حضور رسانه‌های گروهی و اینترنت در زندگی جوانان، خانواده‌ها و مسئولان را نگران دوری جوانان از معنویات کرده است. دکتر امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی، درونی‌شدن معنویات را لازمۀ پرورش مذهبی و اعتقادی می‌داند. این گفت‌وگو در زمینۀ تربیت دینی فرزندان شماست.
*ماه افزایش دینداری
دکتر امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس، با بیان اینکه ماه مبارک رمضان به‌خودیِ خود ظرفیت دینداری افراد را افزایش می‌دهد، گفت: به‌طورکلی در ماه‌های مذهبی و معنوی، اخلاق و رفتار دینی و اعتقادی اکثر مردم متفاوت از سایر ایام سال می‌شود. براساس تحقیقات پلیس در ماه مبارک رمضان، میزان تخلفات اعم از سرقت، تخلفات رانندگی، تجاوز به عنف و بسیاری از بزهکاری‌ها کاهش می‌یابد. متأسفانه عدم‌تبیین برکات ماه رمضان در ماه‌های دیگرِ سال منجر به افزایش تبعات ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی می‌شود. وی ادامه داد: بی‌حجابی، بدرفتاری و بزهکاری‌که در ماه‌هایی چون محرم و صفر و رمضان کاهش می‌یابد، به‌دلیل التزام مردم به اعتقادات دینی است. هرقدر از جوانان‌مان به‌لحاظ پوشش ظاهری آن‌ها و برخی رفتارهایی‌که در جامعه انجام می‌دهند، شکایت کنیم و آن‌ها را مورد انتقاد قرار دهیم، باید به این مسأله اذعان داشته باشیم که پوشش ظاهری جوانان به‌منزلۀ بی‌دینیِ آن‌ها نیست. جوانِ ایرانی از ابتدای تولد که با اذان بزرگترهای خانواده وارد محیط خانوادگی اسلامی می‌شود، در دنیایی قرار می‌گیرد که اخلاق و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی با او همراه است. بنابراین به‌تدریج تا رسیدن به سنّ جوانی، به اعتقادات دینی پایبندی پیدا می‌کند، به‌همین دلیل است که در همین ایام، شاهد غبارروبی مساجد و اعتکاف جوانان هستیم.
دکتر قرائی‌مقدم افزود: لباس و ظاهر نامناسبِ برخی از جوانان، شاید به این‌دلیل است که هویّت گمشده‌شان به‌درستی تبیین نشده، وگرنه حضور سراسری جوانان در مراسم دهه‌های محرم؛ اعتکاف و شب‌های قدر، نشان‌دهندۀ اوج عظمت روح جوان ایرانی و پایبندی به اعتقادات اسلامی است. از این‌رو بهترین زمان برای تقویّت روحیۀ دینداریِ جوانان، ماه مبارک رمضان است.
این جامعه‌شناس تأکید کرد: براساس تحقیقات، اگرچه ماهواره‌ها، وسایل ارتباط‌جمعی و اینترنت، اثر قابل‌توجهی بر دینداری جوانان دارند، امّا خانواده بیشترین تأثیر را بر دینداری جوانان می‌گذارد. مدرسه، دانشگاه و آموزش‌هایی‌که رسانۀ ملی می‌دهد، می‌تواند در تأثیرپذیریِ دینی جوانان مثمرثمر باشد.
این پژوهشگر اجتماعی، ریشۀ انحرافاتِ اجتماعی را در افکار و عقاید انحرافی دانسته و اظهار داشت: اندیشمندان معتقدند افکار و عقایدی‌که هدایت و حمایت نشده، می‌تواند طغیان‌های اجتماعی را به‌بار آورد. از این‌رو زبان قرآن و زبان دین که محبّت‌آفرین است، بهترین راهکار برای حفظ جوانان از آلودگی معصیّت و گناه است. ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای دریافت حقایق دینی توسط نسل جوان است. از این‌رو برای ارتقاء سطح دینداریِ جوانان، نیازمند برنامه‌ریزی‌هایی در سطح کلان هستیم تا از فرصتِ به‌دست‌آمده در ماهِ مبارک، بتوانیم جوانان را برای تربیت‌دینی آماده کنیم.
