به گزارش قدس آنلاین از اصفهان، خانه‌های سنتی اصفهان نیز گنجینه‌ای بی‌مانند هستند اما با ظهور تغییر در جامعه ایران و گرایش به مدرنیته، بسیاری از ساکنان این خانه‌ها را ترک کرده‌ و بسیاری از آن‌ها متروک مانده‌اند.

احیای خانه‌های تاریخی استان اصفهان که آمار آن بیش از ۴ هزار خانه اعلام شده است، باید مورد توجه ویژه مسؤولان امر قرار گیرد .

در این باره مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در گفت و گو با "قدس آنلاین" با بیان اینکه ۲۰ تا ۳۰ درصد از خانه‌ای تاریخی استان اصفهان توسط دولت و بخش خصوصی به صورت مشارکتی احیا و تغییر کاربری داده‌اند، می‌گوید: برای احیا و نگهداری بیش از ۴ هزار خانه تاریخی در سطح استان اصفهان نیازمند فعالیت و مشارکت بخش خصوصی است.

فریدون اللهیاری با اشاره به تشکیل صندوق احیای ابنیه تاریخی استان اصفهان اظهار می‌کند: در سال ۹۳ اعتبارات مناسبی برای احیای این خانه‌های تاریخی تخصیص یافت که درسال جاری نیز اعتباری بیش از اعتبار سال گذشته به این صندوق تخصیص خواهد یافت.
وی ادامه می دهد:این سازمان از طریق مزایده خانه‌ها و دیگر ابنیه تاریخی استان اصفهان را برای نگهداری و تغییر کاربری به مزایده می‌گذارد به طوری که طی سال‌های گذشته ۲۰ خانه و حمام تاریخی در استان اصفهان ساماندهی شده‌اند.

ثبت ملی خانه‌های تاریخی اختیارات را از مالکان می‌گیرد

یک فعال میراث فرهنگی در استان اصفهان با اشاره به وجود حدود یک هزار خانه تاریخی متعلق به دوران صفویه، زندیه، قاجاریه و برخی نیز پهلوی می‌گوید: خرید و آزادسازی این خانه‌های تاریخی یکی از مشکلات اصلی پیش روی سازمان میراث فرهنگی است چرا که این خانه‌ها در مالکیت اشخاص حقیقی بوده و اکثرا از طریق ارث به آنها رسیده و خانه‌هایی هستند که بیش از بیست نفر مالک دارند که به علت عدم توافق بین آنها در مورد نگهداری و سکونت اغلب خالی از سکنه و متروک هستند.
به گفته سید احمد عطایی بسیاری از خانه‌ های تاریخی اصفهان محل رفت و آمد افراد ناباب و معتاد شده که این افراد بسیاری از اشیاء و درب و پنجر‌ه‌های این خانه‌ها را به سرقت برده و یا سوزانده اند.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از مالکان خانه‌های تاریخی توان مالی نگهداری از خانه‌های تاریخی را نیز ندارند، می‌افزاید: برخی از این خانه‌ها نیز امکانات مورد نیاز زندگی‌های امروزی را ندارند و بر این اساس کسی تمایل به زندگی در این خانه‌ها را ندارد.
این فعال میراث فرهنگی استان اصفهان از عدم رسیدگی مناسب سازمان میراث فرهنگی به وضعیت خانه‌های تاریخی اصفهان ابراز گلایه می‌کند و ادامه می‌دهد: در این راستا باید یادآور شوم که سازمان میراث فرهنگی نیز اجازه تخریب و نوسازی را به مالکان این خانه‌ها نمی‌دهد و با ثبت ملی کردن این خانه‌ها اجازه خرید و فروش آنها را از مالکان می‌گیرد.
عطایی به بلاتکلیفی مالکان خانه‌های تاریخی و همچنین سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خصوص نگهداری از خانه‌های تاریخی اصفهان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در این راستا ضروری است که کمیسیون تخصصی در سازمان میراث فرهنگی برای ساماندهی این خانه‌های تاریخی که عموما با متراژ‌های بالا نیز هستند تشکیل شود.
وی عدم وجود اعتبار کافی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای خرید خانه‌های تاریخی را نیز از دیگر مشکلات موجود می‌داند و ادامه می‌دهد: در این راستا بهترین راهکار برای ساماندهی و بهره‌برداری از این خانه‌ها ورود بخش خصوصی است و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌توان به تداوم منازل تاریخی اصفهان امید داشت.
این فعال میراث فرهنگی که معتقد است بسیاری از خانه‌های تاریخی استان اصفهان در محلات شهرها قرار دارد و از این رو با ساماندهی آنها می‌توان بهترین بهره‌برداری را در راستای انجام فعالیت‌های فرهنگی، گردشگری و آموزشی در این خانه‌ها داشته باشیم، می افزاید: بر این اساس پیشنهاد می‌شود به کسانی که برای احیا و نگهداری خانه‌های تاریخی اصفهان گام بر می‌دارند تسهیلاتی ارایه شود.
وی تخصیص کمک بلاعوض برای تعمیر و مرمت آثار فرهنگی تاریخی برای مالکین را نیز از دیگر الزامات حفظ و احیای بناهای تاریخی استان اصفهان می‌داند و ادامه می‌دهد: اعطای وام کم بهره جهت تغییر کاربری بنا و کسب درآمد و به ویژه تبدیل این بناها به مراکز خدمات توریستی و اعطای امتیاز فروش بلیت برای بازدید از برخی از خانه‌های تاریخی اصفهان نیز می‌تواند اقدام موثری در این راستا باشد.
شهرداری حمایت می کند!

