تاریخچه آلودگی هوا و مشکلات تنفسی و قلب و عروقی مردم به دهه 1940 باز می‌گردد که به دلیل افزایش گازهای گلخانه‌ای و دی اکسید کربن، بسیاری از شهرهای جهان آلوده شدند و تلفات زیادی هم داشتند. اکنون با گذشت 70 سال از آن روزها باید ببینیم چه شده که آن شهرها ضمن افزایش خودروها و صنایع، دارای آسمان آبی و پاک و ترافیک روان هستند ولی کلانشهرهای ما نه؟
2 برابر شدن مصرف سوخت
دوستی که دستی در تدریس مباحث زیست محیطی دارد، در گپی خودمانی با بیان اینکه بهتر است نام خودروی «پژو» برده نشود، به من می‌گفت: 9سال پیش در اروپا همین خودرو صدی پنج مصرف بنزین داشت، حالا که به ایران تزریق فناوری شده (و ادعای ارتقای فناوری داریم) مصرف آن صدی 10 است، چرا؟
من همیشه از تلاش کارگران ایرانی برای تولید بهترین کالاها سخن می‌گویم، اما این بار پاسخی نداشتم و عرق شرم بر پیشانی ام نشست، ولی در درون زمزمه کردم: قطعات تقلبی و فراموشی از امانتداری.
کارشناسان می‌گویند: راه‌حل‌های بنیادین برای کاهش آلودگی هوا، یک ضرورت فراموش شده است و توسعه حمل‌ونقل عمومی، حمل‌ونقل انسان محور به‌جای وسیله محور، تفکیک موضوع ترافیک از تولید آلودگی، ترویج روش‌های حمل و نقل سبز و غیرموتوری و کاهش استفاده از موتورهای با سوخت فسیلی از جمله این راه‌حل‌ها است.
اختصاص همه اعتبارات به تهران !
دکترمحسن عبدی پور، عضومرکز ملی هوا و اقلیم پژوهشگاه محیط زیست و استاد دانشگاه در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: در بحث مقابله با آلودگی هوا و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای رسیدن به هوای پاک، همه اعتبارات به تهران اختصاص دارد و اصولاً شهرهای دیگر در این فرآیند محلی از اعراب ندارند.
وی می‌افزاید: راه‌حل‌های مبتنی بر مهندسی در کاهش آلودگی هوا مؤثر است، ولی متأسفانه در کشورمان جایگاهی نداشته و استفاده نمی‌شود. علاوه بر این ترویج فناوری‌های کاهنده آلایندگی، فیلتر دوده برای دیزل، کاتالیست برای بنزینی‌ها، فناوری‌های برقی و پاک و غیره از دیگر موارد مؤثر است. این پژوهشگر محیط زیست انسانی می‌افزاید: متأسفانه همیشه مسؤولان کشوری از اعتراض‌های مردمی در تهران و پایتخت هراس دارند، برای همین هم طرح‌های شتابزده زیادی در بحث آلودگی هوا مورد رصد، انتخاب و اجرا قرار می‌گیرند که خروجی این تصمیمات فقط کنترل مسکن وار توسعه آلودگی است نه حل مشکل.
فراموشی از مانیتورینگ آلودگی
به اعتقاد وی، در روزهایی که کیفیت هوای مشهد یا تبریز و یا کرج در وضعیت هشدار قرار می‌گیرد و متوسط شاخصهای ثبت آلودگی در ایستگاه‌های این کلانشهرها بیش از 110 را نشان می‌دهند، هیچ هشدار یا اطلاعیه زیست محیطی از سوی مسؤولان منتشر نمی‌شود، در صورتی که هرگز نباید فعالیت ورزشی در فضای باز و رفت و آمد برای اقشار حساس از جمله کودکان، زنان باردار و سالمندان انجام شود.
دکتر عبدی پور،تصریح می‌کند: همواره زمانی که به نیمه دوم سال می‌رسیم شدت آلودگی هوا بیشتر می‌شود و مسؤولان را گرد هم می‌آورد تا برای این معضل زیست محیطی دایمی و تکراری، نشست و جلسات برگزار کنند، اما خروجی‌های این تصمیمات به دلیل حمایت نکردن مسؤولان تهرانی، هدر دادن بودجه و وقت است وچاره‌اندیشی برای رفع آلودگی ندارد.
3500 منبع آلودگی هوا در مشهد
مهندس حمید صالحی، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اما در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: با کمک دولت و فعالیت‌های این سازمان در سال 93 و 94بیش از 3500 منبع بالقوه برای ایجاد آلودگی در استان مورد پایش قرار گرفته اندکه باید برای رفع آنها تلاش بین بخشی آغاز شود. وی می‌افزاید: مهم‌ترین دلیل ایجاد کننده آلودگی هوا و گرد و غبار مضر درکلانشهر مشهد مربوط به وسایل نقلیه موتوری است و طبق برآوردها بیش از 70 درصد آلودگی هوا در مشهد مرتبط با نوع مصرف سوخت در این شهر و بخش دیگر نیز مربوط به فعالیت‌های صنعتی در منطقه است.
