ايران در سال 1970 به صورت رسمي عضو «ان . پي . تي» شد، معاهده‌اي كه بر اساس آن همه كشورها حق دست‌يابي به انرژي هسته‌اي داشته و دارند، "ان.پی.تی" مخفف نام انگلیسی "معاهده منع گسترش هسته‌ای" (Nuclear Non Proliferation Treaty) است.  معاهده ان.پی.تی در اول ژوئیه ۱۹۶۸ برای امضای كشورها آماده شد و در این تاریخ آمریكا و انگلیس و ۵۹ كشور دیگر آن را امضا كردند. این معاهده پس از آنكه آمریكا آن را در مجلس خود تصویب كرد در ۵ مارس ۱۹۷۰ به اجرا گذاشته شد. کشورهای عضو این پیمان موظفند برای تعیین نحوه نظارت آژانس بر عملکرد خود توافقنامه دوجانبه‌ای با آژانس منعقد کنند، در سال ۱۹۹۷ کشورهای عضو ان.پی.تی برای تقویت هدف جلوگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای توافق‌نامه تازه‌ای را بنام "پروتکل الحاقی" امضا کردند. این سند اختیارات آژانس را برای نظارت بر نحوه عملکرد کشورهای عضو نسبت به وضعیت قبل از آن بسیار افزایش می‌دهد. جمهوري اسلامي ایران پروتکل الحاقی را در دسامبر ۲۰۰۳ امضا کرد ولی هنوز آن را به تصویب نرسانده است بنابراین از نظر حقوق بین‌الملل ملزم به اجرای مفاد آن نیست . در حال حاضر ۱۸۶ كشور جهان عضو این معاهده هستند و كشورهای كوبا، هند، پاكستان و رژيم صهيونيستي عضو این معاهده نیستند.پروتکل الحاقی مسئله ای است که این روزها مردم آن را زیاد می شنوند و بسیاری از چیستی آن بی اطلاعند در گفتگوی پیش رو با دکتر جعفر قناد باشی کارشناس مسائل سیاسی و بین الملل درخواست نمودیم که به زبان ساده تر ماجرای پروتکل الحاقی را بازگو نمایند به هرذ حال هر چه قدر مردم با جزییات این مسئله آگاه شوند در حمایت از دلسوزان نظام اسلامی و مواضعی که در این باره اتخاذ می شود موثر است .

-پروتکل الحاقی چیست و چه تعهداتی را به دنبال دارد؟

پروتکل الحاقی توافق نامه ای  دارای 18بند است که به معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای ضمیمه شد ، در واقع این پروتکل تکمیل کننده معاهده منع گسترش هسته ای است که 44سال پیش به تصویب رسیده بود  و ایران هم در آن زمان این معاهده را پذیرفته بود .معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای در 44سال پیش با این هدف به تصویب رسید  که کشورهای مختلف بتوانند سلاح هسته ای تولید کنند و در این  عرصه از تسهیلاتی برخوردار شوند . بعد از گذشت 27سال از تصویب معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای برخی وجود معاهده را کافی و لازم ندانسته  و معتقد بودند در آن راه فرار و سوء استفاده باز است  وممکن است  خیلی از کشورها بتوانند از مفاد کور معاهده سوء استفاده کنند ، لذا به این نتیجه رسیدند توافق نامه ای را تصویب کنند تا  آن معاهده نامه را تکمیل نماید .  لذا بعداز گذشت 27سال معاهده ای تنظیم شد مشتمل بر 18ماده که عمدتا مبتنی برآگاهی از تحرکات کشورها و فعالیتهایی است که در راستای فعالیتهای هسته ای انجام می شود از این روبا  رصد کردن فعالیتهای هسته ای این کشورها هم  بازرسی های مکرر ی انجام می شد و  کوچکترین فعالیتی که  در عرصه هسته ای صورت می گرفت مورد بررسی قرار داده می شد . در 18بند پروتکل الحاقی   برخی  کشورها موظف هستند تمامی  فعالیتهای هسته ای کشورشان را  در اختیار آژانس بین المللی هسته ای قرار بدهند یعنی در یک دسته بندی کشورها یی که پروتکل 18ماده ای الحاقی را می پذیرند  باید هرگونه اطلاعاتی مربوط به فعالیت هسته ای را در اختیار آژانس قرار بدهند و هرگونه اطلاعاتی که آژانس از آنها درخواست کند را  باید  فورا ارائه و ارسال کنند و حتی هر مکانی که توسط آژانس تعیین شود آن کشور موظف است  زمینه های بازرسی را برای آژانس سریعا فراهم کند و این پروتکل کشورها مجبورند  اطلاعات مربوط به اورانیومی که در کشور دارند را در اختیار آژانس بگذارند  همچنین اطلاعاتی درخصوص  کارخانه جات غنی سازی اورانیوم را . حتی اطلاعات مربوط به پسماندها و زباله های هسته ای و سوخت هسته ای را اعم  از اینکه   چه مقدار است ،و در کجا قرار دارد  را در اختیار آژانس بگذارند و هر گونه خرید و فروش هسته ای ، واردات و صادرات آن را  همچنین  اگر تولیدات خود را مورد خرید و فروش قرار می دهند باید درباره آن نیز اطلاع رسانی کنند . در مجموع اگر هدف  جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی  کشورهای  عضو باشد که  به سمت و سوی تسهیلات هسته ای حرکت نکنند تا این قسمت می توان گفت هدف آژانس  تامین شده است و می توان گفت  پروتکل الحاقی همه راه ها را برروی کشورهایی که علاقمند به سخت سلاح هسته ای هستند  می بندد که  نتوانند به  تسهیلات هسته ای دست بیابند .اما متاسفانه موادی از این مواد18گانه تمامیت ارضی ، حاکمیت  و استقلال کشورها را خدشه دار می کند ، چرا که به قدرتی غیر از قدرت داخلی و دیگر دولتها  اجازه می دهد  در کشور مذکور مداخله نمایند.  بسیاری از کشورها به این بند  انتقاد دارند و نگران هستند که با امضای پروتکل حاکمیت و استقلال کشورشان زیر سئوال برود .

