یک نگاه مقایسه‌ای به نتایج و کارکردهای انقلاب اسلامی در صحنه عمل نسبت به دوره قبل از انقلاب و کشورهای همطراز، از یک طرف گویای تغییرات بزرگ و غیرقابل انکار و خیره کننده ناشی از انقلاب در 34 گذشته و از طرف دیگر ترسیم کننده یک دورنمای ایده‌ال و آرمانی برای آینده است و این همه در شرایطی به دست آمده است که دشمنان خارجی و ایادی داخلی آنان همواره در تلاش بوده و از هر اهرمی برای تحت فشار گذاردن کشور و ناکام گذاشتن طرح‌ها و برنامه‌های آن بهره گرفته‌اند.

دستاوردهای انقلاب اسلامی تاکنون را می‌توان حداقل در چهار زمینه سیاسی، اقتصادی، علمی فناوری و نظامی بیان کرد:

  الف- سیاسی

 دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی به دو بخش داخلی و بین‌المللی تقسیم می‌شود:

1- سیاسی داخلی

 مهمترین دستاورد سیاسی انقلاب اسلامی، ساقط کردن نظام پوسیده شاهنشاهی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی بر مبنای آرمان این انقلاب یعنی برقراری نظام مردم‌سالار دینی با رأی بیش از 98 درصد ملت بود. در این نظام که حدود یک سال پس از پیروزی انقلاب، همه نهادها و مقامات عالی‌رتبه آن برگزیده و مستقر شدند، برگزاری انتخابات و حضور مردم در صحنه‌های مختلف یک اصل می‌باشد. در آرمان انقلاب اسلامی، تشکیل نظام جمهوری اسلامی بر محور اصل ولایت فقیه و اصول آزادی، عدالت، استقلال و پیشرفت، که همگی مبتنی بر آموزه‌های شرع مقدس اسلام است، تأکید گردیده است.

استقلال از قدرت‌های بیگانه و در نتیجه تغییر در جهت‌گیری‌های سیاست خارجی و تداوم آن در سالیان پس از پیروزی انقلاب، هدیه بزرگ انقلاب اسلامی به ملت ایران بوده است.

2- سیاسی بین‌المللی

 انقلاب اسلامی از یک طرف استقلال از سلطه‌جویان خارجی را به ارمغان آورد و از طرف دیگر بازتاب‌های گسترده‌ای در مسایل مختلف برجای نهاد.

رژیم پهلوی چه در دوره رضاشاه و چه محمدرضاشاه همواره به قدرت‌های خارجی وابسته بود و در راستای منافع ملی آنها عمل می‌نمود. از جمله تصویب لایحه کاپیتولاسیون یعنی مصونیت قضایی مستشاران نظامی آمریکایی و خانواده‌هایشان و نیز انتخاب محمدرضاشاه به عنوان ژاندارم آمریکا در منطقه براساس دکترین دوستونی (ایران ستون نظامی و عربستان ستون‌مالی) نیکسون- کی‌سینجر پس از شکست مداخله نظامی آمریکا در ویتنام، گویای این وابستگی به اردوگاه غرب بویژه آمریکا بود.

انقلاب اسلامی مبارزه با نظم سلطه‌گرانه حاکم بر جهان را سرلوحه اهداف خارجی خود قرار داده و به یگانه منادی صادق مبارزه با آن تبدیل گردیده است. انقلاب اسلامی بازتاب گسترده‌ای بر مجموعه‌ای از مسایل و موضوعات دنیای معاصر داشته است که در اینجا تنها می‌توان فهرست‌وار برشمرد:

1- بازتاب انقلاب اسلامی بر نظریه‌های سیاسی از جمله تبدیل نسل سوم نظریه‌های انقلاب (جبرگرا) به نسل چهارم.

2- بازتاب انقلاب اسلامی بر مسایل راهبردی قدرتهای بزرگ و تضعیف و نهایتاً فروپاشی نظام دو قطبی (انقلاب اسلامی به دلایل مختلف یکی از علل اصلی فروپاشی اتحاد شوروی و بلوک شرق بود؛ از جمله از طریق تغییر آرمان حرکت‌های مارکسیستی به اسلامی،تبدیل شدن به منبع الهام مجاهدین افغانی در مبارزه با اتحاد شوروی سابق و تأثیر بر جمهوری‌های جنوبی شوروی) . پس از فروپاشی اتحاد شوروی نیز انقلاب اسلامی منادی بزرگ مبارزه با غرب و تضعیف آن بوده است.

3- بازتاب انقلاب اسلامی بر حرکت‌های رهایی بخش که نمونه‌های آن را در کشورهای مختلف می‌بینیم. از جمله در شمال آفریقا، شرق مدیترانه، خلیج فارس، آسیای مرکزی و قفقاز، آسیای جنوبی، آسیای شرقی و حتی آمریکای لاتین. و بدون شک پدیده بیداری اسلامی کنونی در جهان با تأثیر بخشی مستقیم انقلاب اسلامی صورت پذیرفته است. پیروزی حزب ا... لبنان در نبرد 33 روزه و حماس در نبرد 22 روزه و اخیراً 8 روزه آشکارا تحت تأثیر انقلاب اسلامی صورت گرفته است.

