در همراه سازی اقشار مختلف جامعه می‌تواند بی بدیل ترین نقش‌ها را ایفا کند. از این رو و به مناسبت برگزاری جشنواره تئاتر رضوی با محمدرضا الوند، از داوران این جشنواره، مدير سابق اجرايی كانون تئاتر دانشگاهيان كشور و مشاور هنری مدیر تماشاخانه سنگلج درباره بایدها و نبایدهای تئاتر رضوی به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
روند جشنواره تئاتر رضوی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ برای آنکه این جشنواره بر رشد و توسعه تئاتر مذهبی اثرگذار باشد، چه تحولی باید در آن رخ دهد؟
جشنواره تئاتر رضوی برای مدتی تعطیل شد، چرا که سیاست‌های اولیه برای شروع و راه‌اندازی این تئاتر جواب نداده بود، اگر در قالب جشنواره فرهنگی هنری امام رضا (ع) جشنواره تئاتر هم داریم شاید بیشتر جنبه نمایشی آن مورد نظر است، برای همین باید مدل را تغییر دهیم و راه را از جای دیگر سر بگیریم؛ اینکه فراخوان بدهیم و انتظار داشته باشیم، اتفاق شگرفی بیفتد و هنرمندی را که در طول سال رها شده به مسیر بیاوریم، نمی‌تواند شگفتی‌ساز باشد، چنان که بعضاً در این جشنواره شاهد نمایش برخی آثار تکراری بوده ایم، تکراری که حداقل می‌تواند در جشنواره رخ ندهد، چراکه در سراسر دنیا جشنواره‌ها اساساً برای این برگزار می‌شوند که کارهای تولید شده موفق روی صحنه برود ؛ بنابراین، کارها باید از نظر کمی و کیفی ارتقا بیابد.
آیا تئاتر رضوی جای خود را روی صحنه‌های اجرا پیدا کرده یا هنوز برای رسیدن به این جایگاه راه در پیش داریم؟
در صحنه‌های معمول تئاتر من ندیده‌ام، هنرمندی خودجوش به سیره معصومین(ع) بپردازد، یعنی این نوع از تئاتر در اصطلاح بیشتر مناسبتی است به عبارت بهتر میان هنرمندان اینطور جا افتاده که در جشنواره‌ها باید اینگونه آثار را به نمایش بگذارند. از این رو، به نظر می‌رسد کاری که امسال خراسان شمالی در سفارش کار به هنرمندان خود انجام داد، شگرف و اثرگذار است و این گروه توان و وقت صرف کرد که نتیجه آن با هیچ یک از کارهایی که امسال در جشنواره تئاتر رضوی روی صحنه رفته از نظر کیفیت و قدرت قابل مقایسه نیست و در قد و قامت کارهای حرفه‌ای تولید شده و در عرصه بین المللی نیز ورود کرده است؛ حتی تعدادی از بازیگران این نمایش از هنرمندان تاجیکستان انتخاب شده‌اند، چراکه نهاد قصه در تاجیکستان می‌گذرد و آنها به پابوسی ثامن الحجج(ع) می‌آیند و نمایش در حرم رضوی به پایان می‌رسد، به عبارتی انسان‌ها در این سفر تطهیر می‌شوند. یعنی این نمایش این باور را ایجاد می‌کند که اگر کسی به سیره رضوی مراجعت کند، چنین اتفاقی برایش رخ می‌دهد و این نگاهی ویژه است که ما تاکنون در نمایش‌هایمان آن را نداشته‌ایم.
