برخی از متخصصان و فعالین زیست محیطی، دولت را متهم به ایجاد چنین وضعیتی  می کردند.

به باور آنها اگرچه به طور معمول آلودگی هوا تحت تاثیر عوامل متنوع طبیعی و مصنوعی است اما  وزارت نفت با توزیع بنزین تولید شده در واحدهای پتروشیمی باعث  بحرانی شدن هوای تهران و کلانشهرهای ایران شده است.

به هر حال تنش ها  در این رابطه تا جایی پیش رفت که تعدادی از وکلای دادگستری به دلیلی که آن را سرطان زا  بودن بنزین پتروشیمی می خوانند، از مسعود میرکاظمی – وزیر وقت دولت دهم شکایت کردند که  هنوز پرونده مربوطه در شعبه 15 دادسرای کارکنان دولت در دست بررسی قرار دارد.

از سوی دیگر یکسال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و در حالی که پایش های صورت گرفته در مجموع  نشان از بهبود شاخص  آلاینده های  هوای تهران دارد  اما بار دیگر بحث بنزین  بی کیفیت به عنوان عامل اصلی تشدید آلودگی هوای چند روز اخیر  پایتخت سرزبان افتاده است. البته این دفعه سخن ازتولید و توزیع  بنزین پتروشیمی نیست، بلکه حرف از بنزین وارداتی  یورو 4 است که بزعم بعضی ها حتی  استاندارد یورو 2 را هم ندارد.

 اظهارات مخالفان  بنزین یورو 4

مصطفی افضلی‌فرد، دبیر کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی  یکی از این افراد است که اخیرا در مصاحبه با روزنامه «وطن امروز» به صراحت به این موضوع اشاره می کند  و می گوید: با توجه به مجهز بودن واحدهای پتروشیمی  به سیستم بنزن زدایی، بنزین های پتروشیمی داخل کشور سرطان زا نیست، در حالی که  بنزین وارداتی ما دارای مواد الکلی است و به جای آنکه از استاندارد یورو۴ برخوردار باشد، حتی از شاخص یورو۲ نیز برخوردار نیست.

  سیدمهدی موسوی‌نژاد،  عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز می گوید: گزارش کمیسیون بهداشت مجلس از آنالیز بنزین های وارداتی در 3 ماه نخست سال جاری نشان می دهد که این بنزین ها استاندارد ملی 4904 و استاندارد یورو 4 را ندارند.

وی بالا بودن کیفیت هوای تهران در سه ماهه نخست امسال را به خاطر توزیع بنزین‌های وارداتی نمی داند و می افزاید: این بنزین ها استاندارد یورو 4 را ندارند تا نقش مثبتی در بهبود کیفیت هوا داشته باشند. ضمن اینکه  تا پایان اردیبهشت‌ماه بنزین‌های پتروشیمی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

 یورو 4 مورد تأیید است

از سوی دیگر بسیاری از  کارشناسان و حتی برخی از اعضای اصولگرای مجلس شورای اسلامی  چنین ادعایی را رد می کنند و بر این باورند که شاید بنزین وارداتی همانی نباشد که انتظار است و ایراداتی هم بر آن وارد باشد،  اما به‌طور  قطع از استاندارد یورو 4 برخوردار است

دکتر علی مروی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس  یکی از این افراد است. وی در گفت و گو با قدس با تأیید اینکه بنزین های وارداتی  استاندارد یورو  را دارند، تصریح می کند:  ما بیستم آبان ماه در کمیسیون جلسه ای  با حضور همه دستگاه های مرتبط از جمله  وزارت نفت، دیوان محاسبات، سازمانهای  بازرسی،  محیط زیست  و استاندارد  داشتیم که اسناد و مدارک ارائه شده  از سوی این دستگاه ها تأیید می‌کند بنزین وارداتی به کشور از استاندارد یورو 4 برخوردار است. حتی سازمان استاندارد به صراحت اعلام کرده که آزمایش همه نمونه برداری ها  جواب داده حاکی از یورو 4 بودن بنزین های وارداتی است. فقط یک مورد اختلاف جزئی آن هم در اکتان  این بنزین ها وجود دارد که  مشکل خاصی نیست. با این وجود و جهت اطمینان بیشتر قرار است اسناد ارائه شده در اولین جلسه ای که کمیسیون انرژی تشکیل می شود،  مورد بررسی قرار گیرد.

