که کهن‌ترین اثر تاریخی دوران اسلامی خراسان را با 1100 سال قدمت  در خود جا داده، از مهمترین آثار تاریخی کشور و بلکه جهان است که به سبب دارا بودن شاخصهای مهندسی، معماری و قدمت همواره مورد توجه خاص گردشگران خارجی(بویژه اروپائی‌ها)  قرار دارد.

«حسن گیاهی» گفت: در یک ماه اخیر شاهد حضور جهانگردانی از کشورهای یونان، فرانسه، سوئیس، دانمارک، ایتالیا  در محوطه باستانی سنگ بست بودیم که در برنامه سفر خود همواره این منطقه تاریخی  را به عنوان یک مقصد مهم گردشگری انتخاب می‌کنند.

وی افزود: این مجموعه که شامل مقبره و میل ارسلان جاذب، بقایای معماری بناهای عام المنفعه دوره غزنوی و بقایای شهر تاریخی سنگ بست است، به عنوان تنها آثار بازمانده از دوره غزنویان در خاک کنونی ایران تلقی می‌شود که دارای ویژگی‌های مهندسی و تزیینات آجرکاری و نقاشی زیبایی است.

 بنابراین احیای این آثار با ارزش فرهنگی تاریخی در راستای بند 50 سیاستهای ابلاغی برنامه ششم توسعه از سوی مقام معظم رهبری (که ایرانگردی خارجی باید پنج برابر شود) و با هدف جذب و جلب گردشگر خارجی، معرفی ظرفیتهای گردشگری و میراث فرهنگی شهرستان، حفظ و نگهداری از آثار باارزش فرهنگی و تاریخی و کمک به توسعه اقتصادی – فرهنگی فریمان از ابتدای تابستان سال جاری آغاز شده است.

وی افزود: برای احیای این مجموعه مهم تاریخی تاکنون اقدامهایی چون استقرار نگهبانی، ساماندهی محوطه مجموعه، ساماندهی فضای داخلی میل و مقبره ارسلان، نصب تابلوهای معرفی به دو زبان فارسی و انگلیسی، انجام مطالعات ژئوالکتریک، پاکسازی الحاقات غیر اصولی از مجموعه، اصلاح سیستم روشنایی، چاپ بروشور معرفی به دو زبان، نصب درهای اصولی و استاندارد برای میل و مقبره، برگزاری دو جلسه بررسی و شناخت ویژگیهای معماری و مهندسی این بناها در محل با حضور کارشناسان و متخصصان و... انجام شده و پیگیر انجام اقدامهایی چون آبرسانی، نقشه برداری، اسکن لیزر، رفع خطر از بناها، تعیین حریم، مرمت اصولی، تهیه و نصب تابلوهای معرفی حاشیه جاده، استقرار کانکس سرویس بهداشتی و... هستیم که با تلاش و اعتبارات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی بزودی عملیاتی می‌شود.

گیاهی، حضور دوباره پروفسور شاه کرمی رئیس گروه ژئوتکنیک دانشگاه امیر کبیر تهران و متخصص سازه و زمین لرزه و معاون میراث فرهنگی استان طی دو هفته اخیر در محل مجموعه را مهم ارزیابی کرد و گفت: با توجه به شناخت دکتر شاه کرمی از مهندسی مجموعه و پیگیری‌های مجدانه ایشان و معاونت میراث فرهنگی استان، افزون بر توسعه گردشگری خارجی و ارایه خدمات به گردشگران خارجی و داخلی، هدف مهم دیگر اداره میراث فرهنگی شهرستان از احیای این آثار، آماده سازی آن برای نامزدی ثبت در فهرست آثار جهانی است.

وی افزود: خوشبختانه با مقاله منتشر شده از سوی دانشمندان ایتالیایی که در کشور ایتالیا به چاپ رسیده و شناخت نسبی یونسکو از این بناها، زمینه برای نامزدی ثبت جهانی آنها مهیاتر از گذشته است، که امید می‌رود این مهم انجام شود.

محمد رکنی، معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: محوطه باستانی سنگ بست فریمان برای مجموعه مدیریتی میراث فرهنگی استان بسیار مهم و حیاتی است، به طوری که این پروژه هم اکنون جزو اولویتهای این اداره کل است و در سال مالی جدید اعتبار قابل توجهی به این پروژه اختصاص می‌یابد و قصد داریم نسبت به انجام کاوشهای باستان‌شناسی، تکمیل زیرساختهای لازم، خواناسازی و تثبیت کتیبه‌های موجود برای تعریف یک مقصد جدید جذب گردشگر خارجی اقدام نماییم.

رکنی افزود: احیای مجموعه معماری سنگ بست به عنوان چشم و چراغ مهندسی زلزله جهان و آبروی مهندسی تاریخی ایران که دارای بیشترین سهم در جذب گردشگر خارجی در میان سایر آثار تاریخی فریمان است، در صورت احیا با توجه به نزدیکی به کلانشهر مشهد توان جذب گردشگران خارجی و داخلی زیادی را خواهد داشت، از این رو رایزنی‌های لازم با معاونت میراث فرهنگی کشور در این  رابطه انجام شده است.

دکتر شاه کرمی استاد برجسته دانشگاه امیرکبیر تهران نیز خواستار توجه جدی مسؤولان استان و شهرستان نسبت به آثار سنگ بست شد و گفت: ارزشهای مهندسی، زیبایی شناختی و... این آثار آن‌چنان زیاد است که دیدار و مطالعه فنی آنها جزو برنامه کاری‌ام قرار گرفته است.

وی در ادامه خواستار حذف جاده سنگ بست به سرخس که از بین شهر تاریخی سنگ بست عبور می‌کند شد و ادامه داد: طرح مرمتی به کار رفته در مسجد مصطفی پاشای ترکیه که تحت نظر یونسکو انجام شده، می‌تواند الگوی مناسبی برای مرمت مجموعه معماری سنگ بست قرار گیرد.

گفتنی است، مجموعه معماری سنگ بست با شماره 164 در سال 1310 در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده و در فاصله 35 کیلومتری از شهرهای فریمان و مشهد واقع شده است.