تابستان همواره با بحث اوقات فراغت میلیونها دانش آموز شروع می‌شود و اینکه برای سه ماه تعطیلی این دانش آموزان چه کنیم و چه برنامه‌ای داشته باشیم.

کارشناسان علوم تربیتی بر این باورند اگر از اوقات فراغت تابستانی به خوبی استفاده شود، می‌تواند به دورانی اثرگذار در زندگی حال و حتی آینده کودکان و نوجوانان تبدیل گردد. اوقات فراغت بخش جدایی ناپذیر زندگی نوجوانان و جوانان امروزی است که چگونگی گذران آن، هم ممکن است سبب سلامت، رشد و کمال شود و هم موجب انحراف و ضایع شدن عمر.

  اوقات فراغت  یا فخر فروشی والدین

اما این روزها والدین، بیش از گذشته، نگران اوقات فراغت فرزندان خود هستند و گاهی با همسایه و اقوام هم در این زمینه رقابت می‌کنند که فرزند آنها فلان کلاسها را می‌رود وفلان آموزشگاه ثبت نام کرده؛ این در حالی است که گاهی والدین سعی دارند به اجبار فرزندانشان را به کلاسهای تابستانی بفرستند.

بچه‌ها به خاطر فشاري كه در دوران مدرسه به آنها وارد می‌شود، همواره منتظر آمدن فصل تابستانند و فكر مي‌كنند نبايد در تابستان كاري انجام دهند. در اين شرايط والدين براي بچه هايشان برنامه‌هايي تدارك مي‌بينند كه بخش اصلی آن شركت در كلاسهاي آموزشي است. بسياري از دانش آموزان به اين دليل به اين كلاسها مى‌روند كه والدين به آنها فشار مي‌آورند. بدین ترتيب در بسيارى مواقع، برنامه‌هاى والدين براى اوقات فراغت بچه‌ها حالت تكليف پيدامى كند و نتيجه چنداني به بار نمي‌آورد.

 این همه کلاس؟ مجبورمان نکنید!

«ارشیا» 12ساله یکی از دانش آموزان به خبرنگارما می‌گوید: برگزاری کلاسهای متعدد برای دانش آموزان کار خوبی است، اما پدر و مادرها نباید ما را مجبور کنند در کلاسهای مورد علاقه خودشان ثبت نام کنیم. وی ادامه می‌دهد: من  به کلاس آموزشی کاراته علاقه دارم در صورتی‌که مادرم به اجبار من را در کلاس شنا ثبت نام کرد، زیرا پسر خاله من هم کلاس شنا می‌رود.

«میلاد» که امسال به کلاس هشتم می‌رود در حالی که زیاد خوشحال به نظر نمی رسد از آموزشگاه زبانهای خارجی بیرون می‌آید. او می‌گوید: من دوست داشتم در تابستان به کلاس فوتبال بروم، اما به اصرار پدر و مادرم به این آموزشگاه می‌آیم. من در طول سال تحصیلی هم به کلاس زبان می‌آیم و دوست داشتم در تابستان به کلاسهای دیگر بروم، اما پدر و مادرم با وعده‌های دیگر من را به کلاس زبان فرستادند.

در همین خصوص «حمید گازرانی»، جامعه شناس و استاد دانشگاه به خبرنگار ما  مي‌گويد:اوقات فراغت، درواقع دوره تربيت غير رسمي براي دانش آموزان است كه اين تربيت غير رسمي حتي بيش از تربيت رسمي مي‌تواند در تغيير رفتار فرد مؤثر باشد، زیرا فعاليتهاي غيررسمي اين دوره مورد علاقه بچه‌ها است و آنها آن را آزادانه انتخاب مي‌كنند.

وی می‌افزاید: اگر برنامه‌هاى آموزشى جالبى براي دانش آموزان تدارك ديده شود، اوقات فراغت آنها از حالت كسالت بار خارج مى‌شود و به جاي اينكه بچه‌ها از سر بيكارى به رفتارهاى نابهنجار روي آورند، مهارت هايي مى‌آموزند که هم سرگرم می‌شوند و هم امكان اشتغال پيدا مى‌كنند.

وی با اشاره به اینکه  فرستادن بچه‌ها به كلاسهاي آموزشي بد نيست اما نبايد با زور و اصرار آنها را به كلاسهاي آموزشي فرستاد، می‌گوید: مى‌توان براساس علاقه بچه‌ها براي آنها برنامه‌يزي كرد. درواقع بچه‌ها نبايد احساس كنند با اجبار به كلاس می‌روند. حتماً هم لزومي ندارد بچه‌ها را به كلاسهاي رايج مانند زبانهای خارجی بفرستيم، بلكه مي‌توانيم آنها را به كلاسهايي بفرستيم كه مهارتهايي مانند مكانيكي، نجاري، خياطى، آرايشگرى يا گلسازى و ... بياموزند.

