مهم از این جهت که بیش از هر رمان او نشانگر نگرش و نوع نگاه او به مقوله جنگ است و از همین جهت شاید ضدجنگ‌ترین رمان اوست. از آنجا که این رمان از جمله اولین نوشته‌های نویسنده است، می‌توان آن را مقدمه‌‌ای ایده آل برای سبک ادبی او دانست. این کتاب بسیار دیرتر از آنچه باید، انتشار یافت. شاید اگر بلافاصله پس از اتمام به چاپ می‌رسید، «هاینریش بل» به نحوی دیگر به جهان معرفی می‌شد و به گونه‌‌ای دیگر در عرصه نویسندگی پیش می‌رفت.
در زمان اتمام کتاب در سال 1950، رمان بل بازگشت سریع به دوران بدبختی آلمان پس از جنگ دانسته شد و از آنجا که در آن زمان‌ترجیح داده می‌شد تا تلخی شکست یادآوری نشود و چشم بر آثار ناگوار و دهشت بار جنگ همچنان بسته باشد، این رمان اجازه انتشار نیافت. سالها بعد یعنی در 1992 که این رمان منتشر شد، به عنوان یک سند زنده دوران بدبختی پس از جنگ مورد توجه قرار گرفت و به همین دلیل اعتبار و جایگاه بسیار خوبی در میان آثار نویسنده پیدا کرد؛ اما به طبع آنقدر که می‌توانست در زمان اتمام نگارش مورد توجه قرار گیرد، مطرح نگشت. بسیاری از اشارات هاینریش بل در این کتاب در سایر نوشته‌های او نیز دیده می‌شود و این بدان جهت است که به دلیل منتشر نشدن کتاب، نویسنده بخش‌ها و صحنه‌هایی از آن را در دیگر رمانهای خود مورد استفاده قرار داده است.
تاریخ تخریب آلمان
سربازی پس از جنگ به زادگاه خود که زیر بمباران بدل به شهر خرابه‌‌ای شده بازمی‌گردد، او گرسنه و رنجور بدنبال نان و سرپناه و عشق از دست رفته است و در این جست‌وجو با شهری خسته و آدم‌هایی روبه‌رو می‌شود که هریک زندگی را به شکلی ادامه می‌دهند.
«فرشته سکوت کرد» در ادبیات آلمان، رمان منحصر به فردی محسوب می‌شود تا جایی که حتی آن را تاریخ طبیعی تخریب کشور آلمان می‌دانند و این رمان را در دسته‌بندی ادبیات ویرانی قرار می‌دهند. به تصویر کشیدن یک شهر پس از بمب گذاری‌های گسترده توسط متفقین به عنوان نمونه‌‌ای از جامعه نابود شده آلمان و تصویر کردن گرسنگی و رنج بسیار آدم‌های رنجور و افسرده و بهت زده، کاری است که بل به بهترین شیوه و اثرگذارترین حالت ممکن موفق به انجام آن می‌شود. به نظر می‌رسد شهری که بل به توصیف آن می‌پردازد زادگاهش کلن است، اگرچه اشاره مستقیمی به آن نمی‌کند. شرح ناامیدی مردم و توصیف خستگی جسمی و روحی آنان و در عین حال تلاش و مبارزه برای پیدا کردن تکه‌‌ای نان و دست و پا زدن برای زنده ماندن در کنار نمایش حرص و طمع نمادی دکتر فیشر کاتولیک و فرصت طلب، در این رمان بسیار چشمگیر است و از این لحاظ آن را به اثری قوی و خاص بدل می‌سازد. این رمان هم از همان عناصر و انگیزه‌ها و تم‌های دایره وار و آشنای نویسنده بهره برده است.
ویرانه در اینجا نه تنها شهری است که نامش ذکر نشده،بلکه شخصیت‌ها هستند. هانس همسر جوان خود را از دست داده است. مادری عزادار نوزاد است.زن جوانی در بستر مرگ است. مردی دختر بزرگش را از دست داده و ...
با وجود تم افسرده کتاب، تصاویر رمان زنده‌اند به شکلی که خواننده موفق به شناسایی حس عمیق بشردوستی رمان نویس می‌شود. بل، نقاط قوت و ضعف انسانی خود را دست نخورده و بکر به نمایش می‌گذارد. جنگ ممکن است سخت و وحشتناک به نظر آید، اما به یقین زندگی پس از جنگ کاری سخت‌تر است.
تصور کلی بازماندگان جنگ این است که خوش شانس‌ها در جنگ کشته شده‌اند و لازم نیست تا درد و رنج بسیار زیاد گرسنگی و بی‌سرپناهی پس از جنگ را تجربه کنند. تلخی و ظرافت نوشتاری این رمان را زمانی بطور کامل درک می‌کنید که کتاب را در دست بگیرید و با شخصیت اصلی آن همراه شوید تا شکوه ادبیات ویرانی را لمس کنید. ترجمه خوب سعید فرهودی در عین وفاداری به متن و رعایت سبک و لحن نویسنده، دقت و وسواس او را نیز در همراه کردن هرچه بهتر خواننده با متن نشان می‌دهد. رمان «فرشته سکوت کرد» توسط «نشر نون» در اواخر سال 93 چاپ و به بازار کتاب عرضه شده است. کتابی که می‌بایست بسیار پیش از این بر پیشخوان کتابفروشی‌ها دیده می‌شد و قدر و منزلت می‌یافت.
نظر شما