سفر چندی پیش دکتر روحانی به اروپا و ایجاد فصل جدید اقتصادی میان ایران و اروپا منافع مشترک بسیاری برای طرفین در پی خواهد داشت. 20 سند همکاری میان ایران و فرانسه در بخش‌های مختلف و قراردادهای مشترک ایران و ایتالیا به ارزش بیش از 17 میلیارد دلار، تنها بخشی از روابط جدید اقتصادی ایران و اروپا محسوب می‌شود. تحریم‌های ظالمانه علیه ایران تنها برای ما زیانبار نبود، بلکه بسیاری از شرکت‌های اروپایی براساس تصمیمات سیاستمدارانشان زیان‌های سنگینی متحمل شدند. رفع تحریم‌ها فرصت مناسبی برای تنوع‌سازی در تجارت بین‌المللی ایران فراهم آورده است. حال با توجه به رقابت شدید میان کشورهای اروپایی و چینی برای سرمایه‌گذاری و گسترش روابط اقتصادی باید از تجربه‌های گذشته در تجارت خارجی استفاده کرد. به طور قطع اکنون ایران قدرت بیشتر برای انتخاب‌ شرکای تجاری خود دارد.
بیش از 98 درصد تجارت ایران با کشورهای آسیایی و اروپایی است. در این بین تجارت ما با کشورهای اروپایی در سال‌های مختلف فراز و نشیب‌های فراوان داشته است. پیش از تحریم‌ها، حدود 32 درصد تجارت ایران با اروپایی‌ها بوده، اما با شروع تحریم‌ها این نسبت کاهش چشمگیر به خود گرفته است. براساس تحقیقات اتاق صنایع تهران در سال 88، واردات ما از اتحادیه اروپا حدود 5/16 میلیارد دلار در سال بود که در سال 92 به کمترین مقدار خود یعنی 2/7 میلیارد دلار رسیده است. طی همین زمان صادرات ما نیز از دو میلیارد دلار به کمتر از یک میلیارد دلار کاهش یافته است. البته پس از توافق ژنو در آذر ماه سال 92، صادرات به اروپا افزایش یافت و در سال 93 به 5/1 میلیارد دلار رسید. دو مزیت اصلی روابط اقتصادی با اروپا به خرید کالاهای واسطه از این کشورها و سرمایه‌گذاری مشترک در بخش‌های مختلف اقتصادی بر می‌گردد. بسیاری از صنایع کنونی در اقتصاد ما نیازمند تأمین مالی برای شکل‌گیری، رشد و تکامل هستند. موقعیت جغرافیایی، امنیت، انرژی، ثبات سیاسی، نیروی کار متخصص، معادن و زیر ساخت‌های نسبی مناسب، بر جذابیت سرمایه‌گذاری در ایران افزوده است، به طوری که - کم و بیش- هیچ کشوری در منطقه از چنین ظرفیت ممتازی برخوردار نیست. افزون براین، ایران دروازه‌ای مناسب برای کسب بازارهای آسیای میانه محسوب می‌شود. رقابت اروپا و چین برای تصاحب بازارهای کشورهای آسیای میانه یکی دیگر از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری و تجارت اروپا با ایران است. نکته قابل توجه در تجارت با اتحادیه اروپا کالاها و خدماتی است که از این کشورها به ما و دیگر کشورهای صادر می‌کنند. بخش عمده‌ای از واردات از اروپا به ماشین‌‌آلات، تجهیزات، وسایل پزشکی و حمل و نقل مربوط می‌شود، در واقع چنین کالاهایی در بلند مدت افزون بر ایجاد تولید و اشتغال در کشور، از خام فروشی منابع کشور جلوگیری می‌کند. مزیت دیگر واردات کالاهای واسطه‌ای، کاهش واردات محصولات نهایی در کشور است.
همکاری‌های اقتصادی ایران با کشورهای اروپایی با روی کار آمدن دولت نهم دستخوش تغییر شد. همزمان با تشکیل دولت نهم، چین خود را به عنوان یکی از قدرت‌های اقتصادی، به دنیا معرفی کرد. دولت نهم نیز روابط تجاری را با اروپا تا حدی کاهش داد و سطح روابط تجاری ایران با چین به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرد. حجم تجارت ایران با کشورهای آلمان، ایتالیا و فرانسه از بیش از 9/10 میلیارد دلار در سال 84 به 7/7 میلیارد دلار در سال 90 کاهش یافت. با شروع تحریم- تحریم‌های نفتی و بانک مرکزی- این بار این سه کشور (عمده تجارت ایران با اروپا از طریق این سه کشور صورت می‌گیرد) 2/2 میلیارد دلار روابط تجاری خود را با ایران کاهش دادند و حجم تجارت ایران با آلمان، ایتالیا و فرانسه به 5/5 میلیارد دلار در سال 91 کاهش یافت. در سال‌های 92 و 93 نیز به طور تقریبی در همین مقدار باقی ‌ماند.

