حق محیط بانان در حمایت قضایی باید حفظ شود، در دوره جدید حتما برای محیط بانان گامهای مهمی برمی‌داریم و ...
عبارات بالا، بخشی از شعار‌ها و وعده‌هایی است که تا کنون برای حل مشکلات محیط بانان شنیده شده، اما آنها همچنان در بحث تأمین معیشت و نیز حمایت حقوقی و قضایی، دارای مشکلات زیادی هستند.
محیط بانان چه می‌گویند؟
«کاستی معیشت و نبود حمایتهای اداری و قضایی مهمترین مشکلات مأموران محیط زیست است». ابوالفضل شعبانی، مسؤول یگان حفاظتی و عملیاتی خراسان رضوی و محیط بان کهنه کار با بیان این مطلب به خبرنگار ما می‌گوید: در دولتهای مختلف برای رفع مشکلات محیط بانان قولهایی داده شده، اما هنوز خروجی ملموسی نداشته است.
وی با اشاره به قانون حمایت از محیط‌بانان خاطر نشان می‌کند: گرچه براساس اعلام معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست قرار شده مزایای سختی کار این افراد افزایش یابد، اما هنوز هیچ رقمی در فیش حقوقی این افراد اضافه نشده است.
به گفته شعبانی، گویا حقوق و مزایا روی کاغذ افزایش داشته و در بحث سختی کار امتیاز بالاتری به محیط بانان داده‌اند، اما در عمل اتفاقی رخ نداده است. این در حالی است که این افراد شرایط کار ۱۸ شبانه روز حضور در بیابان و ۱۲ روز در خانه را دارند، اما از مزایای عملیاتی مانند نیروهای ناجا و یا نیروهای نظامی برخوردار نیستند.
نگهبانی یک نفر از ۱۷هزار هکتار عرصه
شعبانی می‌گوید: براساس استانداردهای جهانی باید برای هر هزار تا سه هزار هکتار، یک محیط‌بان در نظر گرفته شود، اما در ایران برای هر 17 تا 25 هزار هکتار از عرصه‌ها ، فقط یک محیط بان وجود دارد.
به باور وی گرچه محیط بان جواز حمل اسلحه را دارد و بر این اساس به نوعی ضابط دادگستری و قانون است و می‌تواند شکارچی متخلف را دستگیر و روانه دادگاه کند، اما قوانین به کارگیری سلاح در بسیاری از موارد برای این افراد مبهم است و امکان اجرایی شدن ندارد. این فرمانده یگان حفاظتی و عملیاتی محیط بانان با تأکید بر اینکه با این وضع امکان مقابله با شکارچی را نداریم، می‌گوید: قانون در ارتباط با عملکرد محیط بانان به گونه‌ای است که آنها در مواردی که به مضروب شدن و یا احتمالا کشته شدن قاچاقچی و شکارچی غیرمجاز منجر شده تنها می‌مانند و بیشتر این دعاوی کیفری به ضرر سربازان محیط زیست منجر می‌شود.
تعقیب قاچاقچی مجهز با وسایل قدیمی
شعبانی همچنین از روزآمد نبودن امکانات به عنوان یکی از دلایل کاهش کارآیی یاد کرده می‌افزاید: متاسفانه تعقیب قاچاقچی مسلح به دقیق‌ترین سلاحهای روز با وسایل قراضه و قدیمی امکانپذیر نیست و در مواردی که این افراد با خودروهای روزآمد صدها میلیونی، تندرو و مجهز، به عرصه‌ها تجاوز می‌کنند، نمی‌توان با وسایل فرسوده و قدیمی آنها را تعقیب و دستگیر کرد.
واقعیت این است که شمار زیادی از این افراد در طول سال به دلیل تیراندازی به شکارچیان غیر قانونی زندانی می‌شوند و خانواده‌های آنان در نبودشان حال و روز خوبی ندارند.
شهلا بساک‌نژاد، یکی از همسران این محیط بانان که همسرش به دلیل عدم اثبات عمدی بودن یا غیرعمدی بودن تیراندازی به قاچاقچی قطع نخاعی در زندان بسر می‌برد به خبرنگار ما می‌گوید: شوهر من به دلیل اختلاف قاضی پرونده و کار‌شناسان قوه قضاییه و اعتراض وکیل، سه سال است در زندان است و من و چهار فرزندم تنها مانده‌ایم.
