به گزارش قدس آنلاین و به نقل از خبرنگار ایرنا، دانشگاه و دانشگاهیان همواره در عرصه ی سیاسی– اجتماعی جامعه نقش تاثیرگذاری داشته اند. جـنبش های اسلامی و مبارزاتی دانشجویی از 1342 هجری خورشیدی به وسیله ی ارتباط و دیدار با امام خمینی (ره) فعالیت سـیـاسـی خـود را گـسـتـرش دادند اما پس از آن این جنبش ها بـه دلیـل فـضـای امنیتی حکومت پهلوی، سازماندهی نیروهای خود را به انجمن های اسلامی دانشجویان خارج از ایران منتقل کردند. این انجمن ها از بدو شکل گیری به برقراری ارتباط با امام راحل پرداخت و برپایه ی رهنمودهای ایشان به فعالیت های سیاسی خود ادامه داد. امام خمینی در نخستین پیام خود به این اتحادیه تاکید کردند:«جای تقدیر و تشکر است که طبقه جوان تحصیل کرده توجه به این مسایل دارند و درصدد چاره هستند. مع الاسف تاکنون دست خیانت استعمار به وسایل مختلفه فاصله عمیق میان طبقه جوان و مسایل دین و قواعد سودمند اسلام ایجاد و طبقه جوان را به روحانیون و این ها را به آنها بد معرفی کرده و در نتیجه وحدت فکری و عملی از میان رفته و راه را برای مقاصد شوم اجانب باز کرده است و تاسف بیشتر آن که، همین دستگاه های مرموز نگذاشته اند طبقه تحصیل کرده به احکام مقدسه اسلام، به خصوص قوانین تشکیلاتی و اجتماعی و اقتصادی آن توجه کنند و با تبلیغات گوناگون وانمود نموده اند که اسلام جز احکام عبادی مطلبی ندارد و در صورتی که قواعد سیاسی و اجتماعی آن بیشتر از مطالب عبادی آن است. این جانب اکنون روزهای آخر عمر خود را می گذرانم و امیدوارم که خداوند تعالی به شما طبقه تحصیل کرده توفیق دهد که در راه مقاصد اسلامی که یکی از آن قطع ایادی ظالمه و برانداختن ریشه استبداد و استعمار است، کوشش کنید و قوانین آسمانی اسلام را که برای تمام شئون زندگی از مبدا وحی نازل شده است و عملی تر و سودمند تر از تمام فریضه ها است مطالعه کنید و تحت تاثیر تبلیغات مغرضانه اجانب واقع نشوید.»

در این ارتباط «رحیم نیکبخت» عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی در گفتگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، در توضیح وضعیت جنبش دانشجویی در سال های پیش از پیروزی انقلاب گفت: ارتباط صمیمی و نزدیک امام خمینی با جنبش دانشجویی داخل کشور از نهضت پانزدهم خرداد 1342 هجری خورشیدی آغاز می شود. در این قیام که به تعبیر بینانگذار جمهور اسلامی، مبداء تاریخ انقلاب اسلامی است؛ دانشگاه تهران یکی از کانون های اعتراض مردم به دستگیری امام خمینی بود که این ارتباط در سال های تبعید غیر مستقیم، از راه توزیع مخفیانه اعلامیه ها و به ویژه کتاب درس هایی از حکومت اسلامی یا ولایت فقیه در میان دانشجویان و بعضی از اساتید مذهبی تداوم یافت. با این حال ارتباط انجمن های اسلامی خارج از کشور با ایشان راحت تر بوده و از حضرت امام پیام هایی برای انجمن های اسلامی در دسترس است. در اعلامیه های امام خمینی به ویژه پس از شهریور 1357 هجری خورشیدی توجه ویژه ای به دانشجویان، دانش آموزان و جوانان دیده می شود و در این زمان است که با ورود دانشجویان و نوجوانان به صحنه ی انقلاب، نهضت اسلامی گسترده تر می شود.

