به گزارش سرویس خراسان قدس آنلاین، نمایندگی بازرگانی شوروی در مشهد‌ در باغ ‌خونی(1) قرار داشت. اشغال خراسان در تامین منافع شوروی و ارتباط با کنسولگری انگلستان، ضرورت دایرکردن دوباره کنسولگری شوروی در مشهد‌ را ایجاب می‌ نمود. بنابراین در زمستان 1320ش، یک دیپلمات روسی به همراه چند نفر از کارمندانش وارد مشهد شد تا کنسولگری شوروی در مشهد را مجددا دایر کند. با گسترش فعالیت‏ های اقتصادی شوروی در ایران به‏ تدریج کنسول‏گری آنان در مسائل گوناگون از جمله حرکات عوام فریبانه در راستای تبلیغات کمونیستی اقدام نمود که تنها یکی نمونه آن تلاش برای ایجاد آب لوله کشی شده بود.

قبل از احداث شبکه لوله‌کشی‌ شهری،‌ مردم آب آشامیدنی خود را‌ به‌ چند طریق‌ تامین‌ می‌کردند:‌ بعضی از منازل دارای چاه آب‌ بود.‌ آب ‌انبارهایی نیز در نقاط مختلف شهر قرار داشت که تـوسط قنات هایی که‌ از‌ داخل شهر می‌گذشت، آبگیری می ‌شد و سپس سقاها با انداختن‌ مشکی‌ چرمی به دوش، آب را‌ از‌ این آب ‌انبارها ‌ ‌به منازل می ‌رساندند و در مقابل، مبلغی دریافت می‌کردند. افراد متمول،‌ آب‌ مصرفی خود را را از قناتهای گواراتر‌ و از‌ نظر بـهداشتی سالم‌تر‌ واقع‌ در خارج شهر تهیه‌ می‌کردند.‌ آنها آب مصرفی خود را از افرادی دریافت می‌کردند که توسط گاری آن را‌ به‌ منازل مشتریان می‌رساندند.

یکی از نکات در مورد بهره مندی از آب در مشهد دوره پهلوی اول و دوم این نکته بود که چاه های منازل‌ به‌ دلیل همجواری‌ با‌ چاه های‌ فاضلاب، دچار آلودگی می‌شد.‌ همچنین آب ‌انبارهای داخل شهر نیز که اکثرا توسط مجاری روباز تغذیه می‌شدند، در کل از نظر‌ بهداشتی‌ قابل‌اعتماد نبودند. حتی در داخل خود‌ آب ‌انبارها‌ نیز‌ زمینه‌ برای‌ آلودگی فراهم بود.‌ جمع ‌شدن‌ رسوبات، انواع کرمها و موارد بیماری زا مهمترین مشکلات آب‌ انبارها محسوب می گردید. انتقال آب از خارج شهر نیز مشکلات‌ خاص‌ خود‌ از جمله احتمال آلودگی در مسیر انتقال،‌ آلودگی‌ بشکه‌های‌ حمل‌ آب‌ ‌ را داشت.

این مشکلات در حالی بود که هنوز مساله حفر چاه های عمیق و نیمه ‌عمیق و استفاده از وسایل جدید برای برداشت از سفره ‌های آب زیرزمینی‌ و همچنین احداث شبکه لوله‌کشی و منبع ذخیره آب، در ایران چندان متداول نبود. با وجود این شرایط روسها برای جلب نظر مردم خراسان و به ویژه مشهد به کمک کارشناسان خود وارد عمل شدند. نخستین کاری که در این زمینه‌ انجام‌ شد، حفر چاهی برای رفع احتیاجات آستان قدس بود. این کار می‌توانست به اصلاح چهره آنان در نزد طبقات مذهبی جامعه خراسان کمک شایانی بکند؛ زیرا مشهور بود که‌ کمونیستها‌ ضدمذهب هستند.

شهرداری مشهد نیز منبع آبی برای ذخیره آب خروجی از چاه احداث نمود. این چاه برای رفع احتیاجات محله عیدگاه‌(2) حفر‌ شد. در ساعت سه بعد از ظهر‌ روز‌ دوشنبه هفدهم دی‌ماه 1324، بنا به دعوت قبلی شهرداری مشهد، چاه و منبع آب مذکور با حضور سرکنسول شوروی در مشهد، نمایندگان خارجی، روسای‌ ادارات،‌ مدیران جراید و عده ‌ای‌ از‌ محترمین شهر، توسط ناصر اعتمادی (استاندار) افتتاح گردید. با این حال آنچه مشهود بود روس ها این اقدام تنها برای رفاه و آسایش مردم مشهد انجام نداده بودند، بلکه در پس آن به دنبال اهداف خود از جمله نشان دادن چهره ای انسان دوستانه از افکار کمونیستی خود بودند.

پی نوشتها:

(1): واقع در‌ خیابان‌ امام ‌رضا (ع) خیابان عنصری شرقی که امروزه در اختیار نیروی انتظامی است.

(2): محله عیدگاه یکی از محلات قدیمی مشهد می باشد که در جنوب شرقی حرم مطهر رضوی قرار دارد که از شمال به خیابان نواب صفوی، از جنوب به خیابان فردوسی، از شرق به بلوار و میدان17 شهریور و از غرب نیز به قسمتی از میدان بیت المقدس و بلوار امام رضا (ع) می رسد.

منابع:

1-اسکراین، (1363)، جنگهای جهانی در‌ ایران، تهران: نوین.

2-بقیعی، (1373)، مزار میرمراد، تهران: گوتنبرگ.

3-رمضانی، (1385)، کنسولگری های خارجی در خراسان، زمانه، شماره 43.