او همزمان استاد دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو نیز هست و کتاب «تروریسم، امنیت و حقوق بشر» از جمله آثار وی به شمار می‌رود.
در گفت‌وگویی با این استاد برجسته روابط بین‌الملل، به بحث درباره جزییات توافق احتمالی هسته‌ای پرداختیم.
پیش بینی شما از مذاکرات جاری هسته‌ای میان ایران و گروه کشورهای 1+5 چیست؟ آیا طرفین چنانکه می‌گویند، در آستانه توافق قرار دارند؟
- گزارشهایی که از مذاکرات وین می‌رسد، نشان می‌دهد که چارچوب زمانبندی برداشته شدن تحریمها مشخص شده است و طرفین در این خصوص به توافق رسیده‌اند. در واقع این گشایشها و توافقاتی که حاصل شده، منجر به مصالحه بیشتر خواهد شد. همانند سایر طرفهای مذاکره، طرف ایرانی نیز معتقد به این اصل است که یک توافق خوب، بهتر از تأسف خوردن است.
خوشبینی که در اینجا وجود دارد، این است که پیامد و نتیجه حاصله برد- باخت نیست. تمام طرفهای درگیر مذاکرات هسته‌ای علاقه‌ای به نتایج و تبعات ناخوشایند ندارند. در واقع در این مذاکرات، زمانی بهترین گزینه را دربرخواهد گرفت که برد- برد باشد.
به هر حال توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 در حال حصول است، چون هر دو طرف، هر کدام با دلایل خودشان، اراده کرده‌اند که در این مذاکرات، به نتیجه برسند، اما طبیعی است که هیچ توافقی نمی‌تواند تمامی خواسته‌های دو طرف را محقق کند. در این میان، تحمیل فشارهای اضافه به ایران تأثیر مثبتی بر مذاکرات ندارد.
در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، چند موضوع کلیدی باید حل و فصل شود. اولین موضوع بازرسی هاست. دومین موضوع زمانبندی کاهش تحریمهاست و سومین موضوع اصلی محدودیتها بر ظرفیت برنامه تحقیق و توسعه هسته‌ای ایران است که در مذاکرات جاری باید در مورد آن بحث شود.
در حالی‌که ایران با بازرسی‌های شدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سایتهای هسته‌ای موافقت کرده، اما در ممنوعیت از بازرسی از سایتهای نظامی خود مصمم است.
با وجود این موضوع، آیا توافق می‌تواند اتفاق بیفتد؟
- حتماً می‌تواند اتفاق بیفتد. در این خصوص ایران ممکن است، آن گونه که برخی ناظران می‌گویند، با نوع ویژه‌ای از بازدیدها موافقت کند. این همان بازدیدی است که از آن، با عنوان «بازرسی‌های کنترل شده و مدیریت شده» در رسانه‌ها صحبت شده است. جزییات این گونه از بازرسی البته نیازمند مذاکرات فراوانی است، مثلاً شاید نمونه برداری از خاک در مراکز نظامی، مورد توافق قرار بگیرد.
اما یک موضوع مهم که مذاکرات را پیچیده کرده، خواست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران و همچنین برخی مقامهای ایرانی است. این موضوع هم به نظر من، روند مذاکرات را طولانی کرده و بعید است که ایران، با این شرط طرفهای مقابل موافقت کند.
این، طبیعی است. ایران، این شکل از بازرسی‌ها را خارج از چارچوبهای پروتکل الحاقی می‌داند.
- بر اساس پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بر اساس منابع و قرائتهای غربی ایران ملزم است به آژانس از پیش در خصوص هر طرح و برنامه‌ای در خصوص ارتقای قابلیتهای هسته‌ای خود بعد از اولین 10 سال مطابق توافق اطلاع‌رسانی کند. این نکته‌ای است که به دقت در توافق امضا شده در اول آوریل 2015 به آن اشاره شده است. همه این شرطها هم در همین راستاست. می‌شود گفت، چنین فرایندی، نمی‌تواند ظرفیت ایران برای گسترش قلمروی فعالیتهای هسته‌ای اش را محدود کند؛ بویژه اینکه نیت و قصد تهران گسترش برنامه غیرنظامی است. آژانس، توجه دارد که ایران معاهده منع اشاعه (ان.پی.تی) را امضا کرده است و بر اساس آن حق استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را دارد، البته می‌پذیرم که این توافق پراگماتیک باید باعث کاهش احساس نبود ثبات در مقامهای ایرانی شود و به آنها در خصوص «استقلال ملی» اطمینان خاطر بدهد.
به معاهده ان پی تی اشاره کردید؛ یکی از اهداف مورد توجه در معاهده عدم اشاعه، خلع سلاح هسته‌ای است. چرا آژانس این هدف را در اولویت خود ندارد؟
- یکی از دلایلی که باعث شده تا موضوع خلع سلاح هسته‌ای از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اولویت جدی به خود نگیرد، موضوع اسراییل است.
اسراییل متحد آمریکاست و ذخایر هسته‌ای دارد و دارای قدرت هسته‌ای در نیروگاه دیموناست. آمریکا از اسراییل حمایت می‌کند و تا این حمایت وجود دارد، در عمل برنامه خلع سلاح نمی‌تواند پیشرفتی داشته باشد.
این در حالی است که اعضای جدید ان.پی.تی و بویژه اعضایی که این معاهده را امضا کرده‌اند، در خصوص برنامه هسته‌ای و اینکه ثابت کنند برنامه هسته‌ای آنها صلح‌آمیز است، دارای مسؤولیتها و وظایف سنگینی هستند، اما آمریکا از این مسؤولیتها، شانه خالی کرده است.
نظر شما