خانه‌های تاریخی غالباً در محدوده بافت‌های تاریخی شهر واقع شده و حفاظت از آن‌ها به عنوان عناصر تشکیل دهنده بافت‌های تاریخی از اهمیت به سزایی برخوردار است.

همچنین این بناها به عنوان بخشی از گذشته تاریخی کهن مردمان این سرزمین نشانگر هویت تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم است.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با بیان اینکه شهرداری از بخش خصوصی برای احیای خانه های تاریخی حمایت می کند، اظهارمی کند: بستر سازی اقتصادی و عدم عوارض برای تاسیس پارکینگ از تسهیلات ویژه ای است که شهرداری برای احیای خانه های تاریخی به بخش خصوصی ارائه می کند.

جمشید نور صالحی در گفت و گو با "قدس آنلاین" ادامه می دهد: این تسهیلات در صورتی به آنها داده می شود که این خانه ها را به مکان های گردشگری تبدیل کنند و استفاده شخصی در آن مد نظر نباشد.
وی خاطر نشان می کند: مرکزی برای تهیه شناسنامه و بیوگرافی خانه های تاریخی تاسیس شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان بیان می کند: برخی خانه ها مالک خصوصی دارند اما امکان تعمیر و مرمت آن را ندارند و در مقابل سرمایه گذارانی هستند که می توانند این خانه ها را احیا کنند تا برای گردشگری از آن استفاده کنند این موضوع کمک می کنند تا سازمان ها، نهادها و اشخاص به هم مرتبط شده و به سرعت این خانه ها مرمت و بازسازی شود.
وی با بیان اینکه اعطای تسهیلات مشوقی برای بخش خصوصی در این زمینه خواهد بود، می گوید: بخش خصوصی می تواند با راه اندازی سفره خانه ها و امکانات گردشگری درآمد زایی کند تا در این راستا به اقتصاد گردشگری اصفهان نیز کمک شود.
اعتبارات محدود است

اصفهان یکی از شهرهای کهن ایران به شمار می‌رود، خطه‌ای که آثار تاریخی آن بعد از گذشت روزگاران دراز، نیاز به مرمت دارد و این موضوع سال‌هاست که با کمبود اعتبارات گره خورده است.

مسئله‌ای که سبب شده مالکان خانه‌های تاریخی اقدام به تغییر کاربری خانه‌هایشان کنند ، نبود سرمایه‌گذاری در این عرصه است که عطای مرمت را به لقایش ببخشند. بماند که این موضوع برای آثار به جا مانده از تاریخ گذشتگان هم که مربوط به عموم مردم است هم با وجود خشکسالی‌ها و آلودگی شدید هوا، بعد دیگری به خود گرفته است و این آثار را نیازمند بازسازی و بهسازی کرده است.

در این میان به گفته بسیاری از مسئولان و دوست‌داران میراث فرهنگی مبلغ 200 میلیون تومان برای مرمت آثار تاریخی نمی‌تواند دردی از مرمت آثار تاریخی را درمان کند.

