مراجع عظام تقلید در دو حوزه جریمه تاخیر وعقودی  که به ربا آمیخته می شود همواره انتقاد نموده و نسبت به چگونگی روند آن اشکالاتی را مطرح نموده اند.

در راستای اصلاح نظام بانکی و رسیدن به بانکداری اسلامی توجه به چند نکته الزامی است : 1- اصلاح آیین نامه‌ها و دستورالعملهای بانکها باید در اولویت قرار بگیرد، زیرا قانون عملیات بانکی کشور مبتنی بر شریعت اسلامی بوده و از این بابت مشکلی درآن مشاهده نمی شود. متاسفانه آیین نامه ها و دستورالعملهای جزیی فرع بر اصل شده و بانکداری اسلامی را با معضلاتی مواجه کرده است.

2- افزایش شماره عقود بویژه در بخش اعطای تسهیلات نیز از جمله معضلاتی است که اسلامی شدن بانکها را تحت تاثیر قرار داده است. متاسفانه به نام دریافت وام کالا، متقاضیان به رفع دیگر مایحتاج زندگیشان مبادرت ورزیده و صوری سازی و فاکتور نویسی می کنند . اگر بانکها بتوانند عقود متنوعی داشته باشند بی‌گمان در بخش تسهیلات نیازی به صوری سازی نبوده و تسهیلات بر اساس عقود صحیح پرداخت می گردد.

3- یکی دیگر از مسایل مهم در نظام بانکداری اسلامی تامین شرایط انعقاد عقود مشارکتی است . به نظر می رسد بانک مرکزی به هر بانکی نباید مجوز عقود مشارکتی را بدهد؛ زیرا درراستای بسته شدن این عقود باید شرایط و ابزارهایی مهیا شود .در واقع با رویکرد همه بانکها به عقود مشارکتی، مشارکتی واقعی صورت نگرفته و شبهه ربوی بودن آن آشکار شده است. بنابراین راهکار اساسی این است شرایطی که برای انعقاد عقود مشارکتی نیاز است مشخص و از سوی بانک مرکزی برآورده و تایید و مجوز آن به بانکها اعطا شود و بانکها به ویژگی‌های کار خود آگاهی داشته باشند .

4- یکی از مباحث مهم و به روز شده در بسیاری از بانکهای کشورهای اسلامی برخورداری از هیأت شرعی در بانکهاست که امروزه بانکهای اسلامی در بیشتر کشورهای اسلامی از یک هیأت نظارتی شرعی برخوردارند. هیأت شرعی که بتواند به عنوان یک واحد مجزا بر فعالیتهای بانکی نظارت نموده و از دیگر نظارتهای بانکی هر بانکی مستقل عمل نماید .

5- بحث رتبه بندی بانکها نیز از جمله مباحثی است که التزام و عمل به آن می تواند در اسلامی شدن بانکها نقش مؤثری داشته باشد.

6- شفاف سازی نیز یکی ازمواردی است که هر بانکی و بویژه بانک مرکزی باید به آن بپردازند؛ زیرا بسیاری از کارشناسان، علما و مردم با دیده تردید به فعالیتهای بانکی نگریسته و عملکرد مبهم نظام بانکی را زیر سوال می برند . برخی علما به رابطه بین بانک مرکزی و بانکها و پولی که به عنوان سود در گردش بین بانکها و بانک مرکزی رد و بدل می شود انتقاد نموده و ماهیت آن را  جویا می شوند که این فعالیتها بر اساس کدام عقود منعقد شده است؟! بنابراین بانک مرکزی می تواند با عنوان نمودن نوع مصارف پولهایی که با فروش اوراق مشارکت به دست می آورد از شبهه ربوی بودن آن کاسته و به نوعی شفاف سازی اقدام نماید

7-  توجه به آموزش بانکداری و آشنایی کودکان از مدارس و حتی دانشگاهیان با انواع عقود و فعالیتهای بانکداری اسلامی یکی از مواردی است که می تواند به اسلامی شدن بانکها و شناخت مردم از سلامت نهاد بانکی بینجامد.

* کارشناس پژوهشکده پولی و بانکی