درعین حال از انجا که شهردار مستقیم توسط مردم انتخاب نمیشود خیلی خود را نسبت به انها مسوول نمیداند بلکه بیشتر نسبت به کسانی که درشورای شهر به وی رای داده اند احساس تکلیف میکند ، به عنوان نمونه اعضای شورای شهری مانند مشهد که تقریبا یک گروه سیاسی هستند که در سایر نقاط کشور وسایر انتخاباتها شکست خورده اند با انتخاب شعاری مناسب توانستند شورای شهر را به دست بگیرندو شهرداری را انتخاب کنند که جز برای زیارت به مشهد نیامده بود وحتی خیابانهای اصلی شهر را نمیشناخت . بدیهی است که چنین شهرداری هرگز خود را درمقابل مردم مسوول نمیداندو فقط در برابر اعضای گروه سیاسی مستقر درشورای شهر مشهد احساس وظیفه ودین میکندو اینگونه است که شورای شهر درخدمت شهردار وشهردار درخدمت شورای شهر شکل میگیردو مردم به کلی فراموش میشوندو مثلا به یکباره هزینه های خدماتی چون پروانه و پایان کار شش برابر و بلیت اتوبوس دوبرابر میشود.

اما دولت در مقابل این رفتارها ساکت ننشست و برای اصلاح این رویه راهی تدارک دید تا شهردار نیز درمقابل مردم پاسخگو باشد و مردم نیز در تعیین شهردار نقش داشته باشند. کما اینکه مثلا شهردار سابق مشهد که اصالتا مشهدی بود را تمام مردم مشهدمیشناختندو بخش بزرگی از توسعه مشهد مرهون تلاشهای وی بود.

دراین خصوص معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور گفت: مصوب شده است شهردار شهرهای با جمعیت بالاتر از 200 هزار نفر، به صورت مستقیم و توسط مردم انتخاب شود.

هوشنگ خندان دل از تقدیم لایحه مدیریت شهری به دولت خبر داد و گفت: یکی از مهم ترین بندهای این لایحه، نحوه انتخاب شهرداران است که طبق آن باید در شهرهای بالای 200 هزار نفر ، شهرداران توسط مردم انتخاب شوند.

وی ادامه داد: از زمان برنامه دوم توسعه، موضوع مدیریت شهری مورد علاقه و تاکید مجامع کارشناسان و قانونگذاران بوده و اکنون اهمیت توجه به این موضوع برای بهبود رضایتمندی شهروندان و ارائه خدمات بهتر ضرورت دارد.

معاون عمرانی و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور اظهار داشت: در حال حاضر انتخاب شهرداران دو مرحله ای است یعنی بعد از انتخاب اعضای شورای شهر، آنها برای انتخاب شهردار اقدام می کنند اما بنا بر این لایحه که اگر بعد از تایید کارشناسان و ارائه به مجلس عملیاتی شود، در شهرهای بالای 200 هزار نفر مردم شهردار را انتخاب می کنند.

خندان دل اضافه کرد: در این لایحه پیش بینی شده است در شهرهای بالای 200 هزار نفر همزمان با انتخاب شورای شهر، مردم رای خود را برای انتخاب شهردار نیز به صندوق بیندازند.

*** از بین رفتن قدرت اجرایی شورا

اما دراین خصوص سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس، با بیان اینکه انتخاب شهردار از سوی مردم، شوراها قدرت اجرایی خود را از دست می‌دهند، گفت: اکنون شورا سپر بلای شهردار است و اگر ایرادی در کار شهرداری وجود داشته باشد مردم آن را از چشم شورا می‌بینند.     

دخیل عباس زارع‌‌زاده مهریزی درباره لایحه مدیریت شهری و اینکه قرار است در این لایحه شهردار هر شهر از سوی مردم انتخاب شود،‌ افزود: انتخاب شهردار از سوی مردم هم مزایا و هم معایب مختلفی دارد، اینکه اختیارات شهردار بیشتر می‌شود و می‌تواند برای خود تصمیم‌گیرنده باشد نقطه مثبتی در انتخاب شهردار از سوی مردم به شمار می‌رود.

نماینده مردم مهریز در مجلس شورای اسلامی،‌ ادامه داد: با انتخاب شهردار از سوی مردم قدرت مانور شهردار افزایش بیشتری خواهد یافت و مسایل دست‌وپا گیر شورا از دوش شهرداران برداشته می‌شود.