یک کارشناس و پژوهشگر آثار تاریخی در این باره می‌گوید: سال‌هاست اعتباراتی که برای مرمت آثار تاریخی گذاشته می‌شود، بسیار محدود بوده و به این سبب که اولویت‌ها گاهی مشخص نمی‌شود، بسیاری از آثار گران‌بهایی که در اصفهان بوده در آستانه تخریب قرار می‌گیرد.

شاهین سپنتا معتقد است اعتباری که امسال برای مرمت خانه های تاریخی اصفهان در نظر گرفته شده، مبلغ بسیار ناچیزی است و به همین سبب باید اقدام به اولویت‌بندی آثار تاریخی شود، به این شکل که آثاری که نیاز مبرمی به مرمت دارد، در درجه نخست قرار گیرد.

به نظر این کارشناس میراث فرهنگی در سال‌های گذشته بسیاری معتقد هستند منابعی که به مرمت آثار تاریخی اختصاص یافته، به جا و درست هزینه نشده و برای روشن شدن این موضوع میراث فرهنگی باید درصدد شفاف‌سازی اطلاعات مربوط به مرمت آثار تاریخی برآید.

سپنتا درباره ارزیابی مرمت آثار تاریخی در سال‌های اخیر می‌گوید: با قاطعیت نمی‌توان گفت که مرمت‌ها صحیح بوده یا خیر ولی این موضوع را می‌توان در طول زمان شاهد بود، که آیا مرمت‌ها دقیق صورت گرفته یا خیر.

این کارشناس میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه ما باید برای مرمت آثاری که به نسل‌های بعدی ما هم تعلق دارند، اعتبارات درستی قرار دهیم ادامه می‌دهد: در کنار این موضوع باید به تربیت نیروهای کافی بپردازیم، تا در کنار افراد با تجربه و اصولی منشا خدمات موثری در کشور باشند.

در این میان بسیاری از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی معتقدند که با وجود درآمدهای بالای ناشی از دیدن آثار تاریخی توسط گردشگران، میزان بودجه اختصاص یافته برای مرمت آنها بسیار کم بوده و باید تجدید نظری در این باره صورت گیرد.

اما آنچه اکنون دیده می‌شود، این است که فرهنگ‌سازی مناسبی درباره استفاده صحیح از خانه‌های تاریخی اصفهان و اهمیت حفظ آن‌ها، آنچنان که باید انجام نشده و مالکان آن‌ها به نوعی در بلاتکلیفی به سر می‌برند.

با این حال معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، نظر دیگری دارد و می‌گوید: تدوین بسته حمایت از مالکان بناهای خصوصی ،اعطای تسهیلات در قالب وام‌های مرمتی و همکاری های گسترده با مالکانی که با در نظر گرفتن شان و اصالت بنا نسبت به تغییر کاربری آن‌ها بدون در نظر گرفتن هزینه تغییر کاربری به کاربری‌های درآمدزا اقدام کرده‌اند  و اجرای طرح حمایت از مالکان این بناها و مشارکت بلاعوض در زمینه مرمت خانه‌هایی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند، از اقدامات موثری است که برای حفظ و حراست از خانه‌های تاریخی انجام شده است.

کارشناسان معتقدند براساس قانون، وزارت راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی باید برای تامین زمین معوض برای مالکان خانه‌های تاریخی اقدام کنند، به این معنا که اگر این اراده وجود داشته باشد، کمیسیون ماده 5 می‌تواند از محل توسعه شهرها بخشی از اراضی را به عنوان معوض آثار تاریخی در نظر بگیرد.

از طرفی سرمایه‌گذاران می‌توانند با تملک این خانه‌ها، آن‌ها را برای سفره‌خانه‌های سنتی و مکان گردشگری و مسافرتی مرمت کنند که خوشبختانه اکنون موجی هم درباره آن در اصفهان به راه افتاده است و هم‌اکنون اقداماتی برای تشویق مالکان به سرمایه‌گذاری در زمینه خرید، مرمت و تغییر کاربری خانه‌های تاریخی صورت گرفته که اعطای تسهیلات در قالب طرح حمایت از مالکان بناهای خصوصی و انجام همکاری‌های لازم در زمینه تغییر کاربری اصولی در این بناها از  جمله این اقدام ها به شمار می رود.