 گران تمام شدن اوقات فراغت برای والدین

تابستان که می‌شود در و دیوارهای شهر پر می‌شود از انواع تبلیغات کلاسهای آموزشی و تفریحی که قرار است اوقات فراغت تابستانی کودکان و نوجوانان را «غنی» کنند. اوقاتی که غنی سازی‌شان خرج زیادی روی دست پدر و مادرها می‌گذارد. کلاس زبان با شهریه 120هزار تومان برای 6هفته، آموزش شنا با شهریه‌ای نزدیک به 150هزار تومان برای یک ماه و آموزش موسیقی با شهریه 300هزار تومانی برای یک ترم یک ماهه، ارقامی نیست که شمار زیادی از خانواده‌ها توان پرداخت آن را داشته باشند. اما بیکاری و در خانه ماندن هم بلای جان است برای کودک سرشار از انرژی و در بیشتر اوقات تنها. شاید به همین دلیل است که بسیاری از خانواده‌ها عطای پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانانشان را به لقای تلویزیون و تبلت و کامپیوتر می‌بخشند و می‌پذیرند که فرزندانشان مدت زمان بیشتری را پای دستگاه‌های الکترونیک و بازی با آنها هدر دهند.

آقای محمدی که دو فرزند کلاس چهارم ابتدایی و اول دبیرستان دارد، از تشکیل نشدن کلاسهای تابستانی در مدرسه فرزندانش ابراز نارضایتی می‌کند و می‌گوید: متأسفانه در مدرسه فرزندانم هیچ کلاس تابستانی تشکیل نمی شود و در مدرسه پس از امتحانات بسته می‌شود و نزدیک مهر، هنگام ثبت نام، دوباره مدرسه‌ها فعالیت خود را آغاز می‌کنند.هزینه کلاسهای اوقات فراغت خصوصی هم آن‌قدر سرسام آور است که نمی توانیم فرزندانمان را در این کلاسها ثبت نام کنیم.

 وی ادامه می‌دهد: اگر مسؤولان آموزش و پرورش در تابستان کلاسهای هنری، آموزشی، ورزشی و... بگذارند والدین دغدغه پرکردن وقت بیکاری فرزندانشان را در تابستان نخواهند داشت و از طرفی هزینه‌های والدین هم برای ثبت نام فرزندان در کلاسهای اوقات فراغت بسیار کاهش می‌یابد.

  آموزش و پرورش کنار نکشد

در این خصوص دکتر «رضا امانی» کارشناس علوم تربیتی و مدرس دانشگاه  به خبرنگار ما می‌گوید: گرانی‌ای که گریبانگیر کلاسهای آموزشی و تفریحی کودکان و نوجوانان شده نگرانی‌های خانواده‌ها را بیشتر کرده است.

وی نقش آموزش و پرورش را در زمینه غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان بسیار مهم توصیف می‌کند و ادامه می‌دهد: در 100روز تعطیلی تابستان مدارس خالی است و این امکان وجود دارد که برخی کلاسهای آموزشی زیر نظر مدرسه و در مدرسه برگزار شود تا بخشی از اوقات فراغت دانش‌آموزان پر شود.

امانی با تاکید بر آگاهی بخشی به خانواده‌ها برای غنی سازی اوقات فراغت فرزندان خود، می‌افزاید: غنی سازی اوقات فراغت به معنای پر کردن همه وقت دانش آموز تعطیل شده با انواع و اقسام کلاسهای آموزشی نیست.از طرفی تحت فشار گذاشتن کودکان و نوجوانان برای حضور در کلاسهایی که رغبتی به شرکت در آنها ندارند مشکلات زیادی هم برای خانواده و هم برای دانش‌آموز  به وجود می‌آورد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه تابستان دیگری شروع شده است و دانش آموزان تعطیل شده دیگری قرار است این روزهای گرم را با برنامه‌هایی که والدین برایشان در نظر گرفته‌اند سپری کنند، می‌افزاید: هیچ پدر و مادری دوست ندارد هدر رفتن وقت کودکان خود را ببیند، اما واقعیت این است که در شرایط کنونی اقتصادی، غنی سازی اوقات فراغت در خانواده‌های زیادی «تعلیق» شده است.