به گفته صالحی، مشهد یک مرکز استان معمولی نیست، بر همین اساس باید بودجه خاص برای زائران داشته باشد، چون شهر ملی و بین‌المللی است و زائران، هم در آلوده‌سازی نقش دارند و هم آسیب می‌بینند که باید برای حل مشکل بودجه کافی به صورت کشوری اختصاص یابد و دولت به کلانشهر مشهد نگاه ملی داشته باشد.
تلاش برای انتقال فرودگاه از مشهد
مسؤول زیست محیطی پایتخت معنوی ایران همچنین با اشاره به سهم بالای هواپیماها در آلوده سازی هوای مشهد می‌افزاید:در این زمینه کارگروه خاصی تشکیل شده و به دلیل اهمیت بحث آلاینده‌های هواپیماها پیگیر انتقال فرودگاه هستیم، ولی باید وزارت مسکن و شهرسازی در این زمینه برنامه ریزی داشته باشد.
صالحی می‌افزاید: در دولت فعلی همکاری دستگاهها خیلی خوب است و نتیجه اش همین که در تمام روزهای ماه گذشته که آلودگی زیاد شده بود و در همه کلانشهرها وضعیت هشدار و اضطرار را داشتیم، این شاخص در مشهد به حد اضطرار نرسید، اما باید برای رسیدن به بهترین شرایط، بیش از 1000 اتوبوس قدیمی تعویض و 7000 تاکسی فرسوده از رده خارج شود.
همچنین در صنعت هم پایشها وکنترلها در بحث نیروگاهها شدید تر شده است و تنها مشکل ما مربوط به سوخت مازوت نیروگاهها بود که باید به گاز تبدیل شود. البته شرکت نفت همکاری خوبی داشت و بنزین یورو4 از پالایشگاه شازند اراک وارد شد و بیشتر از 50 درصد سوخت مشهد را تبدیل به یورو 4 کردیم.
سال به سال دریغ از پار سال
دکتر وحید حسینی، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوا در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: سال به سال وضع بدتر می‌شود و به دلیل بالا رفتن شاخصهای آلاینده و نبود اقدام‌های اثربخش در تهران و سایر کلانشهرها از جمله مشهد، روزهای سالم کمتری از دوره‌های قبل داریم. عضو همایش ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا می‌گوید: از سال 81 تا 91 در برخی سال‌ها در کیفیت هوای شهر تهران روند صعودی داشته‌ایم که نشان می‌دهد اقدام‌های انجام شده اثربخش است، اما یک روند نزولی نیز در این زمینه داریم که به دلیل اندازه‌گیری آلاینده‌های جدید است و این کاهش را در مشهد شاهد نیستیم و باید بیشترکارشود.
مدیرعامل کیفیت هوا با بیان اینکه دود دیزل سرطانزاست و این عامل در کلانشهرهایی چون مشهد-به دلیل تردد خودروهای سنگین قدیمی- بیشترین زیان را دارد، خاطرنشان می‌کند: طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، دود دیزل جزو مواد سرطان‌زا محسوب می‌شود و همه مجامع بین المللی درباره اینکه دود دیزل در گروه یک مواد سرطان‌زا قرار می‌گیرد، اتفاق نظر دارند، بنا براین لازم است برای کنترل و بازدارندگی آن برنامه‌ریزی انجام شود.
تهران همکاری نمی‌کند!
دکتر کمال خادم ملکی، کارشناس محیط زیست آذربایجان شرقی نیز به خبرنگار ما می‌گوید: متوسط گوگرد سوخت تهران 7600 PPM است -که اخیراً در تهران رعایت می‌شود و به استاندارد جهانی رسیده- و این شاخص برای تبریز و دیگر کلانشهرها هم باید رعایت و سوخت دیزل بدون گوگرد مصرف شود، اما مسؤولان تهرانی اصلاً همکاری نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه نبود هوای سالم به قیمت جان انسان‌ها و دیگر موجودات تمام می‌شود، می‌افزاید: تبریز طی سال‌های اخیر با افزایش صنایع ،کاهش نظارت بر روی آنها و تردد خودروهای تک‌سرنشین در سطح شهر، عنوان شهر آلوده را کسب کرده و بیماری و رخوت برای شهروندان به ارمغان آورده است.
اول خوزستان، بعد اصفهان
ظهرابی، مدیرکل محیط زیست استان اصفهان نیز می‌گوید: اصفهان به خاطر داشتن ذرات معلق در هوا بعد از استان خوزستان، آلوده‌ترین شهر کشور است، اما کسی به فکر ما نیست؛ مثلا در شهر «سجزی» بیشترین روزهای آلوده را داشته‌ایم. تعداد روزهای آلوده در این شهر بیش از اصفهان است و این یک تهدید جدی برای شهروندان محسوب می‌شود.
نظر شما