اما حالا با تصمیم جدی دولت یازدهم در اجرای طرح احیای 550 هزار هکتار از اراضی دشتهای خوزستان و ایلام موضوع کمی فرق کرده است.
اکنون وقتی آدم به دشتهایی از این دو استان که طرح یاد شده در آنها در حال پیاده شدن است میرود، با مشاهده 2600 دستگاه ماشین آلات تخصصی اسکریپر و ترنچر و... که دارند کار تسطیح اراضی، کانال کشی، زهکشی زیر زمینی و رو زمینی را انجام میدهند، آن قدر خوشحال میشود که اشک شوق گونههایش را خیس میکند و او را به تحقق رویای همیشگی اش که خواست و میل قلبی همه بویژه کشاورزان زحمتکش است، امیدوار مینماید.
مشاهدات خبرنگاران اعزامی
با این همه، پروژه یاد شده که به قول مدیران وزارت جهاد کشاورزی بزرگترین طرح بخش کشاورزی در طول تاریخ کشاورزی ایران محسوب میشود که در سال 1375 و در پی سفر مقام معظم رهبری به استان خوزستان و با دستور ایشان به استفاده از ظرفیتهای بالقوه دشتهای ایلام و خوزستان در بخش کشاورزی، کلید خورده است در مرحله اجرا خالی از اشکال نیست. یعنی برخلاف آنچه مسؤولان جهاد کشاورزی میگویند به نظر میرسد طرح مورد نظر به صورت یک پکیج دیده نشده است و هماهنگی لازم بین دستگاههای متولی که موفقیت طرح را تضمین میکند در عمل مشاهده نمی شود، در واقع مشاهدات تیم خبرنگاران اعزامی از بخشهایی از پروژه در دشت آزادگان و حوزه کارون از این واقعیت حکایت دارد که این طرح هم مانند همه طرحها در کشور اول کلید اجرایش خورده است به این امید که بعداً هماهنگی بین بخشی صورت خواهد گرفت.
بگذارید بیشتر از این سفر برایتان بگویم تا شما هم با توفیقات طرح احیای دشتهای خوزستان و ایلام و خطراتی که آن را تهدید میکند آشنا شوید. دوشنبه هفدهم آذرماه جاری بود که به دنبال دعوت روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی و موسسه نصر – مجری طرح احیا- به اهواز رفتیم و پس از یک استراحتی کوتاه با یک دستگاه مینی بوس سری به شهر ویس محل اجرای بخشی از پروژه یاد شده زدیم، ابتدا و پس از بازدید از یکی از هفت کارگاهی که روزانه بیش از 200 متر «کانالت» برای شبکههای فرعی ساخته میشد، خود را در کنار یکی از قطعات هزار هکتاری که چند دستگاه ماشین اسکریپر مشغول تسطیح آن بودند، دیدیم، سرعت کار آنها قابل قبول بود، یعنی با آنچه مهندس شمایلی مدیر عامل موسسه جهاد نصر در نشست خبری مبنی بر تسطیح و زهکشی ماهانه 4 هکتار از اراضی دو استان یاد شده میگفت کاملا همخوانی داشت.
مشکلاتی که طرح را تهدید میکند
اما نکته مهمی که هم در اینجا و هم در دشت آزادگان وجود دارد، بحث سر انجام آبی است که ازشبکههای فرعی جهت آبیاری دشتهای تسطیح شده وآماده کشت به کار میرود، در واقع با زهکشیهای سطحی و زیر زمینی یکی از اهداف همه پروژه که همان جلوگیری از بالا آمدن آبهای شور اراضی این مناطق است حاصل میشود، ولی مشکل بزرگی که بروز پیدا میکند این است که آبهای شورخطوط زهکشیها به جای آنکه تصفیه شوند، پس از جمع آوری به تالابهای شادگان و حورالعظیم میریزند که میتواند به مرگ این تالابهای مهم و بین المللی بینجامد.
