گروه فرهنگی/فاطمه زارعی - شاید خیلی از دهه شصتی‌ها، پنجاهی‌ها و حتی چهلی‌ها یک بار هم که شده آرزو کرده‌اند،  ...

 الگو های ایرانی- اسلامی تا طاق تیسفون، نماد دانشگاه شدند

یک روز دانشجوی دانشگاهی باشند که سردرش همان پنجاه تومنی معروف است!

«سردر»، اصلی‌ترین و مهمترین نماد و سمبل یک دانشگاه است؛ هر چند هستند دانشگاه‌هایی در کشور که هنوز این نماد مهم را ندارند.

در کشور نزدیک به 200 دانشگاه داریم که برخی از آنها تازه تأسیس و برخی دیگر سالهاست در حال پذیرش دانشجو هستند، اما مهمترین شاخصه این دانشگاه‌ها، سردرشان است؛ سردرهایی که در هر استان شکل و شمایل متفاوتی دارند و برگرفته از الگوهای خاصی هستند.

حتی اگر دانشجو هم نباشیم، بسیاری از ما می‌دانیم که سردر دانشگاه شهرمان چه معماری و طرحی دارد، اما به قطع معروف‌ترین سردر دانشگاه در ایران که حتی در جهان هم شناخته شده است، سردر دانشگاه تهران مادر آموزش عالی ایران است.

 

 داستان سردر دانشگاه تهران

سردری که سالهاست در سرما و گرمای پایتخت واقع در پیاده روی خیابان انقلاب ایستاده در سال‌های 45 و 46 توسط کوروش فرزامی یکی از دانشجویان دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران طراحی شد.

عموماً دو نظر درباره این سر در مطرح شده است: نخست اینکه این سردر برگرفته از دو پرنده است که بال هایشان برای اوج گرفتن از زمین باز شده و یادآور علم و دانش است.

دیدگاه دوم این سردر را شبیه یک کتاب باز می‌داند؛ اما هر چه باشد این سر در بتنی سالهاست که نماد آموزش عالی ایران لقب گرفته است.

 

 تلاش دانشگاه‌ها برای سردر دار شدن

به مرور و طی گذشت سالها کم کم دانشگاه‌ها به فکر ساختن سردر افتادند، حالا بیشتر دانشگاه‌ها بجز تعداد معدودی از جمله شیراز، خواجه نصیرالدین طوسی، شهید بهشتی و برخی دیگر از دانشگاه‌ها که البته تازه تاسیس هم هستند، غالب دانشگاه‌های کشور سردری برای خود با توجه به شاخصه‌های شهر محل سکونت، میزان پیشرفت علم و برخی دیگر از ویژگی‌ها ساخته‌اند.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر که نزدیک به دو سال است آن تابلوی آبی رنگ کوچک را به کنار گذاشته حالا سردری با نمادی از 50 چرخ دنده دارد که نشان دهنده عمر 40 ساله این دانشگاه است.

دانشگاه تربیت مدرس هم که فقط ارشدها و دکتری‌ها را تربیت می‌کند با کمک دو دانشجوی خود نمادی از کاخ مدائن تیسفون را از آن خود کرده است. سردری آجری که برگرفته از الگوی ایرانی- اسلامی و نماد اهمیت آموزش و تعلیم است.

دانشگاه علم و صنعت هم یک سردر بتنی با دو قوس دارد که به گفته «برخورداری»؛ رئیس دانشگاهش برگرفته از الگوی اسلامی- ایرانی است و بر ورودی این دانشگاه سایه انداخته است.

برخورداری، داشتن سردر را مهمترین ویژگی یک دانشگاه دانست و اعلام کرد که این سردر هم در یک مسابقه معماری طراحی و در نهایت انتخاب شد.

شاید پرتعریف‌ترین سردر را بتوان به دانشگاه آزاد اسلامی لقب داد. این سردر در سامانه اطلاع رسانی دانشگاه آزاد به طور کامل معرفی شده است. سردر دانشگاه آزاد که در تمام شهرستانها با طراحی مختلف اما محتوای یکسان دیده می‌شود، از سال 61 در کل کشور کم کم شناخته شد.

