درسهایي كه اين واقعه به انسانها مي‎دهد، همه عالي وآموزنده و سودمند بوده، و مكتب آن يك مكتب عمومي و همگاني است كه كلاس ها وشعب آن در تمام نقاط و سرزمين ها، همه انسان ها را به فضايل انساني، هدايت مي‎كند.

حسین(ع)، رمز عالی بقای اسلام

هلال ماه محرّم ز نو هویدا شد و رایت «هیهات منّا الذلة» عالم آرا گردید. باز این چه شورشی است که در خلق عالم پدید آمده است و باز این چه عزا و ماتمی است که جهانیان را به یک واحد تبدیل نموده که از حنجره هایشان، یگانه صدای "حسین" بیرون می آید.

این شور و غوغایی که جهانیان را فراگرفته است همه برخاسته از شعوری است که هر چه درجه این شعور و بینش افزایش یابد، مقدار شور و غوغا بیشتر خواهد شد و معرفت افزایی نسبت به این واقعه عظیم جز در پناه مطالعه تاریخ از منابع معتبر و با تحلیلی صحیح، ممکن نیست.

آیت ا... صافی گلپایگانی درپاسخ به پرسش های خبرنگار قدس، ابعاد تازه ای از آثار و نتایج قیام سید الشهدا(ع) را تبیین نموده اند.

***

* علّت استقبال نويسندگان و گويندگان از نوشتن و گفتن درباره واقعه کربلا چیست؟

سرگذشت حقيقي كربلا، سرگذشت نبرد واقعي حقّ با باطل و پيكار با بيدادگري، و مبارزه فضيلت با رذيلت است . طبعاً این واقعه، به خودي خود مورد توجّه هر انسان با وجدان و هر شخص عدالت پژوه و آزاديخواهی است که احساسات پاك انساني و بيداري ضمير و شعور باطني، هر كسي را شيفته و دلباخته قهرمانان حقّپرست اين حادثه ميسازد.

آنچه بيشتر سبب توجّه گويندگان و نويسندگان به شرح واقعه كربلا شده است، نخست اهميت ديني و مذهبي، و ديگر ارزش معنوي و واقعي آن براي انسانها و جامعه بشري است.

درسهایي كه اين واقعه به انسانها ميدهد، همه عالي وآموزنده و سودمند بوده، و مكتب آن يك مكتب عمومي و همگاني است كه كلاس ها وشعب آن در تمام نقاط و سرزمين ها، همه انسان ها را به فضايل انساني، هدايت ميكند.

بديهي است كه چنين موضوعي هيچ گاه كهنه نميشود، هميشه نو و تازه بوده و مورد علاقه و توجّه همگان است. از جنبه ثواب اخروي نيز بر طبق احاديث صحيح و معتبر، سخنراني و نويسندگي در پيرامون آن، اجر بسيار داشته، موجب علوّ درجه و تقرّب به خدا و رسول خدا صلي الله عليه وآله است.

با اين ملاحظات است كه هزارها كتاب و صدها هزار شعر، در اين موضوع گفته شده و نويسندگان و شعرا حتّي در دورانهاي اختناق شديد افكار و تحت فشار سخت عمّال حكومت هاي بنياميّه و بنيعبّاس، و دوران سلطنت متوكّل ها، و خطر قتل و برباد رفتن آبرو و عزّت و مصادره اموال و قطع مستمري و حقوق و... حسين علیه السلام را فراموش نكرده و بعد از اين هم تا دنيا دنياست، اين روش ادامه يافته و او را فراموش نخواهند كرد.

هيچ گاه بشر از شنيدن سرگذشت مردان حقّ پرستي كه در كربلا در راه دفاع از حق و مبارزه با باطل فداكارانهترين جهاد را نمودند، سير نميشود و داستان فداكاريهاي آن مردان نخبه جهان آفرينش و شهيدان حقيقت و فضيلت، زينت بخش جاودان اوراق تاريخ است و گوشها از شنيدن، و چشم ها و زبانها از مطالعه و خواندن آن ملول و خسته نخواهد شد.

