عکاسان با به خطر انداختن جان خود و حضور در خطیرترین لحظات، توانسته اند برجسته ترین موقعیتها را به ثبت برسانند. حضور این عکاسان در تاریخ به اندازه ای بوده که بتوان به شمار قابل توجهی از عکاسانی که در جنگها جان خود را از دست داده اند رسید.

رابرت کاپا یکی از تأثیر گذارترین عکاسان  جنگ بوده که هنوز هم عکسهای او بعد از گذشت چندین دهه مورد توجه و نقد چه به لحاظ بررسی خود جنگ و چه به لحاظ فن و هنر عکاسی قرار گرفته می‌شود.

شهرت وی بیشتر به دلیل عکسهای او از جنگ داخلی اسپانیا، جنگ دوم چین و ژاپن، جنگ جهانی دوم و جنگ اول هندوچین  است.

کاپا توصیه ای به دیگر عکاسان دارد مبنی بر اینکه اگر عکسهایتان به اندازه ای قابل توجه  و خوب نیست، دلیل آن این است که به موضوعتان نزدیک نمی شوید.

این عکاس که از بنیانگذاران آژانس معرف مگنوم است، در سال 1954، زمانی که فقط چهل سال داشت، همچون دوست و همکارش دیوید سیمور در جنگ  ویتنام کشته شد.

هنگامی که صحبتهای  اکثر عکاسانی که در جنگها حضور داشته اند را بشنوید، یک جمله آنان قابل توجه است و آن اینکه خود را عکاس جنگ نمی‌دانند و با این اعتقاد که شاید عکسهای آنها بتواند از جنگها جلوگیری کند در  منطقه جنگی حضور پیدا می‌کنند و عملاً خود را سفیران صلح می‌دانند.

و در تاریخ جنگهای دنیا اتفاق افتاده است که عکسهای یک عکاس هنگامی که  منتشر شده، سبب توقف جنگ یا صلح شده است، مثل عکسهای ادی آدامز که در ویتنام گرفته شد.

با بررسی عکسهای عکاسان دفاع مقدس و جنگ تحمیلی عراق علیه  ایران قضیه عکسهای عکاسان به گونه ای دیگر اتفاق افتاده است و می‌توان گفت، این عکسها کاملاً متفاوت با دیگر عکسهایی که در دیگر نقاط  جهان و در طول تاریخ عکاسی از جنگها گرفته شده است، می باشد.

با بررسی عکسهای خارجی در نقاط دیگر جهان، بیشتر عکاسان نگاهشان معطوف به خود جنگ و در نهایت لحظات انسانی و خشونت باری بوده و گاهی بعضی از این لحظات انسانی توانسته ماندگار شود. اما در عکسهای عکاسان دفاع مقدس، علاوه بر ثبت جنگ که کمتر به آن توجه شده است، عکاس  بیشتر به ثبت  لحظات انسانی و عمدتاً عقیدتی پرداخته است.

رزمندگان ایران بر این اعتقاد بودند که جنگ ما مقابله با کفر و استکبار است و کشته شدن در این راه شهادت و افتخار و آرزوست. نتیجه اینکه در رفتار آنها لحظات نابی را عکاس می‌دید و ثبت می‌کرد که بعد از گذشت سالها هنوز تازگی خاص خود را داراست. لحظات عبادت کردنها، در آغوش گرفتنها قبل از عملیات، بستن سربندها، شادابی و طراوتی که بر خیل عظیم رزمندگان حاکم بود، صمیمیت و یکدلی و یکرنگی در بین رزمندگان، ثبت  رفتارها در لحظات شهادت و... باعث این شده است که یک نوع عکاسی خاص را در بین دیگر عکسهایی که در جنگهای دنیا شاهد بودیم، ببینیم.

عکاسان دفاع مقدس علاوه بر اینکه در طلب جنگ نبوده، با عکسهای خودبه دنبال  نگاهی ژرف به  اتفاقات انسانی که در بین رزمندگان  می افتاد، بودند.

افسوس و صد افسوس که در آن دوران متولی خاصی برای جمع آوری و نگهداری صحیح عکسهای عکاسان به عمل نیامد که اگر چنین بود، امروز می‌توانستیم گنجی مصور از دریای اتفاقات خاص و انسانی که افتاده بود را داشته باشیم البته جا دارد از تلاشهایی که انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس طی دهه اخیر برای جمع آوری و نگهداری و گاهی انتشار بعضی از این عکسها داشته، قدردانی کرد. البته دیده شده که در گوشه و کنار بعضی از ارگانها و نهادهای دلسوز از جمله بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس  نیز در تلاش بوده و هستند که این عکسها را از نابودی نجات دهند، اما فکر می‌کنم کافی نیست، چرا که تلاش مضاعف لازمه کار است.

در پایان دوست دارم یادی بکنم از شهید جانبزرگی از عکاسان پر تلاش آن دوران و دیگر شهدای عکاس دفاع مقدس و همچنین عکاسانی که هنوز در بین ما هستند که عکسهای ماندگاری از آن دوران برای نسلهای متمادی به یادگار گذاشتند، همچون امیر علی جوادیان، اباصلت بیات، احسان رجبی،ابوطالب امام، اسماعیل داوری، ابراهیم شاطری، بهزاد پروین قدس، داریوش گودرزی، سعید صادقی، عباس اشرفی، علی فریدونی و... دیگر عکاسانی که با ثبت لحظات ناب در دفاع مقدس، سبب استمرار فرهنگ ایثار و شهادت شدند.