-با توجه به اینکه ایران نیز پروتکل الحاقی را امضاء نموده است مهمترین دلیل مخالفت صاحب نظران با تصویب آن در مجلس بر سر چه موضوعاتی است؟

ایران نیزدر سال 1382 پروتکل الحاقی را امضاء نموده است   اما تا کنون به تصویب مجلس شورای اسلامی  نرسیده و جمهوری اسلامی ایران هنور ملزم به رعایت آن نیست . اگر هر کشوری  موافقت نامه را امضا کند و به تصویب مجلس آن کشور نیز  برسد ناگزیر است تمامی  اطلاعات  هسته ای کشورش را  در اختیار کشورهای دیگر  قرار بدهد .چنین  مسئله ای سبب  نگرانی بسیاری از صاحب نظران و کارشناسان سیاسی کشور شده است  چرا که با تصویب این موضوع  دشمن در کنار مسائل هسته ای می تواند از ذخایر سلاحهای متعارف کشور ، رمزو راز ارتش و مسائلی که باید به صورت  سری و محرمانه باقی بماند  مطلع شود .متاسفانه تجارب نشان می دهد در هیچ مسئله ای نمی توان به دشمن اعتماد کرد. در چندین سال گذشته در مذاکره با آژانس و گروه 5+1در بسیاری از موارد مشاهده شد مسائلی که بر سری بودن آن تاکید می شد و نمی بایست  افشا شود ، قبل از آن که در اختیار مقامات و افراد ذی صلاح قرار بگیرد  در اختیار روزنامه ها ی صهیونیستی قرار می گرفت .مقامات صهیونیستی و لابی های  آنها در آمریکا بودند و قبل از همه به جزییات آن واقف می شدند که  این مجموعه اقدامات بی اعتمادی ایران را به غرب افزایش داده است  .یکی از مواردی که در اجرای پروتکل الحاقی حائز توجه است عملکرد تبعیض آمیز  آمریکا و غرب است که برای دوستان خود اجازه و زمینه بازرسی از تسهیلات  را به هیچ وجه فراهم نمی کنند در واقع حتی در خصوص تسلیحات خود  به آژانس اجازه نمی دهند از آنها اخباری به دست آورد و از اطلاعات  نیروهای نظامی آمریکا و  سلاح های متعارف آنها را مورد بازرسی قرار دهد . اما در ایران  در طی مدتی که بازرسین آژانس وارد ایران می شدند متاسفانه شاهد  بازرسی هایی غیر متعارف بودیم که در  هیچ کجا اینگونه صورت نگرفته بود .