نويسندگان، آن را از برگزيدهترين موضوع مقالات و كتابها شناخته و همه با عشق و شور فراوان، دوست ميدارند همرديف كساني باشند كه در اين موضوع از آنها اثري به يادگار مانده است.

شعراي عرب وعجم انديشههاي تابناك خود را در لباس اشعار نغز و شيوا، و قصايد بليغ و غرّا در آورده و با حرارت و ذوق سرشار، هركدام به لحني و زباني از گوشهاي از اين صحنه تاريخي و پيكار شگفتانگيز مردان خدا و حقيقت با اهل باطل و ضلالت، سخن گفتهاند.

هر كس به زباني سخن از مدح تو گويد

بلبل به غزلخواني و قمري به ترانه

غرض آن که همه نویسندگان، شعرا، خطبا و واعظان افتخار می کنند که بتوانند در خدمت ترویج و نشر این مکتب یگانه انسان ساز باشند و عمر خویش را وقف آن نمایند.

* آنچه نویسندگان و خطبا بیشتر به آن پرداخته اند، سخن درباره فوائد و نتایج نهضت کربلا است.  به نظر حضرتعالی مهمترین نتیجه قیام حضرت چیست؟

مهمترين نتيجه قيام حسين عليه السّلام، نجات اسلام از چنگال نقشههاي دشمنان اسلام یعنی بنياميّه بود. براي اينكه تأثير نهضت حسيني معلوم شود و بدانيم كه چگونه حيات اسلام و بقاي شريعت، و قرآن رهين فداكاري ابي عبدالله عليه السّلام است، توجه به خطراتي كه از ناحيه بنياميه اسلام را بصراحت تهديد ميكرد، و مطالعه اجمالي سوابق پرونده بنياميه لازم است.

هر كس تاريخ اسلام، و حركات بنياميّه را در جاهليت و اسلام مطالعه كند، به وضع خطرناكي كه از جانب آنها اسلام را تهديد به زوال و انقراض مينمود آگاه ميشود.

ابوسفيان خودش و زنش هند و خواهرش حمالة الحطب، پسرهايش حنظله و يزيد و معاويه، پدر زنش عتبه، عموي زنش شيبه، برادر زنش وليد، پسر عمويش حكم و مروان و فرزندان او، و نوهاش يزيد؛ در جاهليت و اسلام در كار ايجاد خطر براي دين خدا تلاش داشتند و كينههاي جاهليت را در اسلام از دل بيرون نساختند.

پيغمبر عظيم الشأن اسلام علاوه بر آنچه از آنها در دوران زندگي و دعوت مردم به خدا ديد در روشنایي وحي خطراتي را نيز كه در آينده از آنها متوجه به اسلام بود ميديد و مكرر از آنها خبر ميداد، و خداوند اين طائفه خبيثه را در قرآن مجيد «شجره ملعونه» ناميد.

در زمان حضرت سید الشهدا علیه السلام هم، با روی کار آمدن جوان بدنام و فاسق و متهتك و مستي، مانند يزيد كه بصراحت و علنی پيغمبر اسلام را بازيگر ميخواند، سرنوشت اسلام و مسلمين معلوم بود، بخصوص كه در اسلام، رهبري ديني و سياسي از هم جدا نيست و خیلی روشن بود كه فاتحه همه چيز خوانده ميشود.

امام حسين عليه السّلام تصميم گرفت از تمام آن سوء انعكاسها و انحرافهای فكري و ديني مردم جلوگيري كند و معناي دين و خلافت و حكومت اسلامي و هدف دعوت جدّش را به مردم بفهماند.

او تصميم گرفت دين خدا را تعظيم نمايد، و به مردم اعلام كند كه اسلام مافوق همه چيز است و از جان و مال و فرزند و عائله، عزيزتر و قيمتي تر است.

