سفر کردن ویژه کسانی است که از روحیه ای فعال و سرزنده برخوردار باشند و تمایل به حرکت، باعث حرکت فکری گشته، چه بسیار دست آوردهای با ارزش را به دنبال خود کشانده است، چنانچه مهین اویس می نویسد: نوجویی، آشنایی با سرزمین ها و مردم ناشناخته و از مجهول به معلوم رسیدن و از همه مهمتر رفتن و بر جای نماندن از دیگر انگیزه های سفر کردن است. به همین جهت علاقه ایرانیان به سیر و سیاحت مورد توجه ایران پژوهان قرار گرفته و آن را از زمره فضایل این ملت به حساب آورده اند. هر نوع سفر، با کاروان و به تنهایی، با اسب و یا پیاده، مورد علاقه ایرانیان است، در حالی که سفرنامه نویسان معتقدند که ایرانیان با آن همه شجاعت و بی باکی در سفر، از سفرهای دریایی می ترسند و خوششان نمی آید.
«کنت دو گوبینو» سفر کردن را مخصوص طبقه اشراف و اعیان ایرانی نمی داند، بلکه می نویسد: ایرانیان همگی مسافرت را دوست دارند، حتی مردم عادی و کم درآمد هم در سال یک مرتبه و یا هر چند سال مسافرت هایی به اطراف ایران می کنند و یا برای زیارت به اماکن مقدس می روند. این موضوع در کشوری که نه راه آهن دارد و نه جاده شوسه و از سفرهای دریایی هم اطلاعی ندارند بسیار جالب توجه است.
اروپاییان زمان قاجار معمولاً برای هدفی مهم و کاری ضروری مسافرت می کرده اند و همین امر سبب شده است که «اوژن فلاندن» بعد از اظهار سفر دوستی ایرانیان اضافه کند که ایرانیان برای کاری جزیی رخت سفر برمی بندند و از شهر خود به شهرهای دیگر می روند. آن ها معمولاً در بهار و تابستان سفر می کنند، زیرا از گرما باکی ندارند، از این گذشته برای چارپایان در بین راه علف تازه همه جا پیدا می شود. به هر صورت به نظر می رسد که در دوره قاجار مردم ایران چنان به راحتی سفر می کرده اند که «سون هدین» می گوید:
«ایرانیان به طور مادرزاد دوز و کلک مسافرت را خوب می دانند. آن ها دار و ندارشان را در خورجین و بقچه جا می دهند و پولشان را زیر کمرشان پنهان می کنند.»
این موضوع نه تنها در آن زمان و برای سفرنامه نویسان جالب بوده است، هنوز هم امری شگفت و قابل توجه به نظر می رسد که به چه دلیل به قول «سردنیس راس»، ایرانی بدون آن که لب به شکایت بگشاید و کلمه ای شکوه و شکایت نماید با دردناک ترین و بدترین حالات مسافرت می کند.
نظر شما