به گزارش قدس آنلاین، چهار سال پیش با برگزاری انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی منتخبین ملت در مجلس نهم پای در بهارستان نهادند؛ انتخاباتی که در نیمه اردیبهشت‌ماه سال ۹۱ برگزار شد و حدود ۶۴ درصد واجدین شرایط در آن مشارکت داشتند.
یکی از اقدامات مجلس پس از شکل‌گیری، تشکیل کمیسیون‌های تخصصی است. بر این اساس، نمایندگان حسب تخصص و گرایش‌های علمی، اولویت‌های خود را برای حضور در کمیسیون‌ها اعلام می‌کنند که پس از بررسی شعب تعیین شده برای انتخاب اعضا، ترکیب کمیسیون‌های تخصصی مشخص میشود. از جمله اتفاقات جالب توجه در کمیسیون فرهنگی مجلس نهم عضویت ۹ نفر از نمایندگان بود؛ اتفاقی که زنگ خطر مظلومیت فرهنگ در قوه مقننه را به صدا در آورد.
با نگاهی به مجلس هشتم و حضور ۲۳ نفر از نمایندگان در سال اول در کمیسیون فرهنگی می‌توان به وضوح این نقیصه را مشاهده کرد. هرچند این تعداد در سال‌های بعد در دوره هشتم، کمتر شد و برخی اعضا به کمیسیون‌های دیگری منتقل شدند، اما مقایسه آن با اولین سال مجلس نهم جای تأمل دارد.
در همان ابتدای شکل‌گیری کمیسیون فرهنگی مجلس نهم این ادعا مطرح شد که مباحث فرهنگی در این مجلس کمتر از مجالس گذشته مطرح خواهد شد اما برخی اعضای کمیسیون در گفت‌وگو با ایکنا بر این نکته تأکید داشتند که هر چند تعداد اعضای کمیسیون کمتر از دوره‌های گذشته است، اما تلاش آنها بر تقویت مباحث فرهنگی خواهد بود.
این سخن پس از گذشت حدود چهار سال و در ماه‌های پایانی مجلس نهم توسط سیدعلی طاهری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت؛ آنجا که وی در گفت‌وگو باایکنا اظهار کرد: کمیسیون از باب «کم مِّن فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَت فِئَةً کثِیرَةَ» با کیفیت بود و کارهای خوبی را در مجلس نهم پیگیری کرد.
شاهد گفته سخنگوی کمیسیون فرهنگی، ارائه طرح‌هایی است که در طول چهار سال گذشته از سوی کمیسیون ارائه شده است؛ چهار طرح عمده‌ای که از سوی کمیسیون راهی صحن علنی مجلس شد عبارت بود از: «نظام جامع رسانه»، «جمعیت و تعالی خانواده»،«عفاف و حجاب» و «حمایت از مدیریت، احداث، تجهیز و نوسازی مساجد و نمازخانه‌های کشور».
از جمله مسائل فرهنگی که در دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی به ویژه در دوره‌های هشتم و نهم به صورت ویژه پیگیری شد، مباحث قرآنی بود که با تشکیل و پررنگ شدن نقش فراکسیون قرآن، عترت (ع) و نماز در مجلس این مباحث به شکل جدی‌تری دنبال شد. هرچند این فراکسیون تلاش می‌کرد مباحث مربوط به امور قرآنی را در مجلس سامان‌دهی کند اما گاه ارائه طرح‌هایی بدون هماهنگی با فراکسیون و نیز طرح‌هایی که عمدتاً کارشناسی نشده و خام بودند، باعث گرفته شدن وقت مجلس می‌شد.
طرح‌های خلق‌الساعه قرآنی
یکی از این طرحها، طرح «آموزش همگانی قرآن کریم در خانه» بود که از سوی سیدمحمدحسین میرمحمدی، منتخب مردم خوانسار و گلپایگان مطرح شد. هرچند در زمان ارائه این طرح به صحن علنی مجلس، رئیس قوه مقننه آن را مغایر با اصل ۷۵ قانون اساسی دانست، اما در مجموع، طرحی که از سوی این عضو کمیسیون اقتصادی مطرح شد، ایرادات واضح و بارزی داشت که به راحتی نمی‌شد از آن گذشت.
لاله افتخاری پس از مطرح شدن این طرح در مورد اشکالات آن گفته بود: ایرادات وارده بر این طرح، شامل اشکالات کلانی است که یک بخش آن مربوط به نگاه مجلس و یک ایراد اساسی از نگاه جامعه قرآنی داشت و همین کفایت می‌کرد که رأی نیاورد.
رئیس فراکیسون قرآن و عترت مجلس در مورد مخالفت خود با این طرح به این مطلب اشاره کرده بود که طرح درست و کارشناسی‌شده‌‌ای نیست و نه به مصلحت جامعه قرآنی است و نه وجاهت قانون‌گذاری دارد.
به گفته وی، نمایندگانی که به این طرح رأی موافق داده بودند به خاطر عشق و علاقه‌ای بود که نسبت به قرآن داشتند؛ وگرنه رأی نمی‌دادند.
