بنابراین لازم است با تغییر در فرهنگ و نگرش مردم نسبت به مالیات و اقتباس از سیستم های مالیاتی کشورهای موفق و الگوبرداری از فرهنگ مالیاتی این کشورها با همکاری و هماهنگی تمامی ارگان های حکومتی در گسترش فرهنگ مطلوب مالیاتی و ضمانت اجرایی آن از پدیده ناپسند فرار مالیاتی جلوگیری به عمل آورد. درآمد فرار مالیاتی در حدود دو برابر درآمد سالیانه فروش نفت می باشد که عواملی همچون قانون های مالیاتی، نرخ مالیات، عدم شفافیت در فعالیت های اقتصادی و شرکت های صوری و کاغذی نقش مهمی در افزایش فرار از مالیات توسط مؤدیان دارد، در این راستا گفت وگویی با جناب دکتر جامساز، کارشناس مسایل اقتصادی داشته ایم که از نظرتان می‌گذرد:
جناب دکتر بفرمایید فرار مالیاتی چرا و چگونه به وجود می آید؟
مسلماً افرادی که فرار مالیاتی دارند از طبقه کارگر و کارمند جامعه که سند حقوقی شفاف دارند و در پایان هر ماه به صورت مشخص و معین مبلغی به عنوان مالیات از حساب آن‌ها کسر می شود و همچنین تولیدکنندگان که دارای حسابرسی قیمت تمام شده هستند نمی باشند زیرا این ها از پرداخت مالیات یا معاف هستند و یا به پشتوانه قدرت های رانتی یا جذب متخصصانی زبده در امور مالیاتی از پرداخت مالیات طفره می روند. مؤدیانی که فرار مالیاتی دارند طیف وسیع و گسترده ای از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که با مثلث رانت، قدرت و اطلاعات در ارتباط هستند و با وجود آنکه گردش مالی آن‌ها سالیانه از هزاران میلیارد فراتر می رود اما دولت قادر به وصول مطالبات قانونی خود نیست، در حقیقت فرار مالیاتی بیشتر از آن آمار و اعدادی است که اعلام می شود، عواملی همچون فرهنگ سازی غیر صحیح در این زمینه، تصور مالیات به عنوان یک ابزار قهری و نامعلوم بودن محل هزینه درآمدهای مالیاتی به جای کمک به چرخه تولید و ارتقای سطح رفاه عمومی جامعه و افزایش رو به رشد شرکت های کاغذی و مهمتر از همه نظارت ناکافی در این زمینه، نقش تزایدی در افزایش فرارهای مالیاتی در کشور داشته اند.
شما در واقع به آسیب شناسی این پدیده در اقتصاد ایران پرداختید. بفرمایید فرار مالیاتی در اقتصادهای توسعه یافته چگونه به صفر نزدیک می شود؟
این اقتصادها از یک نظام مالیاتی نو و منسجم برخوردار هستند که با ابزارهای جدید و پیشرفته، مؤدیان را شناسایی و میزان در آمد ها را به صورت دقیق و مشخص برآورد می کنند، ضمن آنکه فرهنگ مالیات گریزی در این کشورها وجود ندارد و مالیات گریزی به عنوان یک جرم و پدیده ناهنجار اقتصادی و اجتماعی قلمداد می شود و اشخاصی که از پرداخت مالیات گریز می کنند در هر مقام و مرتبه ای که باشند مورد تعقیب و پیگیری قانونی قرار می گیرند و حتی پس از سال ها اگر این جرم آن‌ها افشا شود، علاوه بر پرداخت مالیات های معوقه و جرایم آن‌ها، از مقام و منصب خود عزل می گردند. از طرفی نظام مالیاتی شفاف و کارآمد آن‌ها با اتکا به فناوری های پیشرفته، ضمن رصد نمودن درآمدها، مالیات متعلق به آن‌ها را نیز به صورت مشخص، تعیین می کند. در این کشورها فرهنگ مالیاتی، نهادینه شده و مؤدیان به صورت خوداظهاری و داوطلبانه به دفاتر مشخص در سطح شهر مراجعه و با تکمیل فرم های مالیاتی، نسبت به پرداخت آن‌ها اقدام می نمایند. در این دفاتر همچنین به مؤدیان پیشنهاد خرید کالاهای با دوام از جمله مسکن و خودرو می شود که کمک مهمی به گردش چرخه پولی کشورشان و افزایش داد و ستد و رشد اقتصادی می نماید، در حقیقت پرداخت مالیات باعث ارتقای تولید ناخالص داخلی و رفاه بیشتر مردم این کشورها می شود.
در بحث پرداخت مالیات ما با دو چالش نخست فرهنگ مالیاتی مواجه هستیم و از طرف دیگر هنوز سیستم مالیاتی کشور از ابزارهای مدرن بی بهره است، این دو چالش را چگونه می توان ترمیم کرد؟
درست است در شرایط کنونی مبارزه با فساد اقتصادی و مالی ضروری و لازم است زیرا اختلاس در نظام بانکی و فرار مالیاتی هر دو به لحاظ اجتماعی و اقتصادی جزو ناهنجاری ها و جرایم قابل تعقیب می باشند، بنابراین دولت لازم است در امر دریافت مالیات به صورت جدی و از طریق برنامه های منظم و مدون و با کمک تمامی دستگاه های دولتی وارد عمل شود، در غیر این صورت قادر نخواهد بود مالیات گریزان را به پرداخت مالیات وادار کند، ضمن آنکه نظام مالیاتی فشل و سنتی کشور نیاز به نوسازی و تجهیز به ابزارهای مالیاتی مدرن و پیشرفته دارد که دولت باید نسبت به فراهم کردن آن‌ها اقدام و عمل نماید، هر چند فرهنگ سازی همچنان مهم‌ترین حلقه مفقود در نظام مالیاتی کشور است و گسترش فرهنگ مطلوب مالیاتی و ضمانت اجرایی آن در بلندمدت مفید خواهد بود.
از طرفی رشد بیش از حد شرکت های کاغذی و صوری که ارزش ثبت شده پایین ولی گردش بازرگانی بالایی دارند با هدف کتمان درآمدهای واقعی فعالان اقتصادی و ارایه اطلاعات و اسناد و مدارک خلاف واقع به منظور فرار مالیاتی، پولشویی و فعالیت های غیر مجاز انجام می دهند، از این رو این شرکت ها تهدید جدی برای کسب مالیات قانونی دولت می باشد، بدون تردید نظارت بر فرآیند مالیاتی کشور و مواردی از جمله شرکت های کاغذی، نیاز به اقدامات مشترک تمامی دستگاه های حکومتی کشور دارد.
نظر شما