 بنزین وارداتی صد درصد استاندارد نیست

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران نیز در این باره  می گوید:  گزارشات علمی از پایشی که در زمینه کیفیت بنزین از اوایل زمستان 90 تا زمستان سال 92  صورت گرفته نشان می دهد  که در مجموع  کیفیت بنزین در زمستان سال 92 نسبت به زمستان سال 90  ارتقا پیدا کرده ولی هنوز نمی توان  به صورت صد در صد گفت بنزین استاندارد یورو 4 را داشته است.

رحمت ا... حافظی با تأکید بر اینکه نباید با مطرح کردن بعضی مسایل فضا را به سوی غیر کارشناسی کردن موضوع  کیفیت بنزین پیش برد، می گوید: مسایل مربوط به استاندارد بودن یا سرطان زا بودن  بنزین  تولید واحدهای پتروشیمی را بسپاریم به  دستگاهای قضایی و نظارتی کشور ولی از منظر کارشناسی باید گفت برغم  ارتقای توزیع بنزین یورو 4 از سه ماه قبل آلودگی هوا را هم داریم. یعنی از یک منظر ارتقای بنزین گامی به جلو بوده  است؛ چون در مقایسه با سال گذشته که  فقط 3 روز هوای پاک داشتیم، در هفت ماه نخست سال 93 تعداد روزهای پاک به 8 روز و تعداد روزهای سالم به 156 روز رسیده است اما از منظر دیگر باید بدانیم  استفاده بنزین  با استاندارد یورو4  توسط خودروهایی که استاندارد یورو 4 را ندارند،  تاثیر خیلی زیادی در کاهش آلودگی هوا  ندارد.

حافظی با تأکید بر اینکه خواست و پیشنهاد ما این است که به سوی استفاده ازموتورسیکلت های برقی و خودروهای هیبریدی  که از انرژی پاک استفاده می کنند گام برداریم می گوید: دولت تعرفه واردات خودروهای هیبریدی را از 40 درصد به 4 درصد کاهش داده و شهرداری تهران هم مقدمات   واردات 4 هزار دستگاه  از این خودروها را تا پایان امسال فراهم کرده است. امید است بتوانیم فرهنگ استفاده از خودروها را ترویج دهیم.

بنابراین  با توجه به آنچه که آمد،  متهم کردن وزارت نفت به واردات و توزیع  بنزین های فاقد کیفیت لازم  چندان درست به نظر نمی رسد. در واقع بسیار بعید است که مهمترین  وزارتخانه  مالی کشور بیاید  پول مردم را که  بیت المال است برای واردات بنزین یورو4  به  شرکت های خارجی بدهد اما بنزین زیر استاندارد یورو 2 وارد  و عرضه کند. یعنی عقل و منطق این امر را براحتی  نمی پذیرد.

علاوه بر این با نگاهی  به عملکرد دکتر ابتکار طی حدود دو دهه  مسؤولیت و مدیریت در حوزه زیست محیطی کشور  خیلی دور از ذهن است که بپذیریم سازمانی که در حال حاضر زیر نظر  مستقیم وی اداره می شود،  به جای توجه به سلامت جامعه و منافع ملی منافع جناحی را لحاظ کند.

از این رو  می توان نتیجه گرفت که طرح چنین ادعاهایی بیشتر شائبه سیاسی کاری را در اذهان عمومی  تداعی می کند، چرا که  بنزین وارداتی حتی  اگر ایرادات ناچیزی داشته باشد، قطعا از لحاظ کیفیت دارای  استاندارد یورو4 است. ویژگی ای که به تنهایی تا حدی در   بهبود هوای کلانشهر ها مؤثر بوده و اگر دولت بتواند در کنار آن دیگر عوامل آلاینده هوای کلانشهرهای کشور را مدیریت کند، آن وقت برخورداری از هوای پاک و سالم رویایی دست نیافتنی نخواهد بود.