به گزارش قدس آنلاین،در فرهنگ ایرانی آخرین سه شنبه سال ، شب چهارشنبه سوری نامیده می شود شبی که در آن مردم از روی آتش می پرند و خاطرات بد،بیماری و پلیدی های زندگی را به دست آتش می دهند تا بسوزاند وهمه آنها را به خاکسترتبدیل کند ،اما در این میان مسئله ای که از اهمیت خاصی برخوردار است عدم آشنایی مردم به خصوص جوانان با اهداف رسوم کهن ایرانیان است به گونه ای که به گفته دکتر فرهاد بارانیان نویسنده و پژوهشگر تاریخ ایران باستان که با خبرنگار قدس آنلاین به گفتگو پرداخته ،چهارشنبه سوزی در شام چهارشنبه برگزار می شده نه در شام سه شنبه از این رو از زبان ایشان با اهداف نیکان خود و چگونگی برگزاری صحیح این مراسم کهن ایرانی در چهارشنبه سوزی آخر سال آشنا می شویم.
سوزاندن لباس و رختخوابهای آلوده هدف مهم چهارشنبه سوری
آنچه مسلم است با گذشت زمان چهارشنبه سوزی دستخوش تغییرات مختلفی شده است با مطالعه تاریخ در می یابیم که در زمانهای قدیم آب لوله کشی وجود نداشته به طوری که گاها در ایران باستان از کلوخ برای تطهیر استفاده می شده است . بعد ازظهور اسلام نیزتیمم که یکی از آموزه های احکام اسلامی است مورد توجه مردم در زمان عدم دسترسی به آب قرار می گیرد .
به شهادت تاریخ ایرانیان از تمدن دیرینه و قدمت طولانی نسبت به مردم اروپا بوده اند مسلما ایرانیان در راستای حفظ سلامتی خود موفق به کشف موادی شده بودند که بتوانند ازطریق آن با انبوه پشه و مگس هایی که موجب آزارشان می شدند مبارزه کنند .همزمان در آن دوران در اروپا بیماری هایی چون حصبه،وبا ،طاعون و آبله بسیاری از مردم را به کام مرگ می کشیده در حالی که در ایران این موارد کمتر مشاهده شده است.
کشف مهم ایرانی ها روغنی از مشتقات نفت کنونی بوده است آنها برای فرار ازشر پشه و مگس همیشه بدن خود را به این روغن آغشته می کردند و با توسل به چنین ترفندی خود را ازشر نیش مگس و پشه ها در امان نگاه می داشتند تا شب را به راحتی به صبح برسانند کما اینکه بعدها پشه کش و مگس کش های شیمیایی از چنین روغنهایی ساخته می شود .بنابراین در آن دوران مردم دائما مجبوربه استفاده روزانه از این روغن بودند و براثر آن لباس و رختخواب هایشان روغنی می شد یکی از رسوم متعارف آن دوران ، در آغاز سال نو و در آخرین چهارشنبه سال کهنه این بود که همه همسایه ها در مکانی به نام صحه تمامی رخت و لباس و رختخواب خود را جمع می نمودند تا در آن مکان بسوزانند ،صحه مکان بزرگی برای برگزاری مراسم های مختلف مردمان آن دوران بوده است ،در آخرین چهارشنبه سال لباسها و رختخوابها در صحه سوزانده می شد تا به همراه آنها شپش،ساس و خوره ای که در البسه و رختخواب و فرشها بود سوزانده شود به همین دلیل آمار ابتلا به بیماری های عفونی و واگیر ایرانیان نسبت به اروپایی ها کمتر بوده است ، پس از آتش زدن البسه کهنه و آلوده مردم با پوشیدن البسه نو به استقبال سال نو و بهار می رفتند.
ایرانیان هرگز آتش پرست نبوده اند بلکه آتش را پرستاری می کردند
واژه پرستیدن در فرهنگ ایرانی دو معنای مختلف دارد پرستش به معنای نیایش و پرستاری به معنای نگاه داری از چیزی. همانگونه که به مراقب بیمار پرستار گفته می شود مراقب آتش هم پرستار آتش بوده است، مسلما مراقب ،بیمارخود را نمی پرستد بلکه ازایشان به عنوان بیمار مراقبت می نماید .ایرانیان باستان هرگز آتش را نپرستیده اند بلکه از آتش پرستاری و نگاهداری می کرده اند ایرانیان به عنوان یکتا پرستان خداوند بزرگ را در واژه اهورا مزدای یگانه پرستش می کردند.همچنین آتش را در مراکزی به عنوان مطبخ های آشپزخانه های عمومی برای روشنایی ،گرما و سوزاندن آلودگی ها نگاه داری می کرده اند.