-بی اعتمادی و عدم شفافیت و تناقض بین گفتار و عمل دولتمردان غربی درشک و تردید مسئولان نظام جمهوری اسلامی چه اندازه صحیح و به جاست ؟

 برداشت مقامات کشور این است که پروتکل الحاقی  اگر فقط برای عدم ساخت تسلیحات هسته ای باشد اقدام مفیدی است و ایران در تمامی سالها خواستار از بین رفتن سلاح اتمی در تمامی کشورهای جهان بوده و هرگز به لحاظ شرعی و فتاوای رهبری درباره آن هیچ اقدامی نداشته است اما تصویب پروتکل الحاقی از این رو مورد شک قرار گرفته است چون صاحب نظران به این مسئله واقف هستند تصویب این پروتکل  دستاویزی است برای دشمنانی که علاقمند هستند از اخبار نظامی و تسلیحات متعارف جمهوری اسلامی ایران اطلاعاتی کسب کنند .مسلما  این اسرار تسلیحات متعارف در اختیار هر کشوری است و حق دارد که اسرار نظامی خود  را در اختیار دیگران قرار ندهد آنچه از این پروتکل به ذهن می رسد نادیده گرفتن  حاکمیت و زیر سئوال رفتن استقلال ما و سوء استفاده کردن از مفاد پروتکل است که غرب به سرکردگی آمریکا سعی می کنند به نوعی از اسرار ما مطلع شوند .موضع ایران درباره پروتکل الحاقی موضعی است که مقام معظم رهبری اعلام کردند صراحتا فرمودند بازرسی های معمولی و بررسی هایی که در دیگر کشورها هست را می پذیریم اما اگر قرار باشد بازرسی هایی که در ایران صورت می گیرد خارج از عرف و فراتر از چیزی باشد که در دیگر کشورهاست ما آن را خط قرمز می دانیم و هرگز نمی خواهیم آن را بپذیریم .مسلما نمایندگان مجلس شورای اسلامی و برخی از احزاب و گروه های سیاسی نگران  به خطر افتادن استقلال کشور و تمامیت ارضی و حاکمیت کشور هستند .در واقع علاقه مندی به کشور ناشی از علاقه ای است که مردم به نظام اسلامی دارند و در واقع اکثر مردم به این مسئله واقف و معتقد هستند که دشمنان از هر طریقی حتی از طریق معاهده های بین المللی می کوشند  در کار ایران مداخله نمایند وسعی دارند به هر طریقی  از اسرار نظامی ما مطلع شوند چون دشمن به این موضوع درباره جمهوری اسلامی ایران بسیار علاقمند است و می خواهد از آن  سوء استفاده کند.یقینات  پذیرفتن پروتکل و دیدار از تاسیسات نظامی،  بزرگترین کمک به دشمن است .دشمن  اگر  از توان نظامی ما مطلع باشد روزی که بخواهد از گزینه های روی میزش  استفاده کند مسلما دنبال نقطه ضعف ماست و از این طریق می تواند به ما  ضربه بزند .وقتی در پای میز مذاکره به صراحت از گزینه نظامی صحبت می کنند  طبیعتا ما نمی توانیم به کشوری که در حین مذاکره از گزینه نظامی روی میز استفاده می کند به بهانه اجرای پروتکل الحاقی اجازه سرکشی های غیر متعارف و مطلع شدن از اسرار نظامی کشور را بدهیم.

-آقای دکتر ظریف در این باره گفته اند با پذیرفتن پروتکل الحاقی با توجه به اینکه 124کشور آن را پذیرفته اند اجازه دسترسی و بی رویه برای هیچ کشوری وجود ندارد  اصلا سرکشی وجود ندارد بلکه یک نظارت است که درچارچوب خاصی انجام می شود آیا با قبول پروتکل می توان به گفته های دکتر ظریف خوش بین بود؟

