مطابق روایات، نخستین جایى که از زیر آب بیرون آمد و خشک شد و سپس گسترش یافت، سرزمین «مکّه» و بخصوص محلّ «خانه کعبه» بود و لذا مکّه «امّ القرى» يعني مادر همه آبادى ها نام گرفت.(1)

امام رضا عليه السلام در جواب محمد بن سنان درباره علت قرار گرفتن كعبه در وسط زمين فرمودند: أنّه الموضع الذي مِن تحته دُحيت الأرض... وهي أوّل بقعةٍ وُضعت في الأرض؛ لأنّها الوسط، ليكون الغرض لأهل الشرق والغرب في ذلك سواء؛ كعبه جايي است كه زمين از زير آن پهن شده و از زير آب بيرون آمد و همه بادهاي دنيا از زير ركن شامي آن مي وزد و آن اولين بقعه اي است كه در زمين بنا نهاده شد و آغاز پيدايش زمين است و بعد آراام آرام خشكي ها پديدار شدندو....(2)

دحوالارض یکى از چهار روزى است که روزه در آن از فضیلتي بي مانند برخوردار است. در روایتى آمده است روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده است کفاره هفتاد سال است و هر که‏ این روز را روزه بدارد و شب را به عبادت به سر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته مي شود و هرچه در میان زمین و آسمان است براى روزه‏‌ داران استغفار مي کند و این روز، روزى است که رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است.

روزه در دحو الارض

محمد بن عبدالله صيقل، يكي از ياران امام رضا عليه السلام مي گويد: خرج علينا الإمام أبو الحسن الرضا عليه السلام ب«مَرُو» في يوم خمسٍ وعشرين من ذي القعدة فقال: صوموا، فإنّي أصبحت صائماً. قلنا: جُعِلنا فداك، أيّ يوم هو؟! قال: يوم نُشرت فيه الرحمة ودُحيت فيه الأرض ونُصبت فيه الكعبة وهبط فيه آدم عليه السلام؛ روز بيست و پنجم ذيقعده امام رضاعليه السلام در مرو از منزل بيرون آمدند و فرمودند اين روز را روزه بگيريد که من هم روزه هستم! عرض کردم فدايت شوم امروز چه روزي است. فرمود: روزي است که رحمت خدا در آن گسترده شده و زمين پهن گرديده و کعبه بنا شده و آدم قدم بر زمين گذارده است.(3)

حسن بن على وشّاء مي گويد: من کودک بودم که با پدرم در شب بیست‏ و پنجم ماه ذی‌القعده در خدمت حضرت رضا(ع) شام خوردیم، حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهیم و حضرت عیسى(علیهما السلام) متولد شده‏ اند و زمین از زیر کعبه پهن شده، پس هرکه روزش را روزه بدارد چنان است‏ که شصت ماه روزه داشته باشد و در روایت دیگر است که فرمود: در این روز حضرت قائم(عج) قیام خواهد کرد.

شب بيست و پنجم ذيقعده شب دحوالارض است و آن شبي است كه رحمت خداوند در آن نازل مي شود و شب زنده داري و عبادت در آن پاداشي بي نظير دارد. از امام رضا عليه السلام نقل شده است: ليلة خمس وعشرين من ذي القعدة وُلد فيها إبراهيم عليه السلام، وولد فيها عيسى بن مريم عليه السلام، وفيها دُحيت الارض من تحت الكعبة. فمَن صام ذلك اليوم كان كمن صام ستّين شهرا؛ شب بيست و پنجم ذيقعده شب ولادت ايراهيم و عيسي عليهما السلام است و شبي است كه زمين از زير كعبه گسترده شد. هر كس روزش را روزه بدارد مانند آن است كه شصت ماه را روزه داشته است.(4)

پانوشتها:

1. بحارالانوار، جلد ۱۱، صفحه ۲۱۷، حدیث ۲۹
2. عيون اخبار الرضا(ع)، ج2، ص176،باب 33، ح1
3. تهذيب الاحكام، شيخ طوسي، ج1، ص306
4. مفاتيح الجنان، اعمال ماه ذيقعده