چهارشنبه سوزی در ایران باستان در شام چهارشنبه برگزار می شده
در ایران باستان مردم روزهای پنج شنبه و آدینه را استراحت می کردند تا در این دو روز در کنار خانواده اشان روزگار بگذرانند، آنچه مسلم است همیشه چهارشنبه آخرین روز انجام فعالیت در بین مردم آن دوران بوده است و مراسم چهارشنبه سوزی در شام چهارشنبه به عبارتی شب پنج شنبه برگزار می شده است اما در طول تاریخ از چهارشنبه شب به سه شنبه شب و به عبارتی شب چهارشنبه تغییر یافته است در صورتی که می بایست در شام چهارشنبه این مراسم انجام شود کما اینکه در سالهای گذشته بسیاری از پدربزرگها و مادربرگهای کهن سال شام چهارشنبه آخر سال چهارشنبه سوری را جشن می گرفتند.
در چهارشنبه آخر سال آلودگی های کل سال سوزانده می شد و آتش که در آن زمان یکی از بزرگ ترین نعمت های خداوند به شمار می رفته است مظهر پاکی ونقش پاک کنندگی آلودگی ها را ایفا می کرده بنابراین مردم آن دوران با نگاهداری و استفاده از آن در حفاظت از پاکی ها ،به حفظ آب وخاک از آلودگی ها کمک می نمودند و بیش از آتش خاک و آب را مقدس و منبع نعمت و برکت خدای یگانه به شمار می آوردند.متاسفانه برخی گمان می برند مردم ایران باستان آتش پرست بوده اند، در حالی که آنها فقط آتش را حفظ می کردند تا آلودگی های محیط را به دست آتش بسپارند .جالب است که بدانیم درحال حاضر در آمریکای جنوبی و برخی کشورها دو روز مانده به آغاز سال نو لباسها و آنچه که کهنه و فرسوده شده سوزانده می شود .
پریدن از روی آتش سوغات سفیر انگلیس در زمان قاجار
به گزارش قدس سآنلاین ،پریدن از روی آتش به هیچ وجه در فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان وجود نداشته است پریدن از روی آتش به وسیله فردی در سفارت انگلیس در زمان قاجار مد شده است ایشان در یکی از چهارشنبه سوزانی های آخر سال به صورت اتفاقی و برای سرگرمی از روی آتش می پرد ،از آن زمان به بعد به آرامی این حرکت جزیی از فرهنگ چهارشنبه سوزی می شودعلاوه بر پریدن از روی آتش که حدود دو یا سه قرن است که وارد فرهنگ ایرانی شده است مردم در قرنهای اخیر خطاب به آتش می گفتند زردی من از تو سرخی تو از من .تکرار چنین واژه هایی نوعی تلقین افکار مثبت و احساس خوشایند از سرخی و سرزندگی آتش به مردم می داده است بنابراین تکرار این جمله نوعی تلقین افکار مثبت در مردم ایجاد می کرده است و از آن زمان این جمله به عنوان تلقین سلامتی در سال جدید مطرح می شده است .در اصل مراسم چهارشنبه سوزی بدین صورت برگزار می شده که وقتی البسه و رختخوابها و فرشهای آلوده آتش زده می شود مردم قبل از اسلام ستایش اهورا مزدا ونیایشهای گاتاها ی زرتشت رامی خواندند مثلا چنین دعایی می خواندند :(ای اهورا مزدا خداوند یگانه خرد ما را از پلیدی به دور بدار و به ما پاکی عطا کن ،پاکی را در سلامتی و تندرستی قرار بده و بیماری را از ما دور بدار)(ای آتش پاک،پاک کن ما را از آلودگی و بسوزان آنچه موجب پلشتی و پلیدی است)به نظر بنده اگر مفهوم چهارشنبه سوزی و اهداف برگزاری مراسم های پیشینیان ما به درستی برای جوانان تبیین می شد در می یافتند چهارشنبه سوزی نماد سوزاندن پلیدی ها و پلشتی ها از جسم و روح انسان است و در این زمان در آستانه سال نو می بایست با دعا و نیایش بیش از هر زمان دیگری با خالق یکتا به نیایش پرداخت واز آفریده ها و نعمت های خداوندی سپاسگزاری و شکر گزاری نمود.
نظر شما