این نماینده مردم در مجلس نهم، به معایب انتخاب شهردار از سوی مردم اشاره کرد و یادآور شد: در این شرایط شوراها قدرت اجرایی خود را از دست می‌دهند در حالی که شورا می‌تواند سپر بلای شهردار باشد به عنوان مثال اکنون اگر ایرادی در کار شهرداری وجود داشته باشد مردم آن را از چشم شورا می‌بینند ولی با انتخاب شهردار از سوی مردم،‌ شهردار باید به تنهایی پاسخگوی تمام امورات انجام شده باشد.

وی یادآور شد: از سویی دیگر با انتخاب شهردار از سوی مردم، شهردار خود را موظف به پاسخگویی به شورا نمی‌داند و بر این اساس اهرم کنترل کننده شهرداران از بین‌می‌رود، از این رو لازم است وزارت کشور در لایحه خود،‌ شهردار را موظف کند تا به گروهی از افراد یا نهادها پاسخگو باشد زیرا نباید شهردار به صرف آنکه انتخاب مردم است به صورت آزادانه به فعالیت بپردازد.

زارع‌زاده مهریزی با بیان اینکه به طور کلی لایحه مدیریت شهری را می‌توان مثبت قلمداد کرد، افزود: در این لایحه تلاش شده تا در دوره بعدی انتخابات شورا افرادی وارد شورای شهر شوند که مدارک تحصیلی آنها هم‌خوانی با امور شهری داشته باشد زیرا در این صورت ضعف‌ها برطرف خواهد شد.

سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: اکنون گاهی شاهد هستیم که هیچ‌یک از اعضا شناختی از مسئولیت خود ندارند لذا در این شرایط به جای آنکه اعضای شورا کمکی به شهردار کنند مانعی بر سر راه فعالیت شهردار خواهند بود؛ در این شرایط گاهی طرح‌هایی از سوی اعضای شورا ارایه می‌شود که قابلیت اجرا به ویژه در شهرهای کوچک ندارد.

*** از برخوردهای سلیقه‌ای جلوگیری می‌کند

عضو هیات رئیسه فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس٬ با بیان اینکه انتخاب شهرداران از سوی مردم به اختلافات شهرداران و شوراهای شهر پایان می‌دهد٬ گفت: در چنین شرایطی از برخوردهای سلیقه‌ای در استیضاح شهرداران کاسته می‌شود.          

مهرداد بائوج‌لاهوتی در گفت وگو با خانه ملت٬ با مثبت ارزیابی ارجاع لایحه مدیریت شهری از سوی وزارت کشور به دولت٬ گفت: با اتمام بررسی این لایحه در دولت و تصویب آن در مجلس شاهد یکی از مهم ترین تحولات شهرداری‌ها یعنی انتخاب شهردار با نظر مستقیم مردم و اعمال دموکراسی خواهیم بود.

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی٬ با تاکید بر اینکه باید شهردار از سوی مردم و با نظر مستقیم آنان انتخاب شود٬ افزود: در صورتی که شهردار با نظر مردم برگزیده شود بی‌شک در راستای کسب رضایت آنان نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد.

این نماینده مردم در مجلس نهم٬ با بیان اینکه با انتخاب شهرداران از سوی مردم بسیاری از اختلافات شوراهای اسلامی شهر و روستا و شهرداری‌ها خاتمه می‌یابد٬ گفت: با رعایت دموکراسی در انتخاب شهرداران اعمال سلیقه در برگزیدن و استیضاح آن‌ها از سوی شوراهای اسلامی شهر و روستا از بین رفته و شهرداران جسارت لازم برای انجام امور در راستای بهبود اوضاع شهری را پیدا خواهند کرد.

وی تاکیدکرد: تصویب لایحه مدیریت شهری به از میان برداشتن موانع اجرا و سیاست‌گذاری‌ها در مباحث مختلف شهری منجر می‌شود.

این نماینده مردم در مجلس نهم٬‌ با بیان اینکه مردم تامین کننده درآمدهای شهرداری‌ها هستند و دولت در این رابطه هیچ بودجه‌ای به شهرداری‌ها تزریق نمی‌کند٬ تصریح کرد: رویکرد مسئولان در قبال شهرداری باید تغییر کرده و تا حدودی اختیارات آنان را در راستای تقویت مدیریت شهری افرایش دهند.

بائوج لاهوتی با یادآوری منابع درآمدی شهرداری‌ها٬ گفت: از جمله منابع کسب درآمد شهرداری‌ها درآمدهای کمیسیون ماده 100 بوده در حالی که نباید این نوع منابع نباید درآمد پایدار برای شهرداری‌ها منظور شود چرا که بازدارندگی از تخلفات در این موارد مدنظر است.