طراح این پیشنهاد نیز در گفت‌وگویی این ادعا را مطرح کرد که اصل طرح مشکلی نداشته و مجلس تنها به فوریت آن رأی نداده است، وگرنه می‌تواند این طرح به صورت عادی در کمیسیون فرهنگی و سپس در صحن علنی بررسی شود؛ طرح مذکور علاوه بر تعیین تکلیف برای سازمان دارالقرآن وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، برای اعضای خانواده‌ها نیز در تدریس و آموزش قرآن تکالیفی را پیش‌بینی کرده بود که اعمال این وظایف خارج از حوزه اختیار قوه مقننه بود.
وی در مورد ارائه چنین طرحی بدون در نظر گرفتن نظرات کارشناسی فراکسیون قرآن، گفته بود نباید خود را درگیر چارچوب‌ها کنیم.
طرح تشکیل سازمان قرآن کریم
طرح دیگری که در همین راستا می‌توان به آن اشاره کرد، پیشنهاد تشکیل سازمان قرآن کریم بود؛ طرحی که تمامی سازمان‌ها و نهادهای مختلف قرآنی کشور را نادیده می‌گرفت، در عین حال وظیفه تدوین آیین‌نامه این سازمان را بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی نهاده بود.
طراح این طرح، عضو کمیسیون قضائی ـ حقوقی مجلس بود؛ میرهادی قره‌سید رومیانی، منتخب مردم آذرشهر بود که در مقدمه طرح خود آورده بود: «در حال حاضر فعالیت‌ها و مدیریت‌های حوزه قرآنی کشور پراکنده بوده و دستگاه‌های متعددی از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت آموزش و پرورش به انحاء مختلف در زمینه سیاستگذاری و اجرای فعالیت‌های قرآنی فعال هستند».
هرچند بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که تشکیل چنین سازمانی منجر به موازی‌کاری و ایجاد سازمان‌های عریض و طویل دیگری خواهد شد، اما این طرح خود به دلیل پراکندگی در انجام فعالیت‌های موازی و تکراری ارائه شده بود. اما این طرح یک گام جلوتر از طرح آموزش همگانی قرآن کریم پیش رفت و به دلیل ارجاع آن به کمیسیون‌های برنامه و بودجه، اجتماعی و فرهنگی کمیسیون مشترکی به منظور رسیدگی به طرح تشکیل شد.
اگر بخواهیم یک نقطه مشترک بارز میان دو طرح مذکور پیدا کنیم، می‌توان به فراموش شدن هر دو طرح در گذر زمان اشاره کرد. هر چند زمانی نسبتاً دورتر میرمحمدی، عضو کمیسیون اقتصادی برای مجلس و کمیسیون فرهنگی تأسف می‌خورد که هیچ‌کس حاضر به دفاع از این طرح نیست و یا در ماه‌های اخیر، قره‌سید رومیانی داعیه نظام‌بخشی به فعالیت‌های قرآنی در پس پراکندگی‌ها را داشت، اما حال که پرونده مجلس نهم بسته شد در حالی‌ک بسیاری از طرحها و لوایح مهم تعیین تکلیف نشد، خبری از این طرحها و اظهار نظر طراحان آن نیست.
با ذکر این مقدمه و به بهانه پایان کار نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، نگاهی به کارنامه قرآنی مجلس نهم خواهیم داشت. در این گزارش تلاش میشود مصوبات قرآنی طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ تشریح شود.
لوایح بودجه فراز و فرودهای بندهای قرآنی
اولین لایحه بودجه‌ای که در مجلس شورای اسلامی بررسی شد، مربوط به سال ۱۳۹۲ بود. در این لایحه به گفته سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس که در فضای مجلس گذشته نیز حضور داشت، اعتبارات قرآنی نسبت به سال گذشته کمتر پیش‌بینی شده بود.
در این لایحه اعتبارات قرآنی ویژگی خاصی به خود گرفت؛ در سال‌های قبل از آن موضوع اعتبارات قرآنی در قالب «نیم درصد از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی» ذکر شده بود، اما در لایحه بودجه ۹۲ به دلیل عدم شفافیت در ارقام مربوط به اعتبارات قرآنی، کمیسیون فرهنگی تصمیم گرفت، مبلغ مشخصی را در ردیف مربوط به موضوع ترویج فرهنگ قرآنی بگنجاند.
علی طاهری در این رابطه می‌گوید: با بررسی‌های صورت گرفته به رقم ۲ هزار میلیارد ریال رسیدیم. در صورتی که در لایحه دولت مبلغ ۷۵۰ میلیارد ریال درج شده بود که بسیار کمتر از سال گذشته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی به بررسی بندهای قرآنی این لایحه پرداخته و تأکید می‌کند: بررسی بندهای مندرج در ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۳۹۲ کل کشور نشان می‌دهد که در هیچ یک از بندها، اعتبار و حمایتی برای فعالیت های مرتبط با حوزه قرآن در نظر گرفته نشده است این در حالی است که در سال‌های گذشته همواره در برخی از بندها، جهت توسعه فرهنگ قرآنی و حمایت از حافظان