این پناهگاه حیات وحش، با وسعت ۶۸ هزار و 800 هکتار، در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر، یکی از ۹ «ذخیرهگاه زیستکره» در ایران است. این پناهگاه، بخشی از تالاب بینالمللی میانکاله است که اولین تالاب بینالمللی ثبت شده در فهرست تالابهای «کنوانسیون رامسر» است. در میانکاله که از نزدیکی ساحل بندر ترکمن در استان گلستان تا ساحل بهشهر دراستان مازندران ادامه دارد، ۴۰ گونه پرنده زندگی میکنند.
پناهگاه حیات وحش میانکاله از شنزارهای ساحلی، زمینهای باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی با پوشش درختچههای گز، جنگل انارستان، بوتههای تمشک و زمینهای پست افتاده تشکیل شده است. در گوشه شرقی این منطقه، جزیره «آشوراده» قرار دارد که حالا خالی از سکنه و تنها دارای تأسیسات شیلاتی و تشکیلات مرزبانی است.
آشوراده در فاصله کم و درست روبه روی بندر ترکمن واقع شدهاست. محدوده «آشوراده» بر اثر بالا آمدن سطح آب دریاچه خزر و پر شدن کانال طبیعی «خزینی»، به صورت جزیره آشوراده از شبه جزیره میانکاله جدا شدهاست.
به این ترتیب، جزیره آشوراده از شمال به دریاچه خزر، از شرق به تنگهای باریک موسوم به «تنگه چپقاوغلی» و از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی میشود.
میانکاله و آشوراده به علت وجود پوششهای درختچهای و امنیت کافی، یکی از بهترین زیستگاههای پرندگان مهاجر است. این منطقه محل زیست دایمی دو گونه کمیاب «قرقاول خزری» و «دراج» نیز هست.
طبیعت منحصر به فرد میانکاله، همچنان که امروز، زیستگاه یک گله اسب وحشی است، روزگاری محل زیست ببر منقرض شده هیرکانی یا همان «ببر مازندران» هم بوده است.
جزیره آشوراده و بخشهایی از تالاب ارزشمند میانکاله، هفته گذشته در آتش سهل انگاری ها و بی توجهی ها سوخت و خاکستر شد.
آتشسوزی شامگاه دوشنبه 24 شهریور در اراضی شبهجزیره میانکاله، از محل تکثیر پرورش ماهیان غضروفی واقع در حاشیه جنوب غربی آغاز شد و به سمت «آشوراده» در شرق میانکاله شعله کشید. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهشهر درباره آتش سوزی میگوید: آتش سوزی حدود ساعت 22 دوشنبه شب گذشته شروع شد و نزدیک صبح مهار شد، اما صبح سه شنبه باد شروع شد و آتشی که زیرخاکسترها مانده بود، دوباره آتشسوزی به راه انداخت. به دلیل وزش باد، آتش دوباره شعله ور شد و شدت آن نیز رو به گسترش گذاشت و بخشهایی از جزیره آشوراده را در بر گرفت.
زمان رضا احمدی میگوید: وسعت آتش سوزی ها در منطقه حدود 100 هکتار بود که حدود 80 درصد سازیل، 15 درصد تمشک و 5 درصد انار وحشی در آن از بین رفت.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهشهر با اشاره به اینکه برای مهار آتش با کمبود آب مواجه بودیم که این مشکل را از طریق نیروهای امدادی بندر ترکمن حل کردیم، میگوید: آتش با تلاش و همکاری نیروهای حفاظت محیط زیست بهشهر، شیلات آشوراده، محیط زیست بندرترکمن، فرمانداری بندرترکمن و دوستداران محیط زیست مهار شد. باز هم مشکل تجهیزات داشتیم و با کمبود آب روبهرو بودیم که آب موردنیاز را از بندر ترکمن تأمین کردیم و درنهایت هم از لودرهای اداره راه و شهرسازی کمک گرفتیم.
