تا اینکه دوشنبه 28 مهرماه با حضور دکتر رضا داوری اردکانی و دکتر محمد رجبی دوانی این کتاب رونمایی شد، تا شاید به قول نویسنده پاسخی به جماعت روزگار نو باشد.
یوسفعلی میرشکاک که پیش از این نیز سابقه نقد شعر معاصر با نگاهی ویژه به شعر پس از نیما یا همان پسانیمایی را در کارنامه خود دارد، این بار اشعار چهار شاعر معاصر را دستمایه نقد قرار داده است و نیست انگاری در آثار نیما، شاملو، فروغ فرخزاد و مهدی اخوان ثالث را با نگاهی سرشار از اجمال و تفصیل نقد کرده است.این شاعر، نویسنده و طنزپرداز اجتماعی معاصر فصل اول کتاب را به بررسی شعر و مرگ تکنولوژی، فلک زدگی فرد منتشر شرقی در شعر فروغ، نیما و عصر فروبستگی، فروبستگی تاریخی قوم ایرانی و... با اجمال و تفصیل پرداخته است.
میرشکاک فصل دوم را با نیست انگاری در اشعار شاملو شروع می کند و نیهیلیسم را در قالب فرهنگ و اندیشه اعتقادی ایران مورد بررسی قرار می دهد. او در پاسخ به این پرسش که آیا می توان از نیهیلیسم ایرانی سخن گفت به داستایوفسکی، نیست انگارمشهور روس و شاملو می پردازد و می گوید:بنده معتقدم تاریخ صدساله اخیر ما را نباید خارج از متن تاریخ تجدد مورد تأمل قرار داد. منظور این نیست که ما همسنگ تولیدکنندگان فناوری هستیم،خیر! ما در حاشیه مدرنیته به سر می بریم. ما عوارض سوء مدرنیته را پرداخت می کنیم. در همین فصل میرشکاک پس از بررسی اشعار احمد شاملو، سراغ مهدی اخوان ثالث می رود و نیست انگاری محض در برابر شاملو را به اخوان نسبت می دهد. میرشکاک پایان فصل دوم کتاب نیست انگاری و شعر معاصر را به آثار فروغ فرخزاد اختصاص می دهد و عشق و نیست انگاری در اشعار فروغ را زیر علامت سوال می برد و گریز از نیست انگاری با توسل به عشق را دستمایه به چالش کشیدن اشعار شاگردان نیما قرار می دهد و می گوید:در حالی که اخوان روز به روز ژرفای نیست انگاری را می کاود، شاملو در پناه مسیح مادر، دم به دم امیدوارتر می شود و از نیست انگاری فاصله بیشتری می گیرد.
یوسفعلی میرشکاک در پاسخ به این پرسش که چرا نیست انگاری در شعر شاعران معاصر، مبنای نگارش کتاب بوده و در شعر شاعران دیگر مورد بررسی قرار نگرفته، نوشته است: شعر اصلی ما از همان دوران رودکی شروع می شود و تا ساحتی ادامه پیدا می کند که تفکر قوم ایرانی را در تمام سال ها با وجوه مختلفش آشکار می سازد . نیست انگاری در ذات شاعران ما نبوده است و بیشتر این مبحث در دوران معاصر رواج پیدا کرد.
وی به نیست انگاری در شعر شاعران معاصر اشاره کرد و گفت:خیلی از شاعران نیست انگار ما در ابتدا می خواهند چیزی را تقلید کنند و به نفی آن بپردازند، حال آنکه چیزی که در وجودشان هست را نمی توانند انکار کنند، چراکه آن چیزی که در برخی اشعارشان نیست، انگارانه مورد پردازش قرار می گیرد، در واقع با خود وجودی شان فاصله دارد، همین می شود که در برخی دیگر از اشعارشان ناخواسته واقعیت درونی شان آشکار می شود.
وی با بیان اینکه در این کتاب بخش اندکی از اشعار این چهار شاعر معاصر را مورد نقد نیست انگارانه قرار دادم، ادامه داد: در کتاب فعلی بر حسب اعتبار شعری و شهرت اشعار این چهار شاعر معاصر مورد نقد قرار گرفتند و در آثار بعدی آثار آتشی، سپهری، نصرت رحمانی و یداله رویایی موردنقد قرار خواهند گرفت.
کتاب خوب کتابی است که...
رضا داوری اردکانی درباره با کتاب نیست انگاری و شعر معاصر گفت: بهترین کتاب ها، کتاب هایی هستند که آسان فهمیده شوند و با عقل مشترک همخوانی داشته باشند و آرامش ما را به هم نزنند؛ کتاب خوب، کتابی است که خلاف عادت در آن وجود نداشته باشد و کتاب نیست انگاری و شعر معاصر ازخصوصیات یک کتاب خوب برخوردار است.
وی ادامه داد: در کتاب های منتقدانه باید نویسنده خود از جنس موضوع باشد و بی پیرایه قلم فرسایی کند و حق ندارد در هنگام نقد آثار، وارد حریم نویسنده شود و وقتی در ارتباط با شعر شاعر صحبت می کند، حق ندارد شعر را بر اساس شخصیت شاعر بسنجد که در کتاب به این موضوع توجه جدی شده است.
داوری اردکانی به یگانگی صورت و مضمون در آثار نویسندگان اشاره کرد و گفت: در کتاب نیست انگاری و شعر معاصر، صورت و مضمون به دقت رعایت شده اند و این یکی از نقاط قوت این اثر نقادانه شعری است.
دکتر محمد رجبی دوانی نیز درباره اثر جدید یوسفعلی میرشکاک گفت: یکی از مهمترین خصوصیات کتاب نیست انگاری و شعر معاصر، متکلم به کلام ا... بودن نویسنده است.
وی ادامه داد: نویسنده در این کتاب قرآن را مصرف نکرده است؛ یعنی برای استشهاد گفتار خود به قرآن رجوع نکرده است و از قرآن برای استناد بهره گرفته است و به عبارتی دیگر نویسنده با کلام خدا در طول نوشتن کتاب همکلام شده است و این مهم یکی از بارزترین خصوصیات کتاب نیست انگاری و شعر معاصر محسوب می شود.
این استاد دانشگاه در ادامه به اصل اجمال و تفصیل در کتاب نیست انگاری و شعر معاصر اشاره کرد و گفت: نویسنده در این اثر به وحی الهی و وحی شیطانی دقت ویژه ای داشته است و رعایت این اصل در نقد شعر شاعران معاصر به زیبایی و با ظرافت مورد نظر قرار گرفته است.
گفتنی است، کتاب نیست انگاری و شعر معاصر یوسفعلی میرشکاک در 2هزار نسخه توسط انتشارات روزگار نو منتشر و به بازار کتاب راه یافته است.
نظر شما