به گزارش ایسنا، در سالی که گذشت بسیاری از معادن سنگ آهن به دلیل وجود نوسانات مختلف دچار معضل و تعطیلی شدند. از سوی دیگر نیز بازار جهانی این محصول دچار افت قیمت شدیدی بود؛ تا جایی که این امر موجب افت استخراج شد.

کاهش قیمت سنگ آهن موجب شد که ایران از چرخه رقابت صادرات این محصول به چین جا بماند، چراکه استرالیا توانست عمده خوراک صنعت فولاد چین را تامین کند تا جایی که دولت استرالیا در راستای حمایت از معادن سنگ آهن کوچک خود، حقوق دولتی را با تخفیف 50 درصدی به اجرا گذاشت.

بهره مالکانه، حقوق دولتی، خام فروشی سنگ آهن بحث متداول و رایج این حوزه در سال 1393 بود که به اعتقاد برخی از فعالان این حوزه، صادرات سنگ آهن خون فروشی و به اعتقاد برخی مصلحت اندیشی است.

پرهیز از "خام‌فروشی" و ایجاد ارزش افزوده حداکثری برای اقتصاد ملی یکی از اهداف اصلی مقام معظم رهبری در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است، اما به گفته صاحب‌نظران در سایه رکود شدید، طرح‌های زنجیره فولادسازی، سنگ آهن از کشور خارج می‌شود و رانتی میلیاردی برای عده‌ای انگشت شمار از صادرکنندگان ایجاد می‌کند که این اقدام خلاف روح سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است.

نکته حائز اهمیت در خصوص "ارزان‌فروشی" سنگ آهن این است که دولت یازدهم مدافع پر و پا قرص وضع عوارض بر صادرات این ماده بود اما پس از مدتی با لغو عوارض، صادرات کنستانتره سنگ آهن در مسیر ایجاد هزاران شغل، فرآوری و کسب ارزش افزوده حداکثری برای اقتصاد، سدی محکم ایجاد کرد؛ آن هم درشرایطی که مقام معظم رهبری به صراحت مجلس و دولت را به اتخاذ تمهیدات لازم برای کاهش "خام‌فروشی" ذخایر زیرزمینی کشور مکلف کرده‌اند.

این بی برنامگی و پیش آمدن چنین رخدادهایی از نظر کارشناسان، دلایل متعددی دارد؛ تاجایی که عده ای از فعالان معدنی موافق با تولید سنگ آهن و فولاد و برخی دیگر مخالف این امر هستند. عده ای دیگر نیز تولید و صادرات سنگ آهن و فولاد را در گروی سیاستگذاری و گرفتن تصمیمات منطقی در این حوزه می دانند؛ به طوری که بسته به شرایط و زمان، در برهه ای تولید سنگ آهن و فولاد متوقف و در برهه ای دیگر آزاد شود.

پیش بینی وضعیت زغال سنگ

زغال‌سنگ که مواد اولیه دیگر تولید فولاد است در سال گذشته معادن این محصول و چرخه اقتصادی آن دستخوش چالش‌هایی شد؛ به طوری که پیش‌بینی می‌شود سال‌های آینده برای تامین زغال کک‌شو واردات این مواد معدنی پررنگ‌تر از گذشته خواهد شد و افزایش حجم واردات از تولید داخلی سبقت خواهد گرفت.

با توجه به اینکه هنوز برای معادن زغال سنگ قیمت خرید مناسبی اعلام نشده این امر می تواند عاملی در زمینه کاهش انگیزه معدنکاران برای استخراج زغال‌سنگ باشد. از سوی دیگر به دلیل اینکه استخراج مدرن معادن زغال‌سنگ ایران از دهه 40 رقم خورده و دانش اکتشاف و استخراج زغال مربوط به دوران پیشین است، نسل زغال‌کار ایرانی امروز آنچنان توانمند و با انگیزه نیستند که در معادن کار کنند.

با این حال تمامی عوامل در معادن زغال‌سنگ دست به دست هم داده است تا فولادسازان بزرگ کشور مانند ذوب‌آهن که با روش کوره بلند فولاد به تولید می‌رسانند، به دلیل کمبود زغال‌سنگ داخلی در این سال‌ها به واردات وابسته شوند و همین ممکن است در سال‌های آینده صنعت فولاد را بیشتر با مشکل کمبود این ماده معدنی روبرو کند.

از سوی دیگر کمبود گندله و آهن قراضه نیز تلاش فولاد سازان را برای رسیدن به تولید 55 میلیون تنی فولاد به چالش انداخته است. به طور کلی عرضه کم و تقاضای بسیار برای این آهن قراضه به شدت در سال گذشته احساس شد تا جایی که کارشناسان بازار آهن این وضعیت را برای سال 1394 بحرانی‌تر می‌دانند.

در خصوص گندله نیز شرایط به همین منوال پیش رفت و به اعتقاد بسیاری از فعالین این حوزه سالانه کسری 8.5 میلیون تن گندله وجود دارد که واردات تنها تا کنون چاره‌ساز نبوده و تابع شرایط خاصی صورت گرفته است.

با توجه به پتانسیل های ایران در حوزه صنایع معدنی به ویژه بخش فولاد و سنگ آهن انتظار می رود به این حوزه توجه بیشتری شود تا علیرغم فراز و نشیب های سال 1393 و بی برنامگی های صورت گرفته، منتظر رخدادهای امید بخش و کارساز در سال جاری بود.