*زمان آغاز پرورش مذهبی
دکتر قرایی‌مقدم از مسئولان و خانواده‌ها خواست با اتّخاذ تدابیری، طعم دینداری را در ماه رمضان به فرزندانشان بچشانند. وی در این‌باره اظهار نمود: تقویت باورهای جوانان اگر به‌عنوان نقشۀ راه، مورد توجه مسئولان و خانواده‌ها قرار بگیرد، نه‌تنها در اعمال و افعال عبادی و معنویِ آن‌ها در ماه مبارک، بلکه در دیگر ایام سال نیز مشاهده می‌شود.
کارشناسان اخلاقی و تربیتی همواره به‌صورت مستمر بر تربیّت دینی، اخلاقی و تقویت باورهای اسلامی جوانان تأکید می‌کنند. بدین‌لحاظ‌که جوانان به‌عنوان آیندگان در انتقال ارزش‌های اسلامی موفق باشند و بتوانند با درونی‌کردنِ درست ارزش‌های اسلامی و معنوی، پیام‌آوران خوبی برای نسل‌های بعدیِ انقلاب باشند.
دکتر قرایی‌مقدم، درونی‌کردنِ معنویّت را اولین عامل حرکت به‌سمت دینداری معرفی کرده و افزود: مسلماً درونی‌کردنِ ارزش‌ها در ماه رمضان از جمله مواردی است که نیازمند برنامه‌ریزیِ مستمر و کارشناسی‌شده است. اگر جوانان لذت معنویِ باورهای دینی را در خود درونی نکنند، بی‌تردید هرآنچه انجام دهند، نمودی ظاهری دارد. درحالی‌که ماه مبارک رمضان آمده است تا قرآن را که کتاب نجات بشریّت است، در زندگی جامعۀ انسانی متبلور کند. بنابراین برای رسیدن به اهداف مورد نظر لازم است با دنیای خاص جوانان و نوجوانان آشنا شویم؛ زیرا روانشناسان و جامعه‌شناسان، دوران نوجوانی و جوانی را تولدی دوباره در زندگی فرد تلقی می‌کنند. دگرگونی‌های عمیقی‌که در شخصیّت جوانان و نوجوانان رخ می‌دهد، آن‌ها را برای حضور در مرحلۀ بزرگسالی با علامت سئوال‌هایی مواجه می‌کند که ممکن است در گام‌هایی‌که به‌سمت تعالی و کمال برمی‌دارند، آن‌ها را با لغزش‌هایی مواجه کند. از این‌رو نمی‌توان بدون شناخت از جوانان انتظار داشته باشیم که معنویّت را درونی کنند.
این استاد دانشگاه و جامعه‌شناس از خانواده‌ها خواست برای پرورش حسّ معنوی فرزندانشان، در اماکن مذهبی به آن‌ها حسّ خوبی بدهند.
وی افزود: پرورش مذهبی باید از زمان کودکی آغاز شود. در تربیت و پرورش مذهبی، لازم است والدین در کنار مدارس و سایر الگوهای تربیتی، با تقویت حسّ شوق، اشتیاق، کنجکاوی و حقیقت‌جویی به فرزندانشان اجازه دهند حسّ خوبی را در چنین اماکنی تجربه کنند؛ چراکه پرورش مذهبی با بزرگ‌کردن مذهبیِ فرزندان بسیار متفاوت است. آنچه باید در ماه رمضان آموخت و در دیگر ماه‌های سال هم آن را تداوم بخشید، برانگیختن شوق و رغبت دینی در نوجوانان و جوانان است و صرفاً با انتقال مفاهیم دینیکه روح جوانان را تحت‌تأثیر قرار ندهد، نمی‌توان در پرورش مذهبی و درونی‌کردن اعتقادات اسلامی مؤثر بود.
نظر شما