به گزارش قدس آنلاین ،هر فرد با توجه به سن، جنس و قدي كه دارد بايد از وزن ايده آل خاص خود برخوردار ‌باشد. اگر وزن فرد مناسب سن و قدش نباشد و در واقع بيشتر از استانداردها باشد اين فرد مبتلا به اضافه وزن يا چاقي است.

 دکتر مسعود بخارایی عضو انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران در گفتگو با قدس آنلاین  عوامل  موثر بر چاقی را مورد بررسی قرار می دهد.

-آیا لزوما چاقی افراد به خاطر پرخوری آنهاست یا بیماری های دیگری در به وجود آمدن چاقی موثر است؟

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی چاقی به مرز همه گیری رسیده است به طوری که بیش از یک بیلیون نفراز بالغین  در جهان دچار اضافه وزن هستند و طبق تعریف چاقی حداقل  300میلیون نفر چاق بوده واین آمار همچنان در حال افزایش است  .روند چاقی در کودکان و نوجوانان افزایش یافته به طوری که 17/6نفر از کودکان  کشورهای توسعه یافته اضافه وزن دارند .

برخلاف تصور مردم چاقی تنها به دلیل انباشتگی اتفاقی چربی در بافتهای بدن به وجودنمی آید بلکه اکثرا نتیجه  اختلال سوخت و سازی است که به دلیل عادت های بد غذایی و سبک زندگی نامناسب تشدید می شود .

دریافت بیش از اندازه انرژی به دلیل بیش از اندازه از غذاهای پر کالری و بی ارزش،مصرف بی رویه درشت مغذی هایی مانند شکر و چربی های اشباع شده و کربو هیدراتهای ساده و عدم سوختن کالری های اضافی به دلیل برخورداری از زندگی کم تحرک موجب بدتر شدن اختلال سوخت و سازی می شود که نتیجه آن چاقی است .

باور جامعه این است که افراد چاق ،افراد پرخوری هستند بنابراین باید کمتر بخورند تا لاغر بمانند در حالی که امروزه علم منکر این مساله شده است بدین معنا که لزوما افراد چاق پرخور نیستند وبرخی از بیماران چاق علی رغم اینکه کالری دریافتی روزانه آنها  کمتر از  1000کالری است  بازهم چاق اند، که آزمایشهای خاصی که از این افراد گرفته می شود نشان می دهد که این افراد مبتلا به پر انسولینی خون هستند .وظیفه انسولین تولید انرژی از کربوهیدرات است که مهمترین وظیفه اش متعادل نگاه داشتن قند خون می باشد .

متاسفانه به دلایلی از جمله ژنها در بسیاری از افراد از جمله چاق ها به انسولین مقاومت نشان داده می شود یعنی علی رغم اینکه انسولین در حد نرمال است اما قند خون پایین نیامده و بدن برای اینکه قند خون را کاهش دهد مجبور است بیش از اندازه انسولین ترشح کند و ترشح بیش از اندازه انسوین باعث می شود قند به چربی تبدیل شود و در بافت هایی که سلولهای چربی دارند انباشت و باعث چاقی شوند و متاسفانه چاقی مقاومت به انسولین را تشدید می کند لذا افراد چاق از یک سیکل معیوبی رنج می برند.

مقاومت به انسولین به علت عادات غذایی غلط و سبک زندگی نامناسب انسولین بالا؛چربی سازی و چاقی مجددا مقاومت به انسولین را تشدید می کند. افراد چاق به جای اینکه به رژیم کم بخور تا لاغر شوی روی بیاورند می بایست به لحاظ سوخت و سازی خود را درمان نمایند تا پزشک تغذیه به آنها  چگونگی مصرف غذای سالم را آموزش دهد تا علاوه بر آنکه دچار گرسنگی نشوند بتوانند روند ترشح نا به جای انسولین را متوقف کرده و پس از آن روند چربی سوزی محقق می شود تا به وزن ایده آل خود برسند

