به سراغ روسای چند دانشگاه بزرگ کشور رفتیم تا از تدابیر آنان برای رفع این مشکل راجویا شویم. دکتر محمود نیلی احمدآبادی، سرپرست دانشگاه تهران با بیان اینکه این دانشگاه به دلیل کسری بودجه، ناچار به اعمال محدودیتهایی در برنامه‌های آموزشی و پژوهشی خود شده، معتقد است: این موضوع باعث افت کیفیت می‌شود.
او می‌گوید: البته با تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاه همچون توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی و انجام فعالیتهای پژوهشی سعی کردیم بخشی از کسری بودجه دانشگاه را جبران کنیم که تاکنون چندان موفق نبودیم. وی می‌افزاید: دانشگاه تلاش داشته از محل فعالیتهای پژوهشی و فناوری، کسب درآمد کند اما به دلیل شرایط نه چندان رضایتبخش اقتصادی کشور در این حوزه‌ها نیز دچار افت بوده است. به گفته دکتر نیلی هدف اصلی دانشگاه، افزایش درآمدها از محل علم و فناوری و توسعه فعالیتهای پژوهشی است، همچنانکه بخشی از درآمدها از محل آموزش و گرفتن شهریه در پردیس هاست.
کمک دولت به دانشگاهها با متمم بودجه
دکتر رضا روستا آزاد، رئیس دانشگاه صنعتی شریف می‌گوید: اگر صددرصد بودجه جاری امسال تخصیص داده شود تا اول آذرماه، کل اعتبار ابلاغی به پایان می‌رسد.
به گفته او عمده دانشگاهها با 30 درصد کسری بودجه مواجه اند و چهارماه پایانی سال را بدون بودجه طی خواهند کرد. روستا آزاد با بیان اینکه از چهارمیلیون دانشجوی کشور فقط 500 هزار نفر دانشجوی دولتی هستند و مابقی دانشجویان، شهریه می‌پردازند، می‌افزاید: اگر بنا باشد که دولت هزینه تحصیل این 15 درصد را ندهد، یعنی حداقل کمک به آموزش عالی را هم ندارد.
انتظار رئیس دانشگاه صنعتی شریف این است که دولت از طریق متمم بودجه، به دانشگاهها کمک کند که اگر چنین نشود، بحران به وجود می‌آید. او می‌گوید: سازمان‌های برق، گاز و آب به ما هشدار می‌دهند که بدهی تان را نداده اید و ما هم پول نداریم. شاید زمانی به اینجا برسد که آب و برق و گاز را هم قطع کنند که دانشگاه باید تعطیل شود!
او درباره چگونگی کسب درآمد، خاطرنشان می‌کند: گرفتن شهریه از دانشجو، فروش دانش فنی و ارایه خدمات ارتباط با صنعت از مواردی است که برای دانشگاهها درآمد دارد.
به گفته روستا آزاد، دانشگاه صنعتی شریف از حدود یک دهه پیش برای این امور برنامه ریزی کرده و توانسته نیمی از هزینه‌های جاری خود را از طریق درآمدهای اختصاصی دانشگاه تأمین کند.
او اینطور دخل و خرج دانشگاه را محاسبه می‌کند: دانشگاه شریف در سال گذشته با حدود 140 میلیارد تومان اداره شد که نیمی از آن را دولت داد و نیمی دیگر از محل درآمدهای دانشگاه بود. از 100 میلیارد تومان اعتبار ابلاغی 70-80 میلیارد تومان آن بودجه جاری بود که به همین میزان نیز از محل درآمدهای اختصاصی دانشگاه هزینه شد.
پروژه‌های عمرانی دانشگاهها در کما
به اعتقاد روستا آزاد، تحصیل درآمد اگرچه لازم است اما به همین سادگی نیست. به گفته او دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز حدود 20 درصد از هزینه هایشان را خودشان می‌دهند و 80 درصد دیگر بر عهده دولت است این در حالیست که برخی دانشگاهها حدود 50 درصد از هزینه‌ها را از جیب می‌دهند.