چطور می‌توان به تئاتر رضوی از نظر محتوایی و عرضه خط مشی و کیفیتِ‌آموزه‌هایی که در آن ارایه می‌شود، جهت داد؟
یک بار جشنواره منابعی را راجع به سیره رضوی و تاریخ زندگانی دوران امام هشتم (ع) معرفی کرد و در اختیار علاقه مندان قرار داد، که در نتیجه این رویکرد آثار خوبی تولید شد. باید توجه داشت که هنرمند تئاتر مجال مطالعه و تمرکز ندارد و نمی‌تواند تمام زندگیش را محدود به این عرصه کند بلکه باید به سینما و تلویزیون، نویسندگی و ... نیز ورود داشته باشد.اما وقتی مدیریت فرهنگی مسأله را کلان و بزرگ ببیند و سرمایه گذاری کند، آنگاه می‌توان وقت هنرمند را به این کار اختصاص داد و آنها را برای رسیدن به سرانجامی مطلوب و اثرگذار، هدایت و رهبری کرد. چنانکه تجربه چند سال قبل جشنواره تئاتر رضوی که با معرفی منبع برگزار شد، خود شاهدی بر این مدعاست و در نتیجه آن آثار خوبی روی صحنه رفت.
اگر تئاتر رضوی جایگاه اصلی خود را روی صحنه بیابد، آیا می‌تواند زمینه ورود دیگر هنرها به این میدان و پرداختشان به موضوعات رضوی را فراهم کند؟
وقتی تئاتر رضوی را در خراسان بزرگ توسعه دهیم، خود به خود جریان‌هایی برای تولید آثار سینمایی و تجسمی نیز با محور آموزه‌ها و سیره رضوی شکل می‌گیرد و این جریان گسترده می‌شود.
در خراسان رضوی، آستان قدس توانمند پیش می‌رود و می‌تواند کمک کند، بخشی از توانش را در فرهنگ و هنر اجتماعی سرمایه گذاری کند که اگر چنین شود آنگاه می‌توان کارهای بزرگی انجام داد و حتی می‌توان مسایل و منابع فراموش شده و آنهایی را که کمتر کسی سراغشان رفته مطرح کرد؛ به عنوان مثال آثار متعددی در میان اهل سنت درباره اهل بیت (ع) داریم که حتی ترجمه نشده اند که اگر مورد توجه قرار بگیرند و به زبان ساده در بیایند آنگاه می‌توان در هنر و نیز تئاتر آنها را وارد و حتی در پرتوی چنین رویکرد فرهنگی ای، نسلی را تربیت کرد! اما به شرط آنکه کار جدی گرفته شود نه اینکه صرفاً به جشنواره‌ای چندروزه اکتفا کنیم که این سزاوار شأن و شوکت مقدس و نورانی حضرت ثامن الحجج (ع) نیست.
شخص شما به عنوان چهره‌ای شناخته شده در عرصه تئاتر چه حس و حالی از تئاتر رضوی می‌گیرید و در این نوع از تئاتر چه فضایی را درک می‌کنید؟
قطعاً دل انگیز است کارهایی که با محوریت سیره رضوی روی صحنه می‌رود، چراکه انسان به کشف جدیدی از رهبر و مقتدای خود می‌رسد؛ اینکه میلیون‌ها نفر از سراسر جهان رنج سفر را به جان می‌خرند و به پابوس‌امام هشتم (ع) می‌آیند، جنبه‌ای عامیانه دارد که اگر معارف این ارتباط را با زبان تئاتر منتقل کنیم، آنگاه می‌توان برای زائران کار فرهنگی اثرگذار انجام داد؛ حتی می‌توان از صحن‌ها و نیز استراحتگاه‌های متعدد در مشهد مقدس برای کار فرهنگی، ویژه زوار بهره گرفت.
و اینچنین زائر را به وجد آورد، اینکه زائر کار هنری بر مبنای سیره رضوی را ببیند، شناخت و معرفت او بالا می‌رود؛ اما متأسفانه ما به مناسبت‌ها اکتفا می‌کنیم در حالی که برای سیره معصومین (ع) بویژه‌امام رؤوف (ع) نباید به مناسبت‌های تقویمی محدود شویم، بلکه باید مدبرانه و دلسوزانه عمل کنیم.
اگر زمینه‌سازی شود، می‌بینیم که جوانان با شور و شوق در عرصه هنرهای رضوی حاضر می‌شوند، چنان که در تئاتر رضوی این مسأله فارغ از انگیزه شرکت در جشنواره دیده می‌شود، یعنی نسل جوان دلشان برای موضوع رضوی می‌تپد؛ آنها فقط به حمایت نیاز دارند.
نظر شما