4 - بازتاب انقلاب اسلامی بر مجموعه‌ای از مسایل دیگر مانند سازمان‌های بین‌المللی ،چهره جوامع، احزاب و نخبگان سیاسی در جهان (بویژه جهان اسلام) و غیره نیز آشکار می‌باشد.

به طور کلی، انقلاب اسلامی از نظر سیاسی سه دستاورد بزرگ را به جهانیان عرضه داشته است، یعنی تشکیل نظام مردم سالاری دینی، استقلال از قدرتهای سلطه‌گر خارجی و بازتاب بر مسایل مختلف بین‌المللی .

  ب - اقتصادی

 غربی‌ها که همواره هدفشان کسب سود بیشتر است، در تمام مدت 34 سال گذشته در حال مشکل‌تراشی اقتصادی برای ایران بوده اند. آنها زمانی در ابتدای انقلاب محاصره اقتصادی و زمانی مهار ایران و امروزه سیاست تحریم را در پیش گرفته‌اند. اما خوشبختانه مردم انقلابی و هوشیار ایران بسیاری از تهدیدهای اقتصادی آنان را تبدیل به فرصت نموده و طرح‌های آنان را به خوبی خنثی کرده‌اند. فراموش نکنیم که از نظر اقتصادی انقلاب در کشوری اتفاق افتاد که قادر بود تنها غذای مورد نیاز 33 روز کشور رادر داخل تهیه کند، به گونه‌ای که مرغ از فرانسه ، تخم مرغ از رژیم صهیونیستی،سیب از لبنان ، لبنیات از دانمارک و... وارد می شد و امید به زندگی فقط 58 سال بود. امروزه در حالی که جمعیت کشور دو برابر شده کشور ما می‌تواند غذای 300 روز را در داخل تهیه نماید. (در آینده نزدیک غذای تمامی سال) و امید به زندگی نیز به بالای 72 سال رسیده و نرخ مرگ و میر کودکان از 111 نفر در هزار به 26 نفر کاهش یافته است.

رشد بخش‌های مختلف اقتصادی در سالهای پس از پیروزی انقلاب تا کنون قابل ملاحظه بوده است، به طوری که ایجاد زیر ساخت های اقتصادی از جمله سد سازی و مهار آب (ایران رتبه سوم سد سازی در جهان را داراست)، تولید فولاد (از طریق ایجاد کارخانه‌های متعدد فولادسازی در نقاط مختلف کشور)، تولید سیمان (ایجاد کارخانه‌های متعدد تولید سیمان)، تولید برق (به گونه‌ای که ایران اکنون به همه کشورهای همسایه برق صادر می‌کند)، گاز رسانی و برق رسانی (تقریبا به تمامی شهرها و بیشتر روستاهای کشور)، راه آهن و بزرگراه‌ها (به گونه‌ای که ایجاد راه آهن در هر سال طبق برنامه باید به اندازه 57 سال رژیم پهلوی باشد) شهرسازی و شهرک سازی و توسعه زیربناها و امکانات شهری (مانند مترو، اتوبان، فضای سبز و غیره) و ...همواره در شرایط مختلف و برخلاف تشدید تحریم‌ها مورد توجه بوده است.

از سوی دیگر، در اثر پیروزی انقلاب اسلامی دسترسی عمومی به مقامات آسان گردیده و این امر زمینه شناخت بهتر مسایل و مشکلات مردم در دورترین نقاط را فراهم آورده و شرایط را برای ایجاد تعادل اقتصادی در کشور مهیا نموده است.

در اینجا باید از اسناد بالادستی مانند سند چشم انداز ایران 1404 و پنج برنامه اقتصادی و نیز قوانینی مانند بیمه همگانی نیز یاد کنیم که در زمینه پیشرفت و تعادل اقتصادی بسیار تاثیر گذار بوده است.

به طور کلی ، برخلاف تحمیل جنگ و خسارتهای عظیم ناشی از آن و نیز دو برابر شدن جمعیت کشور،در سال های پس از پیروزی انقلاب علاوه بر خودکفایی در بسیاری از بخش‌های اقتصادی و نیز تامین زیرساختها از مادی گرفته تا نیروی انسانی مورد نیاز - در حالی که تا پیش از انقلاب اسلامی دهها هزار خارجی اعم از مهندس، پزشک، کارگر ماهر، تکنیسین و مدیر اقتصادی در کشور حضور داشتند - درآمد سرانه افزایش یافته، ضریب جینی که نشان دهنده توزیع درآمدهاست رشد بالایی را تجربه نموده و وابستگی به نفت در بودجه تقریباً نصف شده است (از80 درصد به 42 درصد).

