به گزارش خبرنگار ما، در عقود مشارکتی يكي از طرفين(مالك) عهده‌دار تأمين سرمايه نقدي مي‌شود و طرف ديگر(عامل یا مضارب) با آن تجارت می‏کند. در نهایت نیز دو طرف در سود حاصله شريك خواهند بود. واگذار شدن اختیار تعیین سود به طرفین در این عقود، بانکها را به مطالبه سودهای بیشتر و بیشتر سوق داده است تا مضاربه به منشأ درآمد دلچسب بانکها تبدیل شود.

بر همین اساس وقتی شورای پول و اعتبار نرخ تسهیلات و سود سپرده‌ها را تعیین تکلیف نهایی کرد، سقف سپرده یک ساله بانکها 22درصد، سقف تسهیلات عقود مبادله‌ای 22درصد و کف تسهیلات عقود مشارکتی 21درصد اعلام شد.

کارشناسان بانکی پیش‌بینی می کنند، اولین تاثیر این مصوبه این است که بانکها تسهیلات عقود مبادله‌ای (که شامل وامهای خرد چند میلیون می شود مانند وام خودرو، کالا و تعمیر مسکن) را قطع کرده و تنها در قالب عقود مشارکتی به مشتریان وام پرداخت می‌کنند. تنها مدت کوتاهی پس از مصوبه شورای پول و اعتبار، بانکها پرداخت تسهیلات عقود مبادله‌ای را متوقف کردند. گزارش میدانی خبرنگار ما هم این موضوع را تأیید می‌کند.

  تسهیلات مبادله ای  نمی‌دهیم

رئیس شعبه یکی از بانکهای خصوصی در پاسخ به درخواست برای وامی خرد معادل 20 تا 30 میلیون‌تومان، نرخ سود بالاتر از 28درصد را اعلام می‌کند، البته با سپرده گذاری. به گفته وی وام عقود مبادله‌ای که سود آن تا 22درصد باشد، در سیستم بانکهای خصوصی بندرت پرداخت می‌شود و اگر هم وامی به مشتریان تعلق بگیرد، کمتر از پنج ‌میلیون تومان است.

وی توضیح می‌دهد: در بانکهای خصوصی پرداخت وام با سود 22درصد برای بانک مطلوب نیست و کمتر بانک خصوصی‌ای زیر بار چنین سودی می‌رود. به همین دلیل وامی که بیشتر بانکهای خصوصی پرداخت می‌کنند، در قالب عقود مشارکتی است که میزان سود بر اساس توافق میان بانک و مشتری تعیین می‌شود، نه مصوبه‌ای که شورای پول و اعتبار تعیین کرده است.

 اما این مصوبه لازم‌الاجرای «شورای پول و اعتبار» و بانک مرکزی برای بانک‌هاست و باید بر اساس آن عمل کنند. رئیس شعبه دیگری در یکی دیگر از بانک‌های خصوصی توضیح می‌دهد که دو نوع وام داریم؛ وام عقود مبادله‌ای که سقفش 22درصد است و دیگری عقود مشارکتی که سقف ندارد. الزامی هم نیست که بانکها وامها را در قالب کدام مورد پرداخت کنند.  به همین دلیل اگر مشتری می‌خواهد وامی بگیرد، باید سود 28 تا 29درصدی را بپردازد؛ چون وامهای 22درصدی در بانکهای خصوصی یا پرداخت نمی‌شود یا بسیار ناچیز پرداخت می‌شود و تاکید می‌کند: «به تلاش برای گرفتنش نمی‌ارزد.»

کارمند یکی دیگر از بانکهای خصوصی هم همین اظهارات را تایید می‌کند و توضیح می‌دهد: مشتری به دنبال دریافت وامی با سود کمتر است. ما هم روزانه مراجعان زیادی داریم که با شنیدن رقم سود از بانکی به بانک دیگر سرگردان می‌شوند، اما پرداخت وام با نرخ 22درصد هم برای ما ضرر است!

مراجعه به یکی دو بانک دولتی هم کارگشا نیست. کارمند یکی از این بانکها اعلام می‌کند، دستور سرپرستی شعبه است که وامی پرداخت نشود. می‌پرسم چه زمانی چنین دستوری صادر شده، می‌گوید سه ماه است که وامی پرداخت نکرده‌ایم. دستور هم از شعبه نیست. سرپرستی به ما اعلام کرده، هیچ وامی پرداخت نکنیم. توضیح می‌دهم که بانک مرکزی کاهش نرخ تسهیلات را ابلاغ کرده و نه توقف پرداخت وامهای خرد به مردم را. پاسخ درستی ندارد و من را به رئیس حواله می‌دهد و رئیس شعبه هم با بی‌حوصلگی توضیح می‌دهد: فقط ما نیستیم که وام نمی‌دهیم. تقریباً در تمام شعبه‌های بانکها همین‌طور است. می‌پرسم وامی با سود بالا چطور؟ می‌گوید باید یکی دو ماه دیگر مراجعه کنم تا شاید «وامها باز شده باشد» من را به یکی دیگر از بانکها ارجاع می‌دهد: آنجا وام خودرو 30میلیونی می‌دهند که بازپرداختش 27 تا 28درصد است.

مرد جوانی در یکی از شعبه‌های بانک دولتی نشسته و مشغول چانه ‌زنی با یکی از کارمندان بانک است. توضیح می‌دهد، چند ماه پیش یکی از آشنایان در همین شعبه وامی گرفته است. مبلغ وام هفت ‌میلیون ‌تومان بوده با سود 27درصد. برای دریافت این پول باید کارت‌اعتباری تهیه می‌کرده و بعد از آماده‌شدن کارت اعتباری مبلغ وام به کارت واریز می‌شده است. توضیح می‌دهد، تمام مراحل دریافت وام هفت‌میلیونی را طی کرده و حالا که برای دریافت کارت آمده، می‌‌گویند جلوی وامها را بسته‌اند و وامی‌ نمی‌دهند. می‌گوید با کلی چانه‌زنی سرانجام گفته‌اند که وام را در قالب همان کارت پرداخت می‌کنند، اما مبلغ وام کم شده. چهارمیلیون‌تومان کل مبلغی است که وام می‌دهند آن هم با سود 22درصد.

  توقف وام فوری

یکی دیگر از بانکهای خصوصی هم که تا چند ماه پیش دو سه روزه وامی با بهره 30درصد پرداخت می‌کرد، دیگر این وام را نمی دهد.

یکی از مشتریان این بانک می‌گوید، با سود بالای بانک مشکلی ندارم؛ چون در این شرایط به پولش نیاز فوری دارم. این بانک دو، سه روزه وام می‌داد. شرایط این طور بود که اگر 10میلیون‌تومان بخواهی باید ضامن کارمند شما دو چک در وجه بانک می ‌کشید. تمام این شرایط به کنار، مشکل این است که من تمام اقدامهای را انجام داده‌ام و امروز که برای انجام ‌دادن آخرین مراحل آمده‌ام می‌گویند پرداخت وام، متوقف شده و وام نمی‌دهند.