وی درباره علت آتش سوزی میگوید: با توجه به بررسیهای اولیه، علت آتش سوزی عامل انسانی و صیادان غیر مجازی است که در حاشیه خلیج به صید غیر مجاز میپردازند. این هفتمین آتش سوزی از نوروز 93 تا کنون در پناهگاه حیات وحش میانکاله است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهشهر تأکید میکند: این بزرگترین آتش سوزی در منطقه میانکاله است.
تهدید امنیت ملی کشور
« بیش از ١٠٠ هکتار از جزیره آشوراده در آتش سوخته است» این خبری است که رسانه ها به نقل از مسؤولان اداره محیط زیست اعلام کرده اند. اما یکی از فعالان محیط زیست منطقه معتقد است، وسعت تخریب بر اثر آتش سوزی اخیر در میانکاله بسیار بیشتر از این رقم است.
«حر منصوری عبدالملکی» میگوید: منابع خبری و سازمان محیط زیست اعلام کرده اند، شروع آتش سوزی جزیره آشوراده، از ایستگاه پرورش ماهیهای خاویاری در جنوب دامداری خزینی یعنی جنوب غربی آشوراده بوده است و عکسها نشان میدهد، آتش تا دیوارههای قلعه سرتوک در شمال شرقی جزیره ادامه داشته است. فاصله این دو نقطه بیش از 3 هزار و 400 متر بوده و در خوشبینانه ترین وضعیت اگرعرض حریق به وجود آمده حداقل 500 متر باشد (که خیلی بعید به نظر میرسد) در آتش سوزی اخیر آشوراده، بیش از 170 هکتار از پوشش گیاهی و جانوری منطقه در آتش سوخته و از بین رفته است
وی میگوید: هفت آتشسوزی که از تعطیلات نوروز شروع شده است، بیش از ٣٠٠ هکتار از اراضی پناهگاه حیاتوحش میانکاله را به خاکستر تبدیل کرده است.
منصوری ادامه میدهد: از نظر من با توجه به نیزار و تالابی بودن نوار شمالی جزیره بیش از 50 درصد پوشش قسمت غیر تالابی جزیره در آتش خاکستر شده و این فاجعه به طور قطع میتواند جزو تهدیدهای امنیت ملی کشور محسوب شود.
انگشت اتهام به سوی شکارچیان متخلف
پناهگاه حیات وحش میانکاله با دو زیست بوم آبی و خشکی شامل خلیج و شبه جزیره، یکی از مهمترین و حیاتی ترین منطقه برای بقای نسل جانوران و گیاهان است. این منطقه هر ساله میزبان میلیونها پرنده زمستان گذران و تابستان گذران است و درست به همین خاطر همواره در معرض تهدید شکارچیان غیرمجاز و قاچاقچیان پرنده قرار دارد. در این میان، اختلاف بر سر تملک این پناهگاه حیات وحش میان دو استان گلستان و مازندران کار را برای حفاظت دقیق از این منطقه، سخت کرده است. محیطبانهای مازندرانی که مدیریت یکپارچه میانکاله را بر عهده دارند، هر ساله برای حفاظت از این ذخیرهگاه زیستکره، با متخلفانِ زیادی برخورد قضایی میکنند و تقریباً روزی نیست که مأموران مستقر در پناهگاه حیات وحش میانکاله با چنین افرادی برخورد نکرده و یا آنها را دستگیر نکنند. از سویی روزی نیست که محیطبانها با تهدیدهای متجاوزان به طبیعت، روبهرو نشده و یا از شاخ و شانه کشیدنهای آنها، بینصیب باشند. قوانین محیط زیست و جریمههای در نظر گرفته شده برای متخلفان نیز شاید از نظر آنها آنقدرها بازدارنده نیست و به همین خاطر، متخلفان را به تکرار دوباره جرایم زیستمحیطی ترغیب میکند. پناهگاه حیات وحش میانکاله، بیشتر در تهدید تخلفات شکارچیان و صیادانی است که سالها دام خود را برای صید ماهیان پهن کردهاند و تفنگ خود را به سمت پرندگان، نشانه رفتهاند. در آتش سوزی اخیر هم انگشت اتهام به سوی آنها دراز است.
نظر شما