براي اين كار وسيلهاي از اين مؤثرتر نبود كه حسين عليه السّلام قيام كرد و از بيعت يزيد امتناع نمود و قبح اعمال و سوء رفتار و گناهان و روش ناپسند او را از مواد بطلان زمامداري و حرمت بيعت اعلام كرد و پايداري و ثبات ورزيد تا كشته شد. و خود را فداي دين خدا و احكام خدا كرد.

حسين، يزيد را در افكار مردم چنان كوبيد و رسوا كرد كه در انظار، حساب او از حساب دين و قرآن جدا شد و او به عنوان عنصر شرارت و خباثت و آلوده به فحشاء و غرق در فساد، و دشمن دين و خاندان نبوت شناخته و معروف شد. از اين جهت هيچ گزاف نيست كه ما سید الشهدا علیه السلام را مانند «معين الدين اچميري» شاعر بزرگ هندي، دومين بنا كننده كاخ اسلام بعد از جدّش، و مجدد بناي توحيد و يكتاپرستي بخوانيم.

* تأثیر قیام حسینی در پیدایش بیداری اسلامی و شعور دینی مردم چگونه بود؟

در اثر تبليغات معاويه و روش او و همدستانش و دوري مردم از عهد رسالت و تعطيل اجراي برنامههاي اسلام و توسعه ممالك اسلامي و ممنوع شدن تبليغات صحيح ديني و خانه نشين شدن شايستگان و دانشوران، شعور ديني مردم ضعيف گشت و افكار آنها انحطاط يافت، اكثريت مردم در برابر وضع موجود، خودباخته و شكسته خاطر و سرد شده بودند.

ذلّت و خواري و احساس زبوني و انظلام در جوامع اسلامي، مثل بيماري سرطان پيكر اجتماع را فرا ميگرفت و استرخاء و سستي عجيب، آنها را از حركت و نشان دادن عكس العمل در برابر مظالم بني اميه چنان بازداشته بود كه هرچه بر آنها تحميل ميكردند ميپذيرفتند.

خلوص نيّت، فداكاري، شجاعت اخلاقي و نترسيدن از مرگ كه از صفات ممتاز و برجسته مسلمانان عصر پيغمبر بود، از بين رفته و از آن پهلوانان ايمان و قهرمانان فضيلت كه شهادت در راه نصرت دين و مرگ با عزّت را به زندگي با ذلّت ترجيح ميدادند، جز معدودي كه در راه ياري حسين عليه السّلام كشته شدند، يا در گوشه و كنارها بياطلاع از جريان امور بودند، كسي باقي نمانده بود.

قیام و شهادت امام عليه السّلام و اصحاب نامدارش، احساسات اسلامی و شعور دینی را بيدار و خصال انساني را زنده ساخت و به مسلمانان درس مردانگي و استقامت داد كه هرچه در شورشهایي كه عليه بنياميه ميكردند آنها را سركوب مينمودند، و شكست ميدادند، و كشته ميشدند، روحيه آنان شكست نميخورد و كشته شدن در راه هدف و مقصد را افتخار ميشمردند.

* توصیه اهل بیت علیهم السلام به شیعیان برای برگزاری مراسم سوگواری در عزای حضرت، چه آثار و نتایج مثبتی می تواند داشته باشد؟

يكي از نتايج مهمّ شهادت سيد الشهداء عليه السّلام كه همواره مورد استفاده عموم و وسايل تعليم و تربيت و هدايت جامعه به اخلاق فاضله است، برنامههائي است كه به عنوان عزاداري و سوگواري و ذكر مصائب آن حضرت در تمام سال اجرا ميشود.

شايد كساني باشند كه اهتمام شيعه را به برگزاري اين مراسم و صرف ميليون ها اموال را همه ساله بيفائده و اسراف بشمارند؛ ولي اگر فوائد معنوي اين مراسم و تأثير آن را در تربيت جامعه و تهذيب اخلاق در نظر بگيرند، تصديق ميكنند كه اين برنامهها از بهترين وسايل اصلاح و مكتبهاي تربيت است.

