچ کاری برای بیمار نمی‌شود انجام داد و بیمار فوت می‌کند.
خطر بی‌اطلاعی پزشکان
رئیس آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی سازمان انتقال خون گفت: تزریق خون مثل تزریق سرم نیست که فرد برود تزریق کند و برگردد. از لحظه‌ای که فردی می‌خواهد خون دریافت کند تمامی علایم حیاتی او باید توسط پرستار ثبت شود و لحظه به لحظه این علایم کنترل شود. هر گونه تغییر در این زمینه به سرعت باید به پزشک اطلاع داده و تزریق خون قطع شود.
مقدم گفت: به عنوان مثال بیماری بوده است که هموگلوبین خونش در لحظه تزریق ۹ بوده است بعد از ساعتی در حالی که به او خون تزریق می‌شده است این هموگلوبین به ۷ رسیده است و بعد از اندکی به ۴ رسیده است و وقتی به ما تلفن زدند به آنها گفتیم بلافاصله خون را قطع کنید زیرا ممکن است به مرگ بیمار منجر شود.
وی تأکید کرد: بیمار دیگری ۲۱ ساله، تالاسمی دارد و جزو بیماران ماست که اگر خون به او تزریق شود خواهد مرد و این در حالی است که بیشتر پزشکان از این موضوع اطلاعی ندارند و تنها راه حل کم خونی را تزریق خون می‌دانند.
خون یک بافت زنده است و درست به همان درجه اهمیت دارد که بخواهند کلیه و یا مغز استخوان را پیوند بزنند، زیرا وقتی خون تزریق می‌شود در واقع یک بافت زنده به بافت زنده دیگری پیوند می‌خورد.
بیمارستانها کم‌لطفی می‌کنند
این متخصص خون‌شناسی تأکید کرد: هرگاه قرار باشد به بیماری خون تزریق شود سازمان انتقال خون در آن شهر حتما باید در جریان این تزریق قرار بگیرد و بیمارستان باید با این سازمان همکاری کند، اما متأسفانه بیمارستانها خیلی کم با سازمان انتقال خون هماهنگ می‌شوند و شاید یکی از علتهای آن رایگان بودن خون باشد. این بدان معنا نیست که هزینه خون توسط بیمار باید پرداخت شود، بلکه همان طور که بیمه، هزینه تخت بیمار بستری شده را می‌پردازد، باید هزینه خون را هم بپردازد. در این صورت شاید مصرف بی‌دلیل خون هم کمتر شود. این در حالی است که در حال حاضر یک کیسه خون نادر ۵ میلیون تومان برای سازمان هزینه دارد.
دکتر مقدم افزود: اما به عنوان مثال اکنون در تهران ۱۷۰ بیمارستان وجود دارد که از این شمار تنها ۴۰ درصد آنها با سازمان انتقال خون هماهنگ هستند و ما می‌دانیم سرنوشت خونی که به آن بیمارستانها می‌رود چه شده است. وی با بیان عنوان‌های خونی مثل«WRA»که تنها ۳ نفر از میان ۳۰۰ نفر شناسایی شدند، یا«RHNULL»که بسیار کمیاب است و دو نفر شناسایی شدند و یا گروه خونی «RZR۲» و یا «BOMBAY ۴۲» نفر و «CHELANO» ۶ نفر و D- که ۷نفر هستند، گفت: تا کنون از بین ۲۰ هزار نفر که به شکل تصادفی خون آنها را آزمایش کرده‌ایم تنها ۱۳ نفر شناسایی شده‌اند.
وی تأکید کرد: زنان اگر دارای خون کمیاب باشند دو برابر مردان دچار مشکلات خونی خواهند شد.
گفتنی است، از امروز (۲۶ شهریور) برای نخستین بار همایش بین المللی خونهای نادر با ۲۰ کشور عضو در تهران برگزار می‌شود.
نظر شما