جنبش ها و تشکل های دانشجویی در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی داشتند، پس از آن نیز به عنوان مدافعان جدی حکومت اسلامی تلقی می شدند. از این رو امام خمینی(ره) برای آنها مسوولیت هایی برشمرده اند و فرموده اند:«انجمن های اسلامی در هر جا که هستند، این اسمی که روی خودشان گذاشتند تکلیف می‏آورد برای آنها. یک روز از شما سؤال می‏شود که شما، انجمن اسلامی اسم خودتان را گذاشتید، لکن به اسلام تعهد نداشتید. اگر ـ خدای نخواسته ـ انحرافی در شما باشد، یا بگذارید انحرافی در انجمنها باشد، یا بگذارید انحرافی در تعلیماتی که می‏خواهد بشود، انجام بشود، بشود، شما به واسطه ی همین اسمی که روی خودتان گذاشتید مسوول هستید؛ سؤال می‏شود که تو که گفتی من داخل انجمن اسلامی هستم، چرا خودت اسلامی نبودی و چرا بچه‏هایی که با تربیت معلمینی که شما بودید تربیت شدند، اسلامی نشدند و چرا انحراف در این انجمن های اسلامی بوده است.»

همچنین در این سال ها با توجه به نفوذ تفکرات متفاوت در دانشگاه ها، امام خمینی(ره) توصیه های جدی به انجمن های اسلامی و تشکل های دانشجویی کرده اند، ایشان در این باره فرموده اند:«چشم و گوش خودتان را باز کنید که در انجمن های اسلامی هم ممکن است که از این غربزده‏ها و شرق‏زده‏ها وارد بشوند و به شما بگویند، این طور ارایه بدهند که ما صد درصد اسلامی هستیم و شرقی و غربی نیستیم؛ در صورتی که شرقی باشند یا غربی باشند. باید شما توجه بکنید که انجمن های اسلامی طوری باشند، اشخاصی باشند، که آزمایش شده باشند، سوابق آنها معلوم باشد، کارهایی که قبل از انقلاب می‏کردند معلوم باشد، کارهایی که پس از انقلاب کرده‏اند معلوم باشد که ـ خدای نخواسته ـ در انجمن های اسلامی یک وقت یک وضعی پیش نیاید که توجه شما سلب بشود از واقعیت و یک وقت ببینید که انجمن اسلامی هم گرایش پیدا کرده است به شرق یا گرایش پیدا کرده است به غرب.»

امام خمینی(ره) برای دانشگاه به عنوان جایگاه تعلیم و تربیت نقش و اعتبار کم نظیری قایل بودند و چون سال ها شاهد سلطه چندین ساله ی استعمار و دست نشاندگان آنها بر دانشگاه های کشور بودند، به این خاطر همواره توجه خود را بر این امر معطوف کرده و خطر آن را گوشزد می کردند. ایشان در سخنانی فرموده اند:«بالاتر چیزی که دشمنهای کشورهای مستضعف و کشورهای اسلامی از طرف مخالفین با بشریت انگشت رویش گذاشتند، دانشگاه است؛ برای اینکه آنها خوب می‏دانند که اگر دانشگاه در خدمت آنها باشد، یعنی همه ی کشور در خدمت آنهاست. دانشگاه است که امور کشور را اداره می ‏کند و دانشگاه است که تربیت نسل آینده و حاضر را می‏کند و چنانچه دانشگاه در اختیار چپاولگرهای شرق و غرب باشد، کشور در اختیار آنهاست. آن‏قدری که دانشگاه هدف بوده است؛ جاهای دیگر نبوده است.»

دیده بان انقلاب اسلامی تاکید فراوانی بر حاکمیت و نفوذ فرهنگ اسلامی در میان دانشجویان، استادان و معلمان داشته اند و نسبت به تربیت انسان الهی، خودباوری و خوداتکایی علمی و فرهنگی جهت تحقق استقلال توصیه های جدی فرموده اند:« سلام بر دانشجویان و استادانی که در سال های طولانی اختناق با محرومیت ها و شکنجه های روحی و جسمی مواجه و با شجاعت و شهامت در مقابل استبدادها و قلدری ها ایستاده و تسلیم قدرت های شیطانی نشده اند... و سلام به همه قشرهای دانشجو، از اطفال دبستانی و جوانان دبیرستانی و دانشمندان و استادان و دانشجویان دانشگاهی سراسر کشور که مکان های علمی و مقدس خود را به صورت دژهایی مستحکم و سنگرهای شکست ناپذیر درآورده و از استقلال و آزادی میهن عزیز خود دفاع کرده و... لازم می دانم نکاتی چند را با شما عزیزان در میان گذارم... بزرگترین وابستگی ملت های مستضعف به ابرقدرتها و مستکبرین، وابستگی فکری و درونی است که سایر وابستگی ها از آن سرچشمه می گیرد... شما استادان و فرهنگیان و دانشجویان دانشگاه ها و دانشسراها... باید کوشش کنید و مغزها را از این وابستگی فکری شستشو دهید و با این خدمت بزرگ و ارزنده، ملت و کشور خود را نجات دهید... آنچه کراراٌ تذکر داده ام و رمز پیروزی است، اتحاد گروه های دانشجویی و تشکیل یک گروه اسلامی – ملی است در مقابل منحرفان که کوشش دارند تفرقه بیفکنند...»