وی با بیان اینکه شهرداری یک نهاد عمومی غیر دولتی با سهام‌داری مردم هستند و باید با نظر مستیقیم آنان اداره شوند٬ افزود: با تغییر رویکردها در حوزه شهری نابسامانی در مدیریت شهرداری‌ها مرتفع می‌شود.

عضو هیات رئیسه فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس شورای اسلامی٬ یادآور شد: تاکنون لایحه مدیریت شهری به مجلس ارجاع نشده اما به محض ارسال این لایحه مجلس، بررسی آن را در کمیسیون‌های تخصصی در دستور کار خود قرار خواهد داد.

*** از تعجیل پرهیز کرد

درهمین حال یک  عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران با بیان اینکه شوراها به قوانین و اختیارات بیشتری نیاز دارند،‌گفت: باید از تعجیل در طرح‌هایی مانندانتخاب شهردار توسط مردم پرهیز کرد.

اقبال شاکری درباره لایحه انتخاب شهردار با رأی مردم که توسط دولت تهیه شده است،‌ اظهار داشت: بنده با این اقدام مخالف هستم چراکه به تضعیف جایگاه شوراها منجر می‌شود علاوه بر این به طور کلی نظارت بر امور شهرداری‌ها در کشور آن هم با برنامه‌‌های خاص به سختی انجام می‌شود چه رسد به اینکه حیطه انتخاب شهردار هم از شوراها بگیرند.

وی ادامه داد: به نظر بنده انتخاب شهردار یک انتخاب تخصصی است و اگر نقطه نظری درباره بهبود جایگاه مدیریت شهری دارند بهترین جایگاه طرح آن شوراست، بنابراین بهتر است اگر چنین تصمیمی وجود دارد ابتدا در شوراها بررسی شود تا به سرنوشت طرح انتقال پایتخت دچار نشود که یک فضای احساسی ایجاد و نهایتاً منجر به تشکیل کارگروهی شد تا طی دو سال این موضوع را بررسی کند.

عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران تصریح کرد: باید از عجله کردن درباره چنین طرح‌هایی پرهیز کرد و اگر مبانی خاصی برای انتحاب شهردار توسط مردم ارائه شده ابتدا آن را به شورا بدهند و دلایل خود را برای تغییر در روند این کار اعلام کنند تا دلایل مربوطه در شورا مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته شاکری، به دلیل نبود مدیریت شهری که دولت باید در تحقق آن کمک کند مشکلات بسیاری داریم و اگر بخواهیم این امر را به یک عرصه عمومی بسپاریم،‌ به میزان مشکلات افزوده خواهد شد.

وی درباره وجود اظهاراتی مبنی بر انتخاب شهردار توسط مردم در شهرهای زیر 200 هزار نفر جمعیت،‌ اظهار داشت: فرقی نمی‌کند که این امر در چه شهرهایی باشد، به شوراها جایگاه قدرتی مورد نیاز در شهرها داده نشده است و قانون و اختیارات بیشتری لازم دارند اگر انتخاب شهردار را هم از آنها بگیرند مدیریت شهری دیگر قابلیت کنترل از سوی شوراها رو ندارد.

*** شوراها را ضعیف‌تر می‌کند

رئیس شورای عالی استان‌ها گفت: تغییر در ماهیت روند انتخاب شهردار شوراها را ضعیف‌تر می‌کند.

مهدی چمران در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر علت طرح مجدد انتخاب شهردار توسط مردم از سوی دولت، اظهار داشت: از نیت دوستانمان در وزارت کشور برای طرح این موضوع اطلاعی ندارم اما به طور قطع نتیجه آن ضعیف‌تر شدن شوراها خواهد بود و این به صلاح نیست.

وی ادامه داد: علاوه بر این، علت اینکه انتخاب شهردار را به عهده شوراها گذاشته‌اند فلسفه‌ای دارد؛ در حالی که در جای دیگری مانند مجلس خبرگان نیز می‌توانستند از رأی مستقیم مردم استفاده کنند اما به هرحال قانون این وظیفه را به عهده اعضای شورای شهر نهاده است.

رئیس شورای عالی استانها تصریح کرد: کار شهردار کاملا تخصصی است و نه سیاسی و اگر این انتخاب به عهده مردم گذاشته شود ممکن است فردی سیاسی یا صرفا مشهور را انتخاب کنند در حالی که شورا بر اساس تخصص و تفحص فرد را انتخاب می‌کند.

وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه تلاش‌تان را برای متقاعد کردن مسئولان دولتی در راستای منصرف کردن از این طرح خواهید کرد گفت: به طور قطع تلاش‌مان را می‌کنیم تا این کار صورت نگیرد چراکه طبق قانون شوراها مکلف به انتخاب شهردار هستند.

دراین خصوص سخنگوی شورای شهر تهران با اشاره به پیشنهاد دولت در خصوص انتخاب شهردار توسط مردم، گفت: احتمال دارد همان مشکلاتی که در سطح ملی وجود دارد در سطح شهرها نیز به وجود بیاید و هماهنگی کافی بین شورا و شهردار وجود نداشته باشد.

رضا تقی پور با با بیان اینکه قانون اختیارات زیادی را برای شوراها پیش بینی کرده است اما یکی از مسئولیت های اصلی شوراها انتخاب شهردار است، افزود: در دنیا دو نظام سیاسی فراگیر وجود دارد یکی نطام  مجلس محور که نخست وزیر را مجلس انتخاب می کند که در این نظام هماهنگی میان مجلس و دولت بیشتر است و دیگری نظامی که مستقیم رئیس جمهور توسط مردم انتخاب می شود، در سطح محلی هم چنین نظام هایی وجود دارد.

وی ادامه داد: این از نقاط قوت ماست که شهرداران توسط شوراها انتخاب می شوند زیرا ممکن است مشکلاتی در سطح ملی وجود دارد در سطح شهرها هم داشته باشیم و شهردار منتخب مردم از لحاط روش و منش با شورا هماهنگ نباشد و این دو به دلیل تفاوت سلیقه و نگاه دایما در تقابل با یکدیگر باشند.

به گفته تقی پور، در وضعیت کنونی شورا و شهرداری که نهاد اجرایی شهر است از هماهنگی خوبی برخوردارند و شهردار منتخب شورا خود را پاسخگو به این نهاد نظارتی می داند.

وی اضافه کرد: در صورت انتخاب شهردار توسط مردم باز هم شهردار باید پاسخگوی مردم باشد اما مردم هر 4 سال یک بار به شهردار دسترسی دارند در حالی که شهردار هر هفته به شورا می آید.

همچنین رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با انتقاد از مطرح شدن لایحه انتخاب شهردار توسط مردم گفت: این لایحه خلاف قانون اساسی و قوانین شوراها است و منجر به افزایش تصدی‌گری‌های دولت می‌شود. او به دولت پیشنهاد کرد اگر می‌خواهد به شوراها کمک کند 23 وظیفه‌ایی را که منجر به ایجاد مدیریت شهری می‌شود واگذار کند.

محمد سالاری با اشاره به تهیه لایحه مدیریت یکپارچه شهری اضافه کرد: این لایحه مربوط به نهاد شورا است اما شورا با تصویب آن لطمه اساسی می‌بیند زیرا تنها اختیاری که برای شوراها باقی مانده انتخاب شهردار است که این لایحه قصد دارد این اختیار را در شهرهای بالای 200 هزار نفر از شوراها سلب و انتخابات شهرداران در این شهر ها را به رأی مردم واگذار کند.

 سالاری با اشاره به اینکه وزیر مرتبط با امور مدیریت شهری در دولت مواضعی کاملاً متفاوت با وزیر کشور دارد، افزود: آقای آخوندی وزیر راه و شهرسازی همانگونه که در جلسه شورای شهر مطرح کرد اعتقاد دارد حکمروایی مدیریت شهری و سیاسی در شهر باید در هم آمیخته شود و برای تقویت نهاد شورا فرمانداری‌ها در شهرداری‌ها ادغام شوند اما وزیر کشور به دنبال تصاحب اختیارات اندک شوراها است.

 رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران اضافه کرد: با انتخاب شهردار توسط مردم هم این انتخابات دولتی می‌شود و امکان مداخله دولت در آن وجود دارد و هم امکان استیضاح و برکناری شهردار به وزارت کشور واگذار می‌شود که این مسئله خلاف اصل 44 قانون اساسی و قوانین شوراها است به همین دلیل از رئیس جمهور می‌خواهیم این موضوع را در کمیته خاص چالش‌های کلانشهرها با حضور شهردار تهران و رئیس شورای شهر و اعضای شورا بررسی کند.