کمتر از ده دقیقه، یک خبر تکمیلی میرسد که میگوید، او زنده است اما حال وخیمی دارد. در نهایت، خبر با تیتر «خبرهای ضد و نقیض درباره درگذشت حسنین هیکل» کار میشود. تا زمان نگارش این گزارش، خبر همان است؛ نبض هیکل – هر چند ضعیف- اما همچنان میزند، در حالی که شاید دست او دیگر به قلم نرود.
و این برای دنیای ژورنالیسم استخواندار و اصیل که توانمندی هایش را در رخدادهای سهمگین قرن بیستم نشان داده، اندوه کوچکی نیست.
از خبرنگاری تا سردبیری الاهرام
محمد حسنین هیکل، زاده شده در روستای باسوس در قلیوبیه مصر.
کودکی و نوجوانی اش- کم و بیش- مانند بسیاری از آدم های این کره خاکی است. در قامت یک خبرنگار روانه چهار گوشه دنیا میشود و رخدادهای مهم قرن بیستم را برای روزنامه های جهان عرب پوشش خبری میدهد. نام او از وقتی بیشتر بر سر زبانها میافتد که سردبیر الاهرام میشود. گذر زمان، از او فراتر از یک روزنامه نگار میسازد. قلم شیوایی دارد. چند کتاب مینویسد. با بزرگان سیاسی و فرهنگی مصر و جهان عرب نشست و برخاست دارد و با جمال عبدالناصر، رئیس جمهور ناسیونالیست کشورش، سخت رفیق است. هیکل از سال 1957 سردبیر روزنامه الاهرام میشود. مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام را بنیان میگذارد. در سال 1974 سادات او را از سردبیری الاهرام برکنار میکند. «هیکل گزارشگر» جنگ ششروزه تا پیمان کمپ دیوید را روایت میکند و شاهد به گفته خودش، «پاییز خشم»- افول دوره انور سادات- است.عمرش چنان به دنیاست که به زیرکشیده شدن حسنی مبارک را هم ببیند و نیز حکومت اسلامگراهای اخوانی را و سپس سقوط شان را تا سرکار آمدن ژنرال سیسی.
دیدار تاریخی با اینشتین
ماجرای دیدار و گفت و گوی محمد حسنین هیکل با آلبرت اینشتین هم خواندنی است. هیکل روایت این دیدار را کتاب کرده است. ديدار با آلبرت اینشتين که در ۱۲ دسامبر ۱۹۵۲ انجام میشود. پس از ديدارش با اينشتين فرصت نمی شود، شرح ديدارش را جايي منتشر کند. بعدها در ميان نوشته هايش ۱۸ صفحه کاغذ چرک نويس پيدا میکند، روي آنها آنچه را در ديدارشان گذشته، در قطار پرينستون به نيويورک نوشته است، قرار آنها ديدار ديگري نیز است که هرگزممکن نمی شود. اینشتین، سه سال پيش از مرگش به اين روزنامه نگار مصري گفته بود: مشکل امروز ما همان مشکل هميشگي است: قدرت انسان از وجدانش جلو افتاده، بازو هايش بيشتر از مغزش رشد کرده. شما امروز در روزگار تازه اي هستيد. روزگار نيروي هسته اي. همه اين درگيري هايي که حرفشان را زدي بايد تمام شود، چون در سايه بمب توانايي اداره آن درگيري ها را نداريد... تو جواني و وقتي واقعيت بمب هسته اي روشن شود، خواهي بود اما من تا آن روز نخواهم ماند. براي همين گفتم «شما»! ... هيکل چنان که در آن کتاب مینویسد، همه آنچه را بايد از اینشتین مي پرسيد، نپرسيده و همه آنچه را بايد از او مي شنيد، نشنیده است.
ایران و هیکل
حوادث ایران در نگاه هیکل جایگاه ویژه ای دارد. او ملی شدن نفت را در زمان دولت دکتر محمد مصدق از نزدیک برای الاهرام روایت میکند. در سال 1330 به عنوان خبرنگار الاهرام به ایران میآید و 10 ماه در این کشور است. جشن های 2500 ساله شاه را نیز زیر ذره بین میگیرد و درباره اش مینویسد: شاه با عهده گرفتن نقش فرمانروای مطلق و مستبد در سرزمین تقدیر، دچار یک جنون عظمت شده بود. کتاب «ایران در دهانه آتشفشان» را درباره انقلاب اسلامی 57 مینویسد. همچنین یک روایت وجود دارد که میگوید، هیکل از افراد مذاکره کننده با ایران برای آزادسازی گروگانهای آمریکایی/ لانه جاسوسی/ بوده است. او همین اواخر نیز و در پی توافق هسته ای ایران و شش کشور جهان به خبرنگار روزنامه السفیر لبنان میگوید که توافق هسته ای ایران نتیجه پایداری تهران بر مواضعش است.
نگاه دیپلمات ایرانی
حسنین هیکل همچنان یک چپ مانده است. این را صادق خرازی، دیپلمات ایرانی میگوید که چند سال پیش و در دهه 80 خورشیدی برای دیدار هیکل به قاهره رفته بود. خرازی مینویسد: هیکل میراث خوار دوران ایدئولوژی ناصری است؛ یعنی طرز فکری که از سوی جمال عبدالناصر تبلیغ میشد، چه درباره ناسیونالیسم عربی و چه از نقطه نظر چپ و سوسیالیستی (اشتراکی) عربی، و البته همچنان شیوه انتقادی خودش را دارد.
هیکل و سوریه
هیکل معتقد است، در سوریه یک متغیر وجود دارد که هر کس آن را نبیند و به آن توجه نکند به خطا رفته است و این متغیر ارتش سوریه است. همچنین به گزارش ایرنا، هیکل میگوید که قاهره اشتباه کرد که دمشق را تنها گذاشت. به گزارش خبرگزاری سانا از قاهره، هیکل میافزاید: چنان که برخی میگویند ایران تهدید نیست، بلکه تهدید اصلی زیاد خواهی اسراییل است.
نگرانی پیرمرد
هیکل چندی پیش به شبکه «سیبیاس» مصر گفته بود: من تا به امروز موضع خودمان را نسبت به ایران نفهمیدم. به من میگویند که هیکل گرایش ایرانی دارد. گرایش من اما مصری است. گرایش من فقط کشور من است اما کشورم تنهاست و نمیتواند. من ارزش مصر را میدانم و وضعیت کنونی کشورم من را ناراحت میکند.
نظر شما