 رابطه اقتصادی با ایتالیا
ایتالیا چهارمین اقتصاد منطقه یورو است و پس از آلمان بزرگ‌ترین شریک اقتصادی ایران در اروپاست. (در چند روز اخیر برخی رسانه‌ها به اشتباه ایتالیا را به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری اروپایی ایران اعلام کرده‌اند) ایتالیا در بین کشورهای اروپایی در دوران تحریم سطح روابط اقتصادی‌اش را با ایران کمتر کاهش داد، به طوری که در سال 90 (سال پیش از شروع تحریم‌های گسترده علیه ایران) حجم تجارت ایتالیا با ایران مانند فرانسه با ایران بود، اما در سال گذشته تجارت ایران با ایتالیا دو برابر بیشتر از حجم تجارت ایران با فرانسه بود. با شروع تحریم‌ها، واردات ایران از ایتالیا از 7/1 میلیارد دلار به 1/1 میلیارد دلار کاهش یافت. اما نکته مثبت افزایش صادرات سه برابری ایران به ایتالیا از سال 91 تا 93 است. صادرات ایران به ایتالیا از 200 میلیون دلار به 614 میلیون دلار در دوران تحریم افزایش یافته است. حال دو طرف امیدوارند با شکل گیری روابط جدید اقتصادی، منافع مشترک جدیدی برای دو کشور به ارمغان آید. ایتالیایی‌ها در تولید ماشین آلات صنایع معدنی، کشتی سازی، نفت و گاز توانایی‌های بیشتری نسبت به دیگر صنایع دارند. بیشتر کارخانه‌های فولادسازی در ایران از ماشین‌آلات ایتالیایی استفاده می‌کنند. در سفر رئیس جمهور قرارداد 7/5 میلیارد دلاری آلومینیوم سازی و همچنین قراردادهایی در حوزه‌هایی انرژی امضا شد.

  رابطه اقتصادی با فرانسه
فرانسه در بین کشورهای اروپایی، بیشترین بد عهدی را در دوران تحریم با ایران داشته است، به گونه‌ای که حجم تجارت ایران و فرانسه با اعلام تحریم‌های آمریکا علیه ایران به نصف کاهش پیدا کرد. بدقولی شرکت‌های خودروسازی و همچنین برخی شرکت‌های نفتی تنها بخش اندکی از عملکرد همراه با سوال فرانسوی‌ها در چند سال اخیر است. البته شرکت خودروسازی پژو هم از تحریم ایران زیان‌ دید و مجبور به اخراج شمار قابل توجهی از نیروهای خود شد. حال پس از برجام، شرکت خودروسازی پژو سیتروئن سرمایه‌گذاری مشترکی با ایران خودرو آغاز کرده است که هدف آن تولید 150 تا 200 هزار خودرو در سال خواهد بود. شرکت نفتی توتال نیز در قراردادی، روزانه حدود 200 هزار بشکه نفت از ایران خواهد خرید. سومین قرارداد مهم در سفر رئیس جمهور به فرانسه مربوط به خرید 118 هواپیما از شرکت ایرباس می‌شود.

  رابطه اقتصادی با آلمان
آلمان بزرگ‌ترین شریک تجاری اروپایی ما محسوب می‌شود و حتی سال‌های ابتدایی دهه 80 پس از امارات دومین شریک تجاری ایران بود. تجارت 5/5 میلیارد دلاری در سال 84 بخوبی عمق روابط تجاری ایران و آلمان را نشان می‌دهد. در آن سال‌ها تجارت ایران و چین به گستردگی امروز نبود. حجم تجارت ایران و چین از 7/2 میلیارد دلار در سال 84 عبور نکرد، اما با توجه به راهبرد دولت نهم، چین به سرعت جایگزین آلمان در تجارت بین المللی ایران شد و در سال 90 تجارت ایران و آلمان به 9/3 میلیارد دلار کاهش یافت. تحریم‌ها نیز یک میلیارد دلار دیگر از حجم تجارت دو کشور کاست. پس از توافق هسته‌ای در تیرماه تاکنون چند هیأت آلمانی به همراه فرستاده ویژه نخست‌وزیر آلمان به تهران آمدند و زمزمه‌هایی از حضور شرکت‌های فولکس واگن، زیمنس و دیگر شرکت‌های آلمانی در ایران به گوش می‌رسد.