رحیم نیکبخت در خصوص اشاره به نگاه امام، به نهادهای آموزشی در جامعه اظهار داشت: از نگاه حضرت امام پیشرفت مادی و معنوی کشور به آموزش و پرورش و اصلاح این نظام مربوط می شود. حضرت امام در اندیشه ی خود دانشگاه را کارخانه ی آدم سازی عنوان کرده است؛ یعنی وظیفه ی دانشگاه تربیت انسان به معنای واقعی آن است، این انسان باید جامعه را بسازد و اصلاح کند از این رو نقش دانشگاه و حوزه های علمیه و نهاد آموزشی در سخنان و اندیشه ی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، جایگاه مهمی برای صلاح و رستگاری جامعه دارا است.

امام راحل تاکید ویژه ای بر نقش دانشگاهیان و فرهنگیان در توسعه ی فرهنگی و علمی جامعه ی ایران داشته اند و فرموده اند:« مقام معلّم و مقام دانشجو، که باید مغز متفکر یک ملت را تشکیل بدهد، از اموری است که باید به آن توجه زیاد بشو ... باید کوشش در راه علم و به دست آوردن تخصص در رشته های مختلفه اساس فعالیت دانشجویان عزیز باشد که نیازمندی های میهن به دست خود آنها بر آورده و کشور ما با کوشش شما خود کفا شود... لکن برای فرهنگی ها مسوولیت بسیار هست. هر چه شغل عظیم باشد، مسوولیت به همان مقدار بزرگ و عظیم است. مسوول تمام مقدراتی که برای یک کشوری پیش می آید، مسوول تمام انسان هایی که باید انسان بشوند، مسوول تمام جوان هایی که زیردست آنها باید تربیت بشوند...»

رحیم نیکبخت عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی درباره ی لزوم توجه به قشر دانشجو بیان داشت: جنبش دانشجویی در حقیقت بازتابی از نیازهای جامعه است بنابراین در وهله ی نخست بایستی نیازها و کاستی های جامعه را شناخت و در مرحله بعدی از نیرو و اندیشه دانشجویان و دانشگاهیان برای حل مسایل جامعه سود جست. اگر بررسی و مدیریت صحیحی در این عرصه به عمل آید جنبش دانشجویی می تواند در توسعه ی عدالت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در کشور پیشگام شود و اگر تعامل سازنده ای میان دولت و دانشجویان نباشد دولت و نظام در تحقق عدالت با سختی هایی رو به رو خواهد شد. همچنان که پیشرفت های علمی، صنعتی و نظامی کشور مدیون جهاد علمی دانشجویان و اساتید دانشگاه های کشور بوده است و تداوم این پیشرفت در گرو توجه به این عرصه به شمار می رود.

به عنوان مثال دانشجو عنصری پر انرژی است که قالب اردوهای جهادی در مناطق محروم کشور، راهکار مناسبی برای کمک دانشجویان به دولت برای تحقق عدالت اجتماعی در جامعه به شمار می رود. در کنار این اردوهای جهادی، لازم است از دانشجویان برای تعالی فرهنگی مناطق مختلف و دور افتاده سود برده شود و آنها به عنوان سرمایه های مهم کشور به تحقق عدالت که هدف نظام جمهوری اسلامی است، کمک کنند و مردم مناطق محروم نیز از فقر و محرومیت رهایی یابند و مقدمه ی تعالی فرهنگی آنها فراهم شود.

نقل قول های مستقیم از منابع زیر است:

تبیان، دفتر چهاردهم، دانشگاه و دانشگاهیان از دیدگاه امام (ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)

صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)