همگان بر قدرت معجزه‌آسای رسانه در تغییر افکار و کردار مخاطبان اذعان دارند. شواهد موجود نشان می‌دهد، سبک زندگی غنی ایرانی- اسلامی ما در اثر این سوغات تازه فرنگ، دستخوش تغییرات ناخوشایندی شده است. مصداق بارز آن هم شیوه و طرز پوشش برخی زنان امروزی جامعه ماست. اگر این نحوه پوشش را واکاوی کنید، به‌راحتی رد پای سریالهای پوچ ماهواره‌ای را ملاحظه می‌کنید، ردپای شومی که در اثر برنامه‌ریزی‌های هدفدار سازندگان غربی با هدف کمرنگ کردن حریمها در خانواده ایرانی تهیه و تدوین شده است.
تخریب بنیان خانواده در ماهواره‌ها از هدف قرار دادن باورهای زنان مسلمان آغاز شده، به طوری که هدف اصلی شبکه‌های ماهواره‌ای، تضعیف بنیان خانواده و بی‌بندوباری در روابط فردی و اجتماعی است که بی‌گمان جامعه ما را دچار تزلزل کرده و به فساد می‌کشاند.
دکتر مجید ابهری رفتار‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی در گفت و گو با «قدس»، مهمترین تأثیر سریالهای ماهواره‌ای را بر باور زنان ایرانی تشریح می‌کند.
به نظر می‌رسد نخبگان و کار‌شناسان فرهنگی در برابر هجوم برنامه‌های ضد فرهنگی و جنگ نرم دشمن مقابله اثرگذاری نداشته‌اند. مهمترین هدف دشمن از پی ریزی برنامه‌های ماهواره‌ای چیست؟
- از نگاه رفتار‌شناسی، انسان اکثریت تجارب و آموزه‌های خود را از طریق بینایی و «نگاه» کسب می‌کند. آنچه از طریق نگاه و دیدن در ذهن انسان ماندگار می‌شود، بسیار قوی‌تر از شنیده‌ها و پندارهای شنیداری است، بنابراین آموزشهای سمعی و بصری یکی از موفقترین ابزارهای آموزشی در تمام سطوح و در جهان پذیرفته شده است. کشور‌ها و قدرتهای استکباری بعد از جنگ تحمیلی با شناسایی قدرت و توانمندی‌های مردم ایران، دریافتند با تسلیحات مدرن حریف مردم کشورمان نمی‌شوند، بنابراین با تغییر راهبرد و تاکتیک خود، جنگ نرم را آغاز کردند. مقام معظم رهبری برای اولین بار در سال ۱۳۶۸ خطر ناتوی فرهنگی و تهاجم آن را گوشزد کردند. متأسفانه نخبگان و کار‌شناسان در آن زمان عمق فاجعه را درک نکرده و بی‌تفاوت از کنار ترفندهای فرهنگی دشمنان عبور کردند. به طور مرتب بعد از آن سال، مقام معظم رهبری خطرات ناتوی فرهنگی را در مفاهیمی مانند شبیخون و رخنه فرهنگی، همچنین جنگ نرم و تهاجم فرهنگی یادآوری کردند و همواره نقطه ضعفی را که می‌تواند یک ملت را به زانو درآورد، در فرهنگ و باورهای فرهنگی بیان نمودند، تا آنجا که جبهه جنگ نرم ابزارهایی برای هجوم خود انتخاب کرد که یکی از آنها ماهواره و فضای سایبری است که البته مؤثر‌ترین و کارآمد‌ترین آنها نیز هست. شبکه‌های ماهواره‌ای که امروزه به تعداد سه هزار فقره در فضای ایران دریافت می‌شوند و هزار و دویست تای آن به زبان فارسی است، در تمام زمینه‌های سینمایی، موسیقی، دینی و تبلیغاتی به فعالیت می‌پردازند. شبکه‌های دینی که خود جای بحث مفصلی دارند و با تحریف باورهای دینی، سعی در زشت نمایی چهره تشیع واقعی داشته و در این زمینه از روحانی‌نما‌ها بهره می‌گیرند.