سردر دانشگاه آزاد هفت رکن دارد که در ادامه به آن اشاره می‌شود:

1- محراب: نشانه عبودیت به باری تعالی و این نکته که دانشگاه باید معبد باشد. 2- کلمه «لا»: مخفف «لا اله الا ا...» است، به معنی نفی همه معبودها بجز خداوند تبارک و تعالی. 3- نوک قلم : اشارتی است به آیه شریفه «ن و القلم و ما یسطرون» به منظور تحصیل علم. 4- بال پرنده: به مفهوم آزاد بودن دانشگاه است و ترکیب دو بال پرنده نشان دهنده علم و تقوا. 5- رحل قرآن مجید: مبین اسلامی بودن دانشگاه و الهام از تعالیم کتاب آسمانی قرآن است. 6- نماد، تلفیقی است از سر در ورودی دانشگاه تهران و حوزه علمیه که نشان دهنده سیستم آموزشی دانشگاه است. 7- کلمه دانشگاه آزاد اسلامی که با خط نستعلیق نوشته شده و حتماً باید در جای مورد نظر و با همین ترکیب استفاده شود.

در عین حال برخی دیگر این نماد را به عنوان کتابی باز می‌دانند که در مقابل نگاه مخاطبان قرارداده شده است.

سردر دانشگاه‌های ارومیه، اردبیل، مازندران و برخی دیگر از دانشگاه‌ها هم بتنی است، اما اطلاعات زیادی درباره طراحی این سردرها در دست نیست.

 

 سردرهایی که در حال ساخت است

این اواخر دانشگاه‌های بدون سردر که سالهاست به یک تابلو بسنده کرده اند به فکر سردر ساختن افتاده اند که می‌توان به دانشگاه‌های علامه طباطبایی و صنعتی شریف اشاره کرد.

مهمترین دانشگاه پیشتاز در این زمینه را باید دانشگاه صنعتی شریف دانست. در ورودی این دانشگاه که در پیاده رو خیابان آزادی تهران قرار دارد، سالهاست با یک تابلوی سورمه ای شناخته می‌شود، در حالیکه جای یک سردر شکیل و در شأن این دانشگاه خالی است.

اما بتازگی با یک هزینه 3 میلیارد تومانی این دانشگاه هم بزودی سردر دار می‌شود. شهاب الدین ارفعی، از معماران مطرح کشور این سردر را طراحی کرده است که به گفته رئیس این دانشگاه، سردر جدید در مهرماه سال جاری و همزمان با بازگشایی دانشگاه‌ها، رونمایی خواهد شد.این سردر 30 متر طول و 12 متر ارتفاع دارد.

معبرهای نیم دایره‌ای که در طراحی سردر مورد استفاده قرار گرفته، الهام گرفته از معماری قدیم دانشگاه و سقف‌های نیم دایره‌ای است که در ساختمان‌ابن سینا، دانشکده‌های مهندسی برق، شیمی، صنایع و... به کار گرفته شده است.

دانشگاه علامه طباطبایی که تربیت کننده دانشجویان علوم انسانی است، این روزها دستخوش تغییراتی در فضاهای آموزشی خود است. دانشگاه علامه هم مانند دانشگاه شهید بهشتی و صنعتی شریف تنها یک تابلوی معمولی داشت، اما این روزها سر در این دانشگاه برگرفته از آرمش در حال ساخت است.

این سردر البته به دلیل احتمال گسترش زمین‌های دانشگاه علامه قابلیت جا به جا شدن دارد، چون ممکن است با خریداری زمین‌های اطراف، امکان جا به جایی به سمت دیگری از دانشگاه را داشته باشد.

بر خلاف تماس‌های پی در پی با رؤسای دانشگاه‌های شیراز و شهید بهشتی اخباری از برنامه‌های این دو دانشگاه برای ساخت سردر در دست نیست.

نکته مهم این است که طراحی بیشتر سردرها با همکاری دانشجویان همان دانشگاه صورت می‌گیرد و شاید در گذر تاریخ نامشان به فراموشی سپرده شود و تنها با جست و جو در گوگل می‌توان به این اسامی پی برد، اما اثرشان سالها و حتی قرنها به یادگار می‌ماند.

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.