-یقینا  با توجه به تجاربی که در این سالها به دست آورده ایم اگر به تجارب حاصله توجه نکنیم طبیعتا متضرر خواهیم شد. تجربه ای که ایران در این سالها در ارتباط و مذاکره با غرب به دست آورده چیزی  غیر از قراردادها و تفاهم نامه های روی کاغذ است .آقای ظریف می فرمایند خوش بین باشیم درست است که خوش بینی عمل بسیار خوبی است اما چون طی این سالها تجارت ناخوشایندی از تضاد گفتار و عمل و تناقض در اعمال از آمریکا و هم پیمانانش مشاهده کرده ایم نمی توان زیاد خوش بین بود. وقتی در حین مذاکرات از گزینه نظامی صحبت می کند آیا با مشاهده این همه ضعف اخلاقی طرف مقابل می توان به این مسئله خوش بین بود که آنها از اطلاعات محرمانه ایران   سوء استفاده نکنند؟ آنها از مذاکرات معمولی جمهوری اسلامی با آژانس که می بایست  سری و مخفی می بود سوء استفاده کرده و اطاعات محرمانه را  در اختیار خبرگزاریها قرار دادند فلذا ما هرگز نمی توانیم انچه  در عالم واقع است را نادیده بگیریم  اما طبیعتا پذیرش آن چیزی که عرف است و درعرصه عمل درباره دیگر کشورها اجرا شده باشد در این باره  تعهد اتی بر مبنای مباحث صرفا هسته ای باشد که  در ان حد باقی خواهد ماند میمکن است آنچه را که امضاء نموده ایم به تصویب  مجلس نیز برسد .اما طبیعتا تا به جمهوری اسلامی ایران  تضمین داده نشود ما هرگز آن را نمی پذیریم زیرا در عرصه عمل از مقامات بلند پایه آمریکا چون آقایان جان کری و اوباما مکرر شنیده ایم که گفته اند  ما ایران را تحت بازرسی های مکرر و فوق العاده قرار می دهیم .این آقایان واژه استثنایی و فوق العاده را بارها به کار برده اند بنابراین نمی توان بدانها اطمینان کرد. طبیعتا با این روال مسلم است که دلسوزان و علاقمندان نظام اسلامی  نگران این مسئله باشند و درصدد گرفتن تضمین از غرب باشند تا  بازرسی ها فراتر از آن چیزی که درباره کشورهای دیگر است نباشد  ،طبیعتا  موضع درستی است و مجلس می تواند در زمان بررسی معاهده چنین شرط هایی را بگذارد قابل ذکر است  حتی اگرپروتکل الحاقی را  نپذیریم هیچ ضرری نکرده ا یم زیرا آنچه مسلم است غرب  در گفتار و عمل نشان می دهد که هدفی جز سوء استفاده  از این معاهدات  بسیارمهم استراتژیک و کلان را ندارد .بی تردید مسائلی که تاکنون در عرصه سیاسی با جاسوسی های فراوان و ابزرا رسانه ای مختف وپیچیده به دست نیاورده اند درصدد هستند تا از طریق پذیرش پروتکل الجاقی آن را به دست آورده و به جمهوری اسلامی ایران تحمیل نمایند بنابرانی پرواضح روشن است بازرسی های آنها استثنایی خواهد بود و  نگرانی  از این مسائل  بسیار به جا است .چنانکه  در مذاکرات لوزان مشاهده نمویدم فکت شیت منشر شده از سوی آمریکا با مطالب آقای دکتر ظریف متفاوت بود پس در مجموع نمی توان  به آنها اعتماد کرد و جای خوش بینی وجود ندارد.  

-با توجه به اینکه پذیرش پروتکل الحاقی امری کاملا داوطلبانه است به نظر می رسد غرب براین مسئله در ایران بسیار  اصرار دارد و به نوعی می خواهد ایران رابه پذیرش آن  وادار کند تحلیل شما از این مسئله چیست؟

-مقام معظم رهبری یک بار تلویحا و یک بار به صورت مستقیم اشاره کردند که به گمان ما که همه این حرفها و قال و قیل ها برای بازرسی از کشور است در واقع هدف اصلی آنها مسائل هسته ای ایران نیست بلکه تداوم  بازرسی هایی است که به دلخواه آنها باشد  چرا که آنها مطمئن هستند در عرصه سلاح هسته ای با فتوای رهبری ساخت بمب اتم حرام و ممنوع است ، لذا آنها به  بهانه هسته ای می خواهند از اسرار کشور آگاه شوند .در واقع همه جنجال هسته ای راهی است برای سردرآوردن از اصرار نظامی ما . اصرار نظامی ما تا زمانی که شاه در ایران حکومت می کرد در اختیار شش هزار مستشار آمریکایی بود که در  ایران زندگی می کردند  به طوری که  عمدتا نیروی نظامی ما و حتی سرلشکرهای زمان شاه از محل نگهداری  تسلیحات نظامی ایران اطلاعی نداشتند و مستشاران آمریکایی بدان آگاه بودند .اما علی رغم 36 سال جاسوسی دشمن نتوانسته به اطلاعات در خور استفاده ای که قابل بهره برداری باشد دست پیدا کند از این رو به دانستن اسرار نظامی ما بسیار توجه دارند،  قریب به یقین آنها می دانند ما به سمت ساخت بمب هسته ای نمی رویم و آنها درصدد هستند با زور ایران را وادار به توصیب پروتکل الحاقی کنند تا چنین راهی را برای خود باز کنند ولازم است ایران  برای حفظ حاکمیت خود این راه بر آنها ببندد و اسرار خود را حفظ نماید زیرا آگاه شدن آنها به اسرار نظامی کشور به معنی آسیب پذیری و از میان رفتن بخش بزرگی از توان دفاعی ما در مقابل کشورهایی است که بی پروا و بدون درنظر گرفتن مقررات بین المللی ما را دائما به حمله تهدید می کنند.