  ج - علمی فناوری

در حالی که قبل از انقلاب اسلامی 68 درصد بزرگسالان کشور بی‌سواد بوده و کمتر از 40 درصد کودکان می‌توانستند به دبستان بروند، امروزه رقم باسوادی در کشور به عدد 100 درصد نزدیک می‌شود و تعداد دانشجویان کشور از 154000 نفر در سال 1357 به حدود 4000000 نفر در سال 1390 رسیده است؛ همچنین در حالی که پیش از انقلاب تنها تعدادی محدود دانشگاه یا مرکز آموزش عالی در کشور وجود داشت، این تعداد امروز به 119 دانشگاه و مرکز آموزش عالی دولتی، 28 مرکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی، 295 دانشگاه غیر انتفاعی، 550 دانشگاه پیام نور، 385 دانشگا آزاد اسلامی، 739 مرکز آموزش عالی علمی کاربردی، 274 مرکز آموزش فنی حرفه‌ای و تربیت معلم در کشور رسیده است.

 یک نکته مهم در رشد علمی فناوری در ایران پس از انقلاب توجه به دانش‌ها و تکنولوژی‌های برتر با استفاده از سرمایه های بومی بوده است:

1 - توجه به انرژی صلح آمیز هسته ای با توجه به اهمیت روز افزون آن برای آینده و نیز تولید انرژی و دارو و غیره.

قابل ذکر است که تولید انرژی هسته‌ای ،که روندی بسیار سخت داشته و از استخراج سنگ اورانیوم تا تولید گاز uf6 و ساخت سانتریفیوژ در نسل‌های مختلف و تولید آب سنگین و...را شامل می‌شود،تنها در اختیار معدودی از کشورهای جهان است.

2- توجه به دانش پزشکی از جمله سلول‌های بنیادی، داروهای راهبردی، شبیه سازی حیوانات و... .

در اهمیت دانش سلول های بنیادی گفته می‌شود که بعد از بیوتکنولوژی انقلاب دوم در پزشکی محسوب می‌شود.

3 - توجه به نانوفناوری، لیزر، آی تی IT و...

نانوفناوری در آینده نزدیک یک بازار 1000 میلیارد دلاری در جهان خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران تا کنون رتبه مناسبی از نظر دانش نانو به دست آورده است. نانوفناوری در حوزه‌های مختلف از جمله تولید و انباشت انرژی، افزایش بهره‌وری کشاورزی، سم زدایی از آب، تشخیص بیماری‌ها، رسانش دارو، انباشت مواد غذایی، پاکسازی هوا، کنترل آفات و غیره کاربرد دارد.

4 - توجه به تکنولوژی فضایی و پرتاب ماهواره بومی

 جمهوری اسلامی ایران تنها کشور منطقه است که از توان بومی پرتاب و ساخت ماهواره دارای اهداف مختلف برخوردار است و به مرور زمان حیطه عمل خود دراین زمینه را گسترش می‌دهد.

پیشرفت در فناوری‌های گوناگون نظامی به علاوه اراده ملی آرمانی، شرایط را برای حضور در دریاهای دوردست نیز فراهم نموده و افزایش اقتدار ملی در سطح منطقه‌ای و جهانی را برای کشور به همراه داشته است.

  د - نظامی

 در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ،کشور ما رشد و پیشرفت همه جانبه‌ای را در فناوری های نظامی نیز تجربه کرده واین رشد حتی باعث پیشرفت فناوری در صنایع غیر نظامی نیز گردیده است. در زمینه نظامی می‌توان موارد زیر را نام برد:

1- ساخت موشکهای بالستیک با برد حدود 2500 کیلومتر (شهاب) و موشک های میانبرد و کوتاهبرد.

2 - ساخت انواع سلاح‌ها و موشکهای ضد هوایی (مانند S200)

3 - ساخت انواع موشکهای دریایی (از جمله موشکهای نقطه زن از فواصل دور)

4 - ساخت زیر دریایی

5 - ناوها و ناوشکن‌های ساخت داخل مانند ناو جماران

6 - ساخت انواع نفربر و تانک زرهی و انواع سلاح های ضد تانک

7 - ساخت قایق‌های تند رو موشک انداز

8 - ساخت هواپیماهای جنگی صاعقه و انواع هواپیماهای بدون سر نشین و بدست آوردن توان فرونشانی و ساقط کردن هواپیماهای پیشرفته بدون خلبان آمریکایی.

9 - پیشرفت در فناوری نبرد سایبر و جنگ‌های الکترونیک.

بطور کلی ،پیشرفت در فناوری‌های گوناگون نظامی به علاوه اراده ملی آرمانی، شرایط را برای حضور در دریاهای دوردست نیز فراهم نموده و افزایش اقتدار ملی در سطح منطقه‌ای و جهانی را برای کشور به همراه داشته است.

* عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

منبع : فارس