امام در این حدیث به این نکته اشاره میفرماید که مصاحبت و همنشینی با انسانهای پست و بیشخصیت، امری ناپسند و زشت است و از سوی دیگر، همنشینی با انسان فاسق که ظاهرش مومنانه و باطنش فاسقانه است، باعث شک و تردید در دین میشود.
همنشینی دارای آثار اجتماعی است و یکی از موثرترین چیزهایی که باعث تقویت یا تضعیف ایمان میشود، همنشینی است. گاهی انسان با عالمی مینشیند و گاهی با فردی که فایدهای برایش ندارد، همنشین میشود و تحت تاثیر آنها قرار میگیرد. چنانکه شاعر در شعر خود به آثار همنشینی اشاره کرده است که « بگفتا من گِلی ناچيز بودم؛ ولیكن مدتی با گُل نشستم؛ کمال همنشين در من اثر کرد؛ وگرنه من همان خاکم که هستم». بنابراین همان طور که همنشینی با انسانهای خوب در انسان تأثیرگذار است، همنشینی با انسانهای بد و فاسق نیز تأثیرگذار است.
حکمت اینکه امام(ع) میفرماید، با افراد بیشخصیت و فاسق همنشینی و مصاحبت نداشته باشید، بدین دلیل است که اینها حرفی برای گفتن ندارند و هنگام حرف زدن، حرفهای بیهودهای میزنند که ممکن است شامل دروغ یا گناه دیگری باشد یا حتی این همنشینی ممکن است به گناهان دیگر نیز منتهی شود.
خداوند متعال در آیه «وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» یکی از نشانههای مؤمن را دوری از لغو و حرف بیهوده عنوان میکند. مگر ما در این دنیا چقدر فرصت داریم که بخواهیم آن را با همنشینی با افراد بیشخصیت از دست بدهیم. این دنیا فرصت کوتاهی است که بسرعت تمام میشود. همان طور که بسیاری قبل از ما بودند و دیر متوجه شدند که عمرشان را به بطالت گذراندند. ما قرار است در قبال این زندگی محدود، بینهایت پاداش یا عذاب ببینیم. یک نفر ممکن است که از عمرش استفاده نکند و در روز قیامت اعمال بدش بر اعمال نیکش، سنگینی کند؛ آنجاست که متوجه میشود که چه فرصتی را در این دنیا از دست داده است.حضرت علی(ع) میفرماید: من از انسانی تعجب میکنم که درباره خوراکش فکر میکند، اما پیرامون مسایلی که باید فکر کند، غافل است.
بنابراین باید برای آخرت توشه برداریم تا در آن دنیا حسرت نخوریم و طبق توصیه خداوند متعال در آیه «وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى»، بهترین توشه، تقواست. حتی ممکن است فرد به بهشت برود، ولی به مراتب بالای بهشت دست پیدا نکند و باعث حسرت او شود. انسان در آنجا قدر لحظه لحظه این دنیا را درک میکند. اینکه وقت را بهتر از طلا توصیف میکنند، چون قابل بازگشت نیست و هر لحظه به مرگ نزدیکتر میشویم. حال باید دید آیا این قدمی که برداشتهایم، در راه بطالت طی شده یا در مسیر درست گام برداشتهایم.
عجیب این است که بعضی از این دنیا استفاده نمیکنند و در راه بطالت میگذرانند. کسانی که به حرفهای بیهوده میپردازند که در قیامت برایش فایدهای ندارد. در روز قیامت از عمر طلایی انسان پرسش میشود و ما باید برای پاسخدهی به این پرسشها آماده شویم. بنابراین دانستن بعضی مطالب لغو و بیهوده برای قیامت ما اهمیت و فایدهای ندارد و ما باید خودمان را برای آن لحظات سخت قیامت آماده کنیم که همه در تلاطم هستند.
انسان باید در این دنیا این مطلب را در نظر بگیرد که خداوند در حال مشاهده اعمال اوست. یکی از علما که برای تحصیل به نجف رفته بود،هنگام بازگشت از استاد خود درخواست نصیحتی میکند. استاد ایشان در پاسخ میگوید: همیشه آیه «الم یعلم بان ا... یری» را در ذهنت داشته باش که همیشه شاهد و ناظر اعمال ماست.
خداوند وقتی مشاهده کند که این بنده با اشخاص پست مجالست میکند، آیا نمیگوید، این بنده چقدر ناسپاس است که عمرش را در راه بطالت سپری میکند. بنابراین، این نکته را باید مدنظر قرار دهیم که خدا، پیامبر و ملائکش شاهد اعمال ما هستند.
در ادامه حدیث، امام حسین(ع)، میفرماید: مصاحبت و همنشینی با اهل فسق، باعث شک در دین میشود. فاسقان کسانی هستند که در ظاهر مسلمان و مؤمن هستند، اما در باطن و قلبشان، انجام دستورات دینی برایشان سخت است. نتیجه مجالست افراد مؤمن با فاسقان، این است که بعد از مدتی همنشینی، ایمان فرد مؤمن نیز از دست میرود؛ زیرا وقتی با کسی که انجام دستورات دینی برایش سخت است، همنشینی میکند، او هم انجام دستورات دینی برایش سخت خواهد بود.
نظر شما