اين مراسم، احياي امر اهل بيت و رمز عالي بقاي مذهب تشيّع، و بلكه اسلام است. اگر هزاران ميليون اموال و موقوفات براي ترويج تعليمات اخلاقي و اجتماعي قرار دهند كه كلاس هايش در تمام دوران سال برقرار باشد، اين قدر پايدار نمانده و مورد حسن استقبال عموم واقع نميشود.

ولي حسين عليه السّلام با سرمايه اخلاق و نيت پاك و فداكاري در راه حق، مدرسهاي باز كرد كه بيش از سيزده قرن است، كلاس ها و شعبههاي آن همه ساله روز افزون و در همه جا تشكيل، و نشريات و مطبوعات و شعبات سخنراني آن همواره رو به ازدياد بوده و زن و مرد، در اين كلاس ها شركت نموده و درس حقيقت و فداكاري ميآموزند.

خواندن و شنيدن تاريخ فداكاري و نهضت حسين عليه السّلام و ياران آن حضرت، ايمان را راسخ، اخلاق را نيك و پسنديده، و همّتها را بلند ميسازد.

اين برنامهها كه همه ساله در مساجد و حسينيهها و خانهها اجرا ميشود؛ مبارزه با بيدادگري و كفر و شرك و اعلام پيروزي از هدف حسين عليه السّلام است.

براي ترغيب مردم به فضايل اخلاقي و آزادمنشي يك راه مؤثر اين است كه نمونههاي عملي به مردم نشان داده شود و تاريخ زندگي افراد ممتاز و نخبه جهان را، براي آنها بگويند. حكايت و نقل تاريخ چه كسي از تاريخ زندگي حسين عليه السّلام، آموزندهتر و سودمند تر است؟ مجالس ذكر مصيبت آن حضرت بهترين مجالس تبليغي و دعوت به اسلام است. در اين مجالس، معارف قرآن، اصول و فروع دين، تفسير و حديث، تاريخ و سيره پيغمبر و ائمه عليهم السّلام و صحابه، مواعظ، نصايح و راهنمائي هاي اخلاقي و اجتماعي و آئين زندگي از خانهداري تا كشورداري، به مردم آموخته ميشود و جاذبه نام حسين عليه السّلام، مردم را ساده و بيريا در اين مجالس تعليم و هدايت و تربيت حاضر ميسازد.

به طور يقين هيچ وسيله ديگری نميتواند اين منظور را تأمين كند، نام حسين علیه السلام مانند مغناطيس همه را جذب ميكند و محبوبيت فوق العاده او طوري است كه همه ميخواهند با او ارتباط داشته و در شمار دوستانش محسوب و در مصيبتش قطره اشكي بريزند.

اين كم نيست كه اگر بخواهيم از مردم براي مصارف خيريه اعانه و كمك بگيريم به دشواري مبلغ، مختصري ميدهند ولي خودشان به نام حسين عليه السّلام اموال بسيار انفاق ميكنند و به اهل استحقاق ميرسانند.

عجب وسيله بزرگي براي اصلاحات و ترقي و پيشرفت مملكت و هدايت نسل جوان و راهنمائي زن و مرد در دست ما قرار گرفته و باید از آن به طور شايسته استفاده كنيم.

براي راهنمائي و تربيت و ترقّي سطح فكر جامعه و اندرزهاي اخلاقي و اجتماعي چه سازماني بهتر از سازمان عزاداري حسين عليه السّلام ميتوانيم تشكيل بدهيم كه عموم از آن آزادانه استقبال كنند؟

انشاء الله خداوند همگان را در ابراز ارادت به خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام موفق بدارد و توفیق عزاداری خالصانه عطا فرماید.

طیبه مروت

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.