کابوس پرداخت دیه قاچاقچیان
وی می‌افزاید: در صورت عدم اثبات موضوع در دادگاه باید دیه کامل قاچاقچی و فرد متجاوز به حریم طبیعت و کسی که تا کنون ده‌ها رأس گونه کمیاب و نایاب محیط زیست ایران را به قتل رسانده بپردازیم در صورتی که -با سابقه ۲۰ سال محیط بانی همسرم - هنوز نه سرپناهی داریم و نه سرمایه‌ای برای پرداخت این مبلغ. در این مدت نه صندوق خاصی از من و فرزندانم حمایت کرده و نه برای آزادی همسرم قولی داده شده، در صورتی که زمانی که او سینه‌اش را جلوی قاچاقچیان سپر می‌کرد و با جانش از گونه‌های محیط زیست دفاع می‌کرد به او «سرباز میهن» می‌گفتند.
خالد اصلانی یکی از محیط بانان منطقه زاگرس مرکزی نیز که ۱۸سال در چندین پارک ملی و منطقه حفاظت شده خدمت کرده به خبرنگار ما می‌گوید: به دلیل بسته بودن دست ما در حفاظت از گونه‌های نادر، برخی شکارچیان، عرصه‌های زیست محیطی را محل تاخت و تاز خود قرار داده‌اند و حتی در این عرصه‌ها برای خود حق مالکیت قایل شده‌اند.
محیط بانان به حال خود رها شده‌اند
وی می‌افزاید: گرچه ما کار نظامی می‌کنیم و خطرات این شغل را داریم، اما دستورالعمل‌های خدمتی محیط بانان در مقایسه با سایر نیروهای نظامی اصولاً قابل مقایسه نیست و فقط دشواری‌های این شغل نصیب ما شده است و در زمانی که مشکلی پیش بیاید دولت ما را به حال خود رها می‌کند.
«محمدعلی اسماعیلی» نیز در این باره اضافه می‌کند: ما محیط‌بانان مانند نیروهای نظامی و انتظامی از مزایایی چون حق سختی کار، حق شیفت و حق ماموریت بهره نمی‌بریم و دولت و مجلس باید با تجدید نظر در مجازاتهای شکار غیرمجاز و نیز اصلاح قوانین قضایی، ما را کمک کنند.
اسماعیلی می‌افزاید: محیط بانان عرصه‌های گلستان نیز خواسته‌هایی چون برقراری حق بیمه تکمیلی، رفع مشکل مسکن، قرار گرفتن شغل محیط بانی در زمره مشاغل سخت، پیگیری وضعیت استخدامی و تبدیل وضعیت محیط بانان، بازنگری در مجازاتهای شکار غیرمجاز و حمایت معنوی و قانونی از محیط بانان را دارند.
ضرورت حمایت قانونی از محیط بانان
دکتر بهمن ناصری، مدیرعامل سمن «سبزینه زندگی طبیعت» و یکی از مدیران اسبق محیط بانی استانهای شمالی به خبرنگار ما می‌گوید: برای دفاع از گونه‌های کمیاب، مجلس و قوه‌قضاییه و دستگاه‌های انتظامی باید به کمک محیط‌بانان بیایند، اما در ارتباط با این مشکل با کم لطفی مسؤولان روبه‌رو هستیم.
به باور دکتر ناصری، حیوانات کمیاب و گونه‌های در حال انقراض به شکل بی‌رویه توسط قاچاقچیان غیرمجاز شکار می‌شوند و تنها حافظ جان آنها محیط بانانی هستند که هم اکنون توسط شکارچیان غیرقانونی که حتی اسلحه‌هایشان نیز غیرمجاز است تحت فشار قرار دارند.
این کار‌شناس زیست محیطی با بیان اینکه در حوزه محیط زیست جانوری وضع خوبی نداریم، خاطرنشان می‌کند: گونه‌ها در حال سلاخی و نابودی به دست عده‌ای سودجو و فرصت طلب هستند و محیط‌بانان به تنهایی و نیز بدون داشتن دستور تیراندازی نمی‌توانند این گونه‌ها را به تکثیر نسل و زندگی امیدوار کنند.
ناصری می‌افزاید: متاسفانه گرچه محیط‌بانان اجازه حمل اسلحه را دارند، اما کاربرد آن در موارد مقابله با قاچاقچیان و متجاوزان به حریم طبیعت و کشتار گونه‌های کمیاب به درستی مشخص نشده است و دولت و مجلس باید طی آیین نامه‌ای مشخص کنند محیط بانان در چه مواردی اجازه استفاده از اسلحه را دارند.
نظر شما