مهمترین رویکرد دست اندرکاران سریالهای ماهواره‌ای توجه به کدام بخش از مسایل زندگی خانوادگی زنان ایرانی است؟
- این شبکه‌ها که بیشتر فیلمها و سریالهای همسایه و کشورهای آسیایی و آمریکای جنوبی را دستمایه کار خود قرار داده‌اند، در ایران برای خود مشتریانی جمع کرده‌اند و با مخاطب‌شناسی و سلیقه سنجی مخاطبان ایرانی، بخصوص بانوان توانسته‌اند چهل درصد از بانوان ایرانی را در رده مخاطبان خود قرار دهند. سریالهای کشدار و پردامنه‌ای که گا‌ه تا سیصد قسمت ادامه دارد و برای برخی بانوان به صورت اعتیاد درآمده تا آنجا که زنان ایرانی در هر شرایطی مایلند این سریالها را ببینند. این شبکه‌ها در تلاش هستند سریالها و فیلمهای خود را در طول شبانه روز آن قدر تکرار کنند تا سرانجام یکی از قسمتها با وقت بانوان ایرانی تطابق داشته باشد. دستمایه اصلی این سریالها خانواده و هدف اصلی آنها تخریب بنیان خانواده‌هاست. «خیانت» اصلیترین مسیر در این گونه ژانر‌ها بوده و فرزند نامشروع آن چنان تقدیس می‌شود که گویی هیچ اتفاق غیراخلاقی و غیرمنطقی روی نداده است. روابط فرا زناشویی در همه این سریالها امری طبیعی تلقی می‌شود. در تمام این بخشها یک زن متأهل دارای روابط فراخانوادگی بوده و یا یک مرد متأهل از چنین روابطی برخوردار است. زشتی زدایی از این گونه روابط به خاطر نشان دادن مکرر، کم کم در رفتار‌ها نهادینه شده و خیانت به عنوان یک اصل رفتاری در خانواده‌ها پی ریزی می‌شود. بار‌ها برخی بانوان در مراجعه به اینجانب داستان یک سریال را با زندگی خود تطابق داده و آن را الگوی رفتاری خود قرار داده‌اند که الگو پذیری از چنین خانواده‌هایی به تخریب بنیان خانواده و از هم پاشیدن ارزشهای فکری و معنوی درون خانواده منتهی می‌شود.
متأسفانه برخی از خانواده‌های مذهبی و نیمه مذهبی هم سریالهای ماهواره‌ای را دنبال می‌کنند و معتقدند تماشای این سریالها بر خلق و خو و اعتقادات آنها تأثیری ندارد.
- بله! برخی خانواده‌ها در حین تماشای این گونه سریالها کودکان را در کنار خود می‌نشانند. بلوغ زودرس و بروز روابط غیراخلاقی در دوران پیش از بلوغ از دستاوردهای تماشای این گونه سریالهاست. از نگاه رفتار‌شناسی، هنگامی که یک رفتار ناپسند به آرامی از طریق نگاه به ذهن متبادر می‌شود، در مغز نهادینه می‌شود. از اینجاست که کار‌شناسان رفتاری اعلام خطر کرده و برای خانواده‌ها زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند. متأسفانه برخی از خانواده‌ها بویژه بانوان اظهار می‌کنند که این سریل‌ها اثری بر ما ندارد که صد البته چنین گفته‌ای ذهنیت و بیان غلطی است، چرا که از نظر رفتاری و روانی محال است انسان موضوعی را مشاهده کند و بر ذهن و مغز وی اثر نگذارد، چه این موضوع صحنه غمناک، شاد یا وحشتناک باشد، بنابراین افزایش آمار طلاق، خیانت و روابط فرازناشویی در جامعه ما یکی از دستاوردهای منفی شبکه‌های ماهواره‌ای است.
سریالهای ماهواره‌ای در تغییر سبک زندگی ایرانی – اسلامی تا چه اندازه تأثیرگذار بوده‌اند؟
- هر دیش ماهواره بر پشت بامهای ما پرچم فتح یکی از خاکریزهای فرهنگ اسلامی–ایرانی است. اصلیترین آثار شبکه‌های ماهواره‌ای که در زمینه‌های فیلم و سریال و مد و لوازم آرایش فعالیت می‌کنند، تأثیر در سبک زندگی است. ورود لاک طلای ۱۸عیار به جامعه ایرانی و رسیدن ایران به مقام هفدهم در مصرف لوازم آرایش در جهان، در آسیا مقام هفتم و در خاورمیانه مقام اول، نشان دهنده این اثرگذاری است. افزایش چهل برابری مراکز عرضه فست فود‌ها و غذاهای آماده نیز در همین مسیر باید مورد توجه قرار گیرد. خطر شبکه‌های ماهواره‌ای در تهدید بنیان خانواده به مرز هشدار رسیده است. در این زمینه ابتدا باید خانواده‌ها به فکر فرزندان خود باشند، سپس سازمانها و نهادهای فرهنگی بخصوص صدا و سیما باید وارد میدان عمل شوند. مخاطب‌شناسی، سلیقه سنجی و در نظر گرفتن سلیقه‌های مخاطبان در تولید محصولات فرهنگی می‌تواند عامل اصلی در مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای باشد. جمع آوری دیشها و آنتنهای ماهواره راه حل مقابله در دراز مدت نیست. 6 سال قبل در یکی از مصاحبه‌ها عرض کردم، در این صورت جبهه جنگ نرم اقدام به عرضه تلویزیونها یا وسایلی می‌کند که اصلاً نیازی به دیش و آنتن آشکار نخواهد داشت. حال مشاهده می‌شود که چنین فاجعه‌ای اتفاق افتاده است، بنابراین دولت و مردم بویژه خانواده‌ها، آموزش و پرورش و نهادهای متولی در سال جدید باید به طور جدی وارد میدان شوند.
نظر شما