به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا دکتر محمدجواد دهقانی با اشاره به این که اولین بند از سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری، مرجعیت علمی و فناوری است، هر چند که کمیت تولید علم، عاملی برای افزایش مرجعیت علمی است افزود: کشورها باید علاوه بر تکیه بر کمیت تولید علم، مرجعیت علمی را نیز سرلوحه سیاست های علمی قرار دهند. از همین رو، مرجعیت علمی و فناوری در سیاست های کلان علم و فناوری به عنوان اولین بند مورد تاکید قرار گرفته است تا همزمان با افزایش کمیت تولید علم، اهمیت مضاعفی برای کیفیت تحقیقات نیز قائل باشیم.

دهقانی اظهار داشت: به موازات افزایش کمیت تولید علم در دنیا، تعداد مدارک بین‌المللی ایران نیز در طول سال‌های گذشته به شکل چشمگیری افزایش یافته است. بررسی اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس تا امروز نشان می دهد که کمیت تولید علم کشور در 10 سال گذشته پنج برابر شده است. جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی تعداد هشت هزار و 173 مدرک بین‌المللی منتشر کرده که این تعداد در سال 2014 میلادی به 41 هزار و 269 مدرک رسیده است.

سرپرست ISC اعلام کرد: کمیت تولید علم تنها در جمهوری اسلامی ایران در حال افزایش نبوده، بلکه گروه قابل ملاحظه ای از کشورهای دنیا در این زمینه با یکدیگر در حال رقابت هستند، به نحوی که کمیت تولید علم دنیا در 10 سال گذشته 1.5 برابر شده است. به صورت همزمان، جمهوری اسلامی ایران نیز سهم خود از کل کمیت تولید علم دنیا را افزایش داده و از همین جهت رتبه بهتری را کسب کرده است که نشان از توانایی علمی پژوهشگران کشور دارد.

وی گفت: سهم تولید علم کشور از 0.44 درصد در سال 2005 به 1.52 در سال 2014 افزایش یافته است. رتبه تولید علم ایران نیز از 34 در سال 2005 به 16 در سال 2014 ارتقا یافته است. در مقایسه، کشور ترکیه در سال 2005 رتبه 20 تولید علم دنیا را در اختیار داشت و در سال 2014 رتبه این کشور به 19 ارتقا پیدا کرد. در سال 2005 ترکیه 14 رتبه بالاتر از ایران قرار داشت.

دهقانی با طرح این سوال که آیا کیفیت تحقیقات کشور نیز در طول سال های گذشته بهبود یافته است؟ گفت: روند توسعه علمی کشور ترکیه نشان می‌دهد که کیفیت تحقیقات در این کشور یک سیر نزولی داشته است. اصلی‌ترین شاخص پذیرفته شده برای سنجش کیفیت تحقیقات در دنیای علم، استنادها هستند. استناد به معنی سند و مبنا قرار دادن چیزی یا بعبارت دیگر تکیه کردن بر آن است.هر چند انتشار نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین‌المللی، خود، نشان دهنده اهمیت پژوهش است، اما تمامی این پژوهش ها از لحاظ کیفیت و مرجعیت یکی نیستند. استنادها نشان می‌دهند کدام پژوهش از دیگری بهتر است. یافته های علمی جامعه علم بین‌الملل حاکی از آن است که هر چه کیفیت پژوهش بیشتر باشد، تعداد استنادهای آن نیز بیشتر است.

رییس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری تصریح کرد: رتبه استنادی کشور ترکیه در سال 2005 برابر با 25 و ایران در همین سال در رتبه 38 قرار داشت. ترکیه در سال 2009 توانست به جایگاه بهتری دست پیدا کند و رتبه 22 دنیا را در اختیار گیرد. در همین سال علیرغم رشد رتبه استنادی کشور، ایران در جایگاه 30 دنیا قرار داشت. در سال 2014 ترکیه با هفت پله نزول در جایگاه 29 دنیا قرار گرفت، اما جمهوری اسلامی ایران با یک حرکت مداوم رتبه 22 استنادی دنیا را در سال 2014 کسب کرد.

دهقانی گفت: واقعیت‌های ثبت شده در پایگاه استنادی اسکوپوس نشان می دهند هر چند رتبه کمیت تولید علم جمهوری اسلامی ایران بالاتر از رتبه کیفیت تحقیقات کشور است، اما پژوهشگران کشور به صورت مداوم در حال بهبود کیفیت تحقیقات در کشور هستند. بر خلاف ترکیه که بیشتر بر کمیت تولید علم تمرکز کرده است، پژوهشگران کشور به کیفیت تحقیقات نیز توجه داشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: کسب مرجعیت علمی و فناوری دنیا آن چنانکه در سند سیاست های کلان علم و فناوری نیز ذکر شده نیاز به جهاد مستمر علمی دارد و برنامه‌ریزی در جهت بهبود هر چه بیشتر وضعیت موجود، علاوه بر توجه به کمیت و کیفیت تولید علم، راهبرد مدیریت و هدایت آن در جهت تبدیل به فناوری و نوآوری در جهت رفع نیازهای کشور با توجه به آمایش سرزمین و نوآوری باید محوریت یابد.