به گفته روستا آزاد بدترین وضعیت بودجه ای در حوزه عمرانی و سپس تأمین و تجهیز است، بودجه جاری هم که حقوق کارمندان و استادان است مجبور به پرداخت هستند.
او یادآورمی شود: بیش از 80 درصد اعتبارات دانشگاهی صرف امور جاری و 10-15 درصد باقی مانده هزینه امور عمرانی و تأمین و تجهیز می‌شود.
منابع جدید درآمدزایی برای دانشگاهها
دکتر سید احمد معتمدی، رئیس دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه مشکل کسری بودجه همیشه بوده، می‌گوید: به یاد ندارم که دانشگاه یا دستگاه دولتی بدون کسری بودجه بوده باشند. به اعتقاد او تخصیص‌ها نسبت به گذشته بهتر شده اما همچنان کسری هست و دانشگاهها باید به درآمدزایی بیشتری برسند.
وی یکی از راه‌های درآمدزایی دانشگاهها را با توجه به پذیرش دانشجویان پردیس بین الملل، نوبت دوم و دانشجویان مجازی، از طریق گرفتن شهریه دانسته و معتقد است: بخش قابل توجهی از هزینه‌ها از این راه تأمین می‌شود. البته از محل طرح‌های پژوهشی نیز درآمد حاصل می‌شود که عمدتا صرف خودشان می‌شود. به گفته او اگر دانشگاهها از منابع مختلف درآمدزایی نداشته باشند، مدیریت مالی آنها دشوار می‌شود.
معتمدی اضافه می‌کند: از آنجا که امیر کبیر دانشگاهی قدیمی و معتبر است، درآمدزایی خوبی از طرح‌های پژوهشی دارد بنابراین سعی شده با اصلاح ترکیب درآمدها در بخش آموزش با حفظ کیفیت، روی جذب دانشجویان خارجی که از برنامه‌های پنج ساله توسعه و سیاستهای کشور است سرمایه گذاری کنیم.به گفته او تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های کشور کم است به طوریکه عمده دانشجویان بخش بین الملل دانشگاه ها، ایرانی هستند.
رئیس دانشگاه امیر کبیر تأکید می‌کند: باید به سمتی رفت که دانشجوی خارجی بیشتری را جذب کرد چرا که دانشجویان خارجی، منبع درآمد خوبی برای دانشگاه هاهستند حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور. او یادآور می‌شود: دانشگاه‌های معتبر دنیا هم با وجود درآمدهای خوبی که دارند، بی نیاز از بودجه‌های دولتی نیستند.
هزینه‌های جاری افزایش یافت، اعتبارات نه!
مسعود صدری نسب، رئیس دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر می‌گوید: با توجه به افزایش 20 تا 25 درصدی حقوق کارکنان و اعضای هیأت علمی دانشگاه، این درصد افزایش به بودجه وزارتخانه اضافه نشد و همین امر باعث شد که دانشگاهها با کمبود بودجه مواجه شوند و برخی از دانشگاه ها هنوز نتوانستند مطالباتی از جمله اضافه کار، حق التدریس و بدهی شان به شرکت‌های پیمانکاری را پرداخت کنند.
او می‌گوید: با وجود این همه بدهی، امیدواریم تا پایان سال دوام بیاوریم. به گفته صدری نسب درآمدهای حاصل از پردیس خودگران و پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاه خرمشهر، حتی یک چهارم از بدهی‌های دانشگاه را پاسخگو نیست.
او اضافه می‌کند: برخی دانشگاهها که درآمد اختصاصی دارند از این محل، کسری بودجه شان را تأمین می‌کنند و برخی دانشگاهها که چنین درآمدهایی ندارند به فهرست بدهی‌هاشان اضافه می‌شود.
برنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که این روزها بدون وزیر، طی مسیر می‌کند برای رفع این مشکل جدی دانشگاهها که هراس از بحرانی شدن آن می‌رود، چیست؟! آیا دولت، متمم بودجه ای برای این منظور در نظر خواهد گرفت؟! آیا وزارت علوم، برنامه دیگری برای مدیریت دخل و خرج دانشگاهها در نظر می‌گیرد؟ پاسخ به این پرسشها، منوط به تصمیمات وزارتخانه در این باره است.
نظر شما