به گزارش قدس آنلاین؛ بدون شک اگر از علاقمندان به آثار باستانی و تاریخی بخواهند تا ده قلعه تاریخی برتر کشور را نام ببرند؛ قلعه تاریخی بیرجند در این لیست جای خواهد گرفت. ارگ کریم خان زند، قلعه رودخان، قلعه مارکوه، قلعه الموت، برج طغرل، نارنج قلعه، قلعه بیرجند، قلعه فورگ، قلعه سینگان و قلعه گردکوه در زمره ده قلعه تاریخی کشور است که از جایگاه ویژه ای در میان آثار باستانی و تاریخی برخوردار می باشند.

در عین حال پس از بهسازی و بازپیرایی قلعه تاریخی بیرجند که طی چند سال گذشته با هزینه بیت المال رقم خورد اکنون این اثر مهم تاریخی مورد بی مهری مدیران و مسئولان شهری بیرجند واقع شده و تمام فضای آن با تغییر کاربری فاحش در اختیار مجموعه رستوران، طباخی و سفره خانه سنتی قرار گرفته است. این تغییر کاربری منحصر بفرد به گونه ای است که تمام فضا و محوطه داخلی آن را تحت تاثیر قرار داده و بهره بردار بخود اجازه داده تا آرایش این اثر بزرگ تاریخی را برهم زند.

اکنون گردشگرانی که قصد بازدید از قلعه تاریخی بیرجند را دارند با صحنه های تلخ و رقت باری از تغییر و تبدیل روبرو می شوند. تغییراتی که  این اثر ناب باستانی پربازدید خراسان جنوبی را به یک تفرجگاه عمومی و نه اثر تاریخی- باستانی مبدل کرده است. ماجرا از این قرار است که متولیان حفاظت و صیانت از قلعه تاریخی بیرجند؛ این مجموعه را در اختیار مجموعه ای بنام رستوران، طباخی و سفره خانه سنتی با نام «ب» قرار داده و بهره بردار نیز با ساخت اتاقک های کوچک، اِلمان های تولیدی و بکارگیری از تمام فضای درونی قلعه؛ تغییرات ویژه ای داده است. اتاقک هایی به سبک و سیاق سفره خانه های سنتی مستقر در مناطق ییلاقی کلان شهرها که در آن بیش از سِرو نوشیدنی ها و غذا؛ دودهای قلیان، روانه ریه های بازدیدکنندگان می گردد. نکته جالب اینکه حتی سر در ورودی مجموعه که باید معرف اثر باستانی باشد نیز با تابلوی بزرگی از این مجموعه سفره خانه سنتی مزین شده است!

در عین حال واگذاری تمام محوطه یک اثر تاریخی- باستانی؛ هنری است که ظاهرا تنها از عهده متولیان حفظ و آثار میراث فرهنگی بیرجند برمی آید و در هیچکدام از شهرهای تاریخی و باستانی چنین رویه ای مرسوم نبوده و نیست. گرچه وجود سفره خانه های سنتی در کنار مجموعه های تاریخی- باستانی در سایر شهرها کم و بیش دیده می شود اما اینکه تمام فضا و محوطه مجموعه ای در اختیار سفره خانه سنتی قرار گیرد؛ کم نظیر و بلکه بی نظیر است. کما اینکه در همین نمونه قلعه تاریخی بیرجند با مدیریت واحد شهری؛ می توان از پتانسیل پارک جنگلی کنار قلعه که دارای آبشار زیبایی است جهت ایجاد هرگونه فضای تفریحی مصنوعی مانند سفره خانه سنتی استفاده نمود. در عین حال مطابق با قوانین مجازات اسلامی؛ هرگونه دخل و تصرف در آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی ممنوع می باشد و میراث فرهنگی می تواند بعنوان شاکی خصوصی و دادستان بعنوان مدعی العموم اعلام جرم نماید.

به هر حال بر کسی پوشیده نیست که توجه به پیشینه فرهنگی و باستانی مناطق از جمله موضوعاتی است که می تواند مردم یک منطقه را از گذشته خود و نحوه زندگی اجدادشان و حتی ریشه یابی مشکلات فعلی شان مطلع کند. به طوری که گفته شده هر کس گذشته خود را بشناسد امروز و آینده خود را می تواند بسازد و یا این که گفته اند گذشته، چراغِ راه آینده است لکن گاه و بيگاه شاهديم که بي برنامه گي ها و پرداختن به  ضرورتهاي زود گذر سبب مي گردد تا به راحتي بقاي اين يادگار هاي درخشان تمدن کهن سال سرزمينمان به دست نابودي سپرده شوند.

قلعه تاریخی بیرجند

قلعه تاریخی بیرجند بعنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین بنای تاریخی شهر و از جمله نقاط گردشگری خراسان جنوبی، بر فراز بلندترین نقطه غربی تپه ماهورهای شهر بیرجند قرار دارد. وسعت این قلعه ۳۰۰۰ مترمربع است که در دوره صفویه ساخته شده است. در واقع این قلعه هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود. قلعه بیرجند با نام‌های قلعه ته ده و پایین شهر نیز شناخته می‌شود. این قلعه هفت برج و بارو دارد که فقط شش برج از آن باقی مانده است. همچنین با توجه به شواهد موجود، به وسیله نقب‌های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه‌ فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است. این اثر زیبا و مسافرپذیر در میدان امام حسین(ع) بیرجند واقع شده و همه روزه میزبان صدها مسافر از ایران اسلامی است.