مهندس علاقهمند، مجری طرح احیای 550 هزار هکتاری اراضی خوزستان و ایلام در این ارتباط و در پاسخ به این پرسش قدس که چرا زه آبها تصفیه نمی شوند و به تالابها میریزند؟ میگوید: شرکت جهاد نصر ادامه دهنده کار وزارت نیرو است و اگر موردی در زمینه تخلیه زهآبها به تالابها و یا مشکلات زیست محیطی باشد خود وزارت نیرو باید پاسخگو باشد. وی در همین زمینه میافزاید: از نظر مؤسسه جهاد نصر تخلیه آب باقی مانده آب شور حاصل از آبیاری اراضی کشاورزی در تالاب شادگان مشکلی ایجاد نمیکند.
روز بعد ساعت 8 صبح راهی دشت آزادگان شدیم جایی که عملیات احیای 5576 هکتاراز اراضی حوزه کرخه در دست اجراست، شمار ماشین آلات تخصصی و غیر تخصصی که در این حوزه مشغول کار هستند در مقایسه با حوزه قبلی بسیار بیشتر است، در اینجا حتی یک قطعه هزار هکتاری از یک سال پیش به بهره برداری رسیده و شماری از کشاورزان در زمینهای خود که امسال ظاهرا بر اساس الگوی کشت به کشت گندم اختصاص داده اند مشغول کار هستند که همه آنها از عدم تأمین بهنگام آب در مناطق احیا شده گلایه دارند.
تشکلهای بهره بردار باید شکل بگیرد
محمد یکی از این کشاورزان درباره طرح احیای اراضی دشتهای خوزستان و ایلام و فواید و مشکلات احتمالی اش به قدس میگوید: این طرح در جاهایی که اجرا میشود کشت دیم را به آبی تبدیل کرده است، همچنین ما کار آبیاری زمینها را راحتتر انجام میدهیم، البته مشکلاتی هم وجود دارد، مثلاً امسال یک ماه دیرتر از زمانی که باید گندم را کشت میکردیم به ما آب دادند که این امر به خاطر گرمای شدید سبب افت محصول از لحاظ کیفیت و میزان میشود، در واقع کشاورزان در پی این موضوع خسارت سنگینی را متقبل خواهند شد.
مهندس علاقه بند- مجری طرح احیا- در این ارتباط با موضوع یاد شده که به خوبی ناهماهنگی لازم بین دستگاههای متولی را در این پروژه نشان میدهد، میگوید: واقعیت این است که جهاد کشاورزی و آب منطقهای استان خوزستان امسال کار آب رسانی به کشاورزان را با تاخیر انجام داده اند و از این لحاظ سبب خسارت به زارعان شدند، البته بخشی از علت تاخیر به خود کشاورزان برمی گردد که حقابه را به موقع پرداخت نکردهاند، به هرحال این ماجرا نشان میدهد حتماً تشکلهای بهره بردار در این پروژه باید شکل بگیرد و خود کشاورزان پس از تحویل اراضی مسؤولیت بهره وری را به عهده بگیرند.
کشاورزان هزینهای نمیکنند
شمایلی، مدیر عامل موسسه جهاد نصرآباد، در خصوص سهم مشارکت کشاورزان در اجرای طرح یاد شده میگوید: طبق قانون مصوب مجلس، برای عملیاتی شدن این طرح کشاورز باید 15 درصد از هزینهها را تقبل کند که با هماهنگیهای انجام شده همان میزان زمینی که از اراضی کشاورزان بابت احداث زهکش و کانالت و جاده سرویس کم میشود به ازای آن 15 درصد محاسبه شده و نیازی نیست که کشاورز به صورت نقدی مبلغی را پرداخت کند. شمایلی در خاتمه از اختصاص 5/1 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی به طرح احیای اراضی خوزستان و ایلام خبر میدهد و تصریح میکند: طرح احیای 550 هزار هکتار از اراضی دشتهای خوزستان و ایلام را میتوان مهمترین برنامه وزارت جهاد کشاورزی در راستای کشاورزی مدرن دانست، این طرح یکی از پروژههای مهم وزارت جهاد کشاورزی برای تولید پایدار کشاورزی محسوب میشود که اگر موانع بازدارنده اش که پیشتر اشاره شد از سر راهش برداشته شود آن وقت آثار شگرفی به دنبال خواهد داشت.
نظر شما