امیرالمؤمنین(ع) مظهر تام و تمام صفات جمال و جلال الهی هستند که این مظهریّت را در تمام حرکات و سکنات و گفتار خود به منصۀ ظهور رسانده‌اند. به دیگر سخن، هم از جهت خلقت نوری‌که ایشان دارند و ما نمی‌توانیم آن را تصور کنیم و هم از جهت خلقت مادی، یک شخصیت ممتاز و بی‌نظیر به شمار می‌روند؛ چه آنکه در بحث خلقت مادی نیز حضرت از همان ابتدای دوران طفولیّت، در دامان نبی‌اکرم(ص) رشد و پرورش یافتند و تا پایان حیات این دنیایی‌شان، زندگی سرتاسر موحدانه‌ای داشتند.

2- بُعد مهم دیگر زندگی ایشان، ناظر به مسألۀ تعقل و عقلانیّت حاکم بر زندگی این بزرگوار است که ما آن را در همۀ عرصه‌های زندگی ایشان ملاحظه می‌کنیم و حضرت‌امیر(ع) درواقع مصداق بارز همان فرمایش خاتم‌الأنبیا(ص) هستند که فرمود: اگر دیدید دیگران در جنبه‌های دیگر حرکت می‌کنند، به عقل خود رجوع کنید.

3- امام‌علی(ع) در همۀ عمر بر محور حق و حقیقت رفتار کردند؛ چه در عرصه‌ها و شئون فردی، و چه در شئون اجتماعی. به عبارت دیگر آن‌حضرت در همۀ عمر چیزی را جز حق  و رضای خدا دنبال نمی‌کردند، تا جایی‌که پیامبر(ص) در کلامی جاودانه در وصف ایشان فرمودند: «علی مع الحق و الحق مع علی»

خدامحوری و خداگرایی حضرت در تمام عرصه‌ها و بندگی خالصانه دربرابر پروردگار، بالاترین درسی است که ما می‌توانیم از سبک زندگی علوی بیاموزیم.

4- زندگی زاهدانۀ ایشان، محور مهم دیگری است؛ کما اینکه ایشان فرمودند: شما نمیý‌توانید مثل من باشید، امّا با ورع و تقوا مرا یاری کنید. 

5ـ مسألۀ مهم دیگر، بهره‌برداری و استفاده از مجموع بیانات و فرمایشات نورانی ایشان است که انسان واقعاً دربرابر آن، چاره‌ای جز حیرت ندارد و نهج‌البلاغه، نمونۀ این فرمایشات است که البته اعجاز کلام امیر، منحصر به این کتاب شریف نیست.آنچه مهم است این است که آحاد امّت اسلامی به‌خصوص طلاب، فضلا و علمای حوزه باید بکوشند که این فرمایشات گهربار و انسان‌ساز را برای آحاد جامعه به‌خوبی تبیین کرده و البته قبل از آن، خود در درجۀ اول، عامل به آنýها باشند.

6- حضرت‌امیر(ع) با پیامبراکرم(ص) در همۀ فضایل مشترک بودند، بهý‌جز بحث نبوّت، و اساساً نظام اسلامی و قرآن و دین با فداکاری‌های امیرالمؤمنین(ع) در پرتو تبعیّت از نبی‌اکرم(ص) ایجاد شد و قوّت گرفت و امام‌علی(ع) براساس فرمایش خدای متعال در سورۀ واقعه، جزو السابقون السابقون بودند.

ایشان یک شخصیت بارز در جمیع دوران بودند که با برخورداری از گوهر تربیت الهی و نبوی، پس از ارتحال پیامبر(ص) و با وجود ظلم و محنت‌های بسیار در 25 سال خانه‌نشینی، در مقام نجات‌دهندۀ حاکمیّت نوپای اسلامی از انحرافات اساسی برآمدند و به حفظ کیان اسلام پرداختند.

حضرت گرچه در آن مقطع، حاکمیّت را قبول نداشتند، امّا بنابر مصلحت و حفظ اصل اسلام، بارها به موعظه و نصیحت حکام و خلفا ‌پرداختند و هیچ‌گاه از اصلاح امّت غافل نبودند.

7- بُعد مهم دیگری که ما می‌توانیم از سیرۀ و سبک زندگی حضرت بیاموزیم، توجه به مسألۀ تربیت است؛ کما اینکه در دامان ایشان، امامان بزرگواری رشد و پرورش یافتند که ادامه‌دهندۀ راه نبوّت و امامت بودند و درنهایت فرزند ایشان حضرت‌حجت(عج) مایۀ سعادت و فلاح بشر در دورۀ آخرالزمان می‌شود.

8- آنچه ما امروز داریم، همه به برکت امیرالمؤمنین (ع) و اولاد ایشان است و درواقع همۀ انسان‌ها بر سر سفرۀ پرتنعّم حضرت‌علی(ع) نشسته‌اند و روزی می‌خورند.

به‌فرمودۀ نبی‌اکرم(ص)، فضایل حضرت لاتحصا و غیرقابل شمارش است و زندگی ایشان الگوی کاملی برای امّت اسلامی و همۀ رهروان و شیفتگان حق و حقیقت به‌شمار می‌رود.

انشاالله همۀ ما بتوانیم به‌ویژه در شب‌های قدر به این وجود عزیز تمسّک جوییم تا دست ما را در دو دنیا گرفته و به سعادت واقعی رهنمون سازد.

* استاد اخلاق حوزۀ علمیه قم