-برخی معتقدند آب هم که بخورند می خورند چاق می شوند و چاقی خود را به ژن و ارثی بودن نسبت می دهند آیا چنین دیدگاهی صحیح است؟

عامل ارث عاملی مساعد کننده است اما نمی توان گفت اصلی ترین عامل چاقی است.عادات غذایی غلط و سبک زندگی نامناسب ژن را تشدید می کند اگر افراد چاق غذایشان را اصلاح کنندو تحرک مناسب داشته باشند  ژن نمی تواند چاقی خاصی را ایجاد کند

برخی معتقدند با حذف کامل نان و برنج لاغر می شوند شما این نظریه را تا چه حدی کارشناسی شده می دانید؟

-هر کسی از رژیم غذایی خاص خود باید تبعیت کند اگر فردی به مقاومت انسولین مبتلا است مطمئنا نان و برنج ایشان را چاق می کند و حتما باید در خوردن این مواد غذایی محدود شود اما فردی است که کم کاری تیروئید و مشکل سوخت و ساز دارد به این فرد نمی توان گفت اگر شما برنج بخوری چاق می شوی  بنابراین با حل مشکل تیروئید این بیمار کربوهیدراتها نمی توانند این فرد را چاق کنند. به هر حال به هر دلیلی که بدن نتواند کالری اضافی را بسوزاند آن را به چربی تبدیل می کند افرادی که نان و برنج میخورند و چاق نمی شوند از متابولیسم پایه  و سوخت و ساز بالایی برخوردارند که آن را به انرژی تبدیل نموده و در نهایت می سوزانند، اما برخی علی رغم اینکه پرخور نیستند و در مصرف مواد غذایی احتیاط به خرج می دهند به دلیل مقاومت به انسولین و ساختار ژنی اشان  در سوخت و ساز کالری های اضافی دچار مشکل بوده و  چاق می شوند .به نظر بنده چاقی بیماری است که چندین عامل اعم از ارث،غذا و محیط و زندگی صنعتی در آن موثر است

-جدیدا در شبکه های اجتماعی و دنیای مجازی می شنویم که برخی غذاها و مواد خوراکی را عاری از هر کالری اعلام کرده وآنها را  کالری صفر معرفی می نمایند از آن سو برخی غذاها  و گیاهان را به عنوان غذای چربی سوز معرفی می کنند آیا غیر از آب غذایی با کالری صفر و کارکرد چربی سوزی وجود دارد؟

-ما به هیچ عنوان دارو و غذایی به عنوان غذای چربی سوز نداریم .مسائلی که در شبکه های اجتماعی درباره چربی سوزی و کالری صفر مطرح می شود، پایه علمی نداشته و اکثرا بیماران را سردرگم می کنند .

قضیه دریافت کالری مساله پیچیده ای است برخی افراد با خوردن کالری بیشتری هم چاق نمی شوند اما برخی با کمترین کالری باز هم چاق هستد در امریکا دو گروه را از نظر کالری مورد بررسی قرار دادند به یک گروه از افراد رژیم 2000کالری که مواد نشاسته ای و کربوهیدارتی آن محدود بود داده می شود و  گروه بعدی که رژیمی با 2000کالری بدون محدودیت غذایی دارند مورد بررسی قرار می گیرند. در پایان نتیجه این است افرادی که محدودیت در مصرف مواد غذایی و نشاسته ای دارند علی رغم اینکه 2000کالری را رعایت کردند لاغر شدند اما افرادی که 2000کالری بدون هیچ محدودیتی با استفاده از مواد قندی و نشاسته ای را داشتند لاغر نشدند بنابراین از این آزمایش دریافتند که مساله کالری در شروع رژیم چندان مهم نیست.بنده این مساله را درباره بیماران خود به عینه مشاهده نموده ام.

قابل ذکر است که غذای با کالری صفر وجود ندارد اما غذاهایی که کربوهیدارت نداشته باشند در لیست مواد غذایی امان وجود دارد و پزشکان تغذیه اصولا به افراد چاق اجازه می دهند غذاهایی که فاقد کربوهیدرات باشند را آزادانه مصرف نمایند و افراد بدون گرسنگی و مشکلات ناشی از آن رژیم  خود را حفظ می کنند و در نهایت هنگامی که به وزن ایده آل می رسند استاندارد رژیم درمانی را  رعایت می کنند در انتهای رژیم می توانند کربوهیدرات و دیگر مواد غذایی را با شاخصه های رژیم سالم مصرف می نمایند و سالها خود را لاغر و سالم نگاه می دارند بنابراین روی کالری خیلی تاکید نمی شود هر چند اگر کربوهیدرات را محدود کنیم و کالری کمتر هم رعایت شود افراد زودتر به وزن ایده آل خود خواهند رسید.ا

افرادی که حتی تا 3000کالری د رروز مصرف کرده اند اما کربوهیدرات کمی در این برنامه غذایی گنجانده شده به وزن ایده آل خود دست یافته اند .متاسفانه چون در بسیاری از رژیم های غذایی کالری کمی محاسبه می شود افراد به خاطر گرسنگی رژیم غذایی را رها کرده و مجددا چاق شده اند

-با توجه به اینکه برخی معتقدند مصرف حبوبات در تسریع لاغری کمک کننده است در این صورت حبوبات هم مانند نان و برنج حاوی کربوهیدرات است و برخی از میوه ها و غلات نیزهمچنین .نظر شما دراین باره چیست؟

-جواب این سوال را با آزمایش مشخص می شود  فردی که مبتلا به مقاومت به انسولین باشد مصرف غذاهای حاوی کربوهیدارت منجر به چاقی اش می شود و می بایست مصرف آن را محدود نماید، بنابراین بدون ازمایش نمی توان یک رژیم کلی و فرمول کلی به همه داد .اما اگر فردی مقاومت به انسولین نداشته باشد با گرفتن یک رژیم صحیحی که از شاخصه های استاندارد برخوردار باشد استفاده نماید مطمئنا لاغر خواهد شد .

-آیا در مسیر لاغری می بایست به طور کلی چربی ها را از برنامه غذایی حذف نمود؟

-بنده درباره چربی های سالم و میزان صحیح مصرف گوشت سخت گیری نمی کنم .رژیم های کم چرب به دلیل گرسنگی که ایجاد می نمایند  سریع تر رها می شوند رژیم های رایج امروزی به دلیل محدود کردن پروتئین و چربیهای سالم اکثرا ناموفق عمل می کنند .برخی افراد دائما در  رژیم هستند اما وزنشان کم نمی شود به این دلیل است که رژیم های کم کالری فاقد چربی را در دستور کار خود قرا رمی دهند هر چربی بد نیست .افراد در طی رژیم می توانند از روغن زیتون،هسته انگور و کانولا مصرف نمایند زیرا مصرف چربی مناسب و مطلوب فرد را سیر نگاه می دارد اگر روغن های سالم و مصرف گوشت را محدود کنیم این رژیم به دلیل گرسنگی به پایان نمی رسد و فرد چاق آن را رها خواهد کرد مشاهده شده افرادی که رژیمهای لاغری با کالری کم و محدود کردن چربیهای مطلوب و استاندارد می گیرند به چند دلیل رژیم را رها می کنند دلیل اول گرسنگی است که در طول رژیم با آن دست و پنجه نرم می کنند و افراد به این دلیل که تا آخر عمر نمی توانند گرسنگی بکشند رژیم لاغری را ترک می کنند همچنین به خاطر شمارش و توزین غذا این کاررا سخت و غیر قابل انجام می دانند بنابراین رژیم خود را به زودی رها کرده و به وزن اولیه بازمی گردند

-مصرف چربی مسلما خطرات جانبی از قبیل ابتلا به بیماریهای –عروقی را به دنبال دارد با توجه به اینکه هرچربی حدود 9کالری دارد چگونه مصرف چربی را در رژیم غذایی توصیه می کنید؟

-مطمئنا هر چربی بد نیست چربیهای جامد ،نیمه جامد، صنعت و گیاهی جزء چربیهای ناسالم به شمار می روند  مسلما این چربیها چربیهای کشنده ای هستند .متاسفانه ترسی که درباره چربی در جامعه شیوع پیدا کرده تصور درستی نیست

-برخی افراد به گمان اینکه میوه ها چاق کننده نیستند در مصرف میوه ها محدودیتی به خرج نمی دهند آیا میوه ها چاق کننده نیستند؟

-فردی که مقاومت به انسولین دارد نباید میوه زیادی مصرف کند هنگامی که مقاومت به انسولین فرد درمان می شود می تواند میوه بیشتری مصرف کند و چاق نشود

-مقاومت به انسولین و چاقی چه عوارض و پیامدهایی را به دنبال دارد؟

-افزایش مقاومت به انسولین مشکلات مختلفی برای بیمار ایجاد می کند  انسولین با انتقال  گلوکز به سلولهای ماهیچه ای و چربی قد خون را در محدوده طبیغی نگاه می دارد در افراد چاق نسبت به این اثرانسولین مقاومت وجود دارد که این مقاومت در سلولهای چربی نسبت به سلولهای ماهیچه ای بیشتر است مقاومت به انسولین خود زمینه ساز بیماری دیابت است در حقیقت دانشمندان معتقدند سخت شدن جدار عروق به علت چربی  که به تصلب شرایین هم معروف است با دیابت همراه است ، مقاومت به انسولین در دوره قبل از بروز دیابت نوع دو به وجود می آید به عبارتی بسیاری از افراد قبل از اینکه قندشان  به شکل علنی افزایش بیابد به علت مقاومت به انسولین مبتلا به سختی جدار شریانها می شوند  که خود باعث پرفشاری خون می شود.

دومین مشکلی که چاقی ایجاد می کند دیابت نوع 2 است خطر ابتلا به این نوع از دیابت با چاقی افزایش می یابد همچنین پرفشاری خون از بیماریهای ناشی از چاقی است در افراد بالغ چاق که چاقی شکمی یا سیب مانند دارند پرفشاری خون شایع است در یک مطالعه نشان  داده شده که زنان چاق بیشتر از مردان چاق مبتلا به پرفشاری خون می شوند همچنین اختلال شدید در سطح چربیهای خون که چربی مفید خون را کاهش داده و چربی مضرخون راافزایش می دهد .این افراد در معرض دیابت فشار خون سکته قلبی می باشد .فردی که مقاومت به انسولین دارد انسولین تمام بافتهای بدن منجمله کبد را وادار به چربی سازی می کند با انباشت چربی کبد این چربی وارد خون شده و منجر به افزایش چربی خون می شود بنابراین مقامت به انسولین چاقی و چربی سازی همه در یک راستا هستند با درمان مقاومت به انسولین کبد چرب و اضافه وزن هم درمان می شود.مطالعات نشان داده در زنانی که  نمایه توده بدنی بیش از 29 دارند سه تا چهار برابر بیشتر از افراد عادی است

-افراد چگونه می توانند توده بدنی خود را محاسبه نمایند؟

-وزن فرد  برمجذور قد به متر تقسیم می شود اگر عدد حاصل کمتر از 25 باشد به شرطی که چاقی شکمی نداشته باشد ودور کمر بیشتر از 90 سانتی متر نباشد می توانید مطمئن شوید که از لحاظ وزنی در سلامت به سر می برید اگر نمایه توده بدنی بین 25 تا قبل از 30 باشد شما دچار اضافه وزن هستید و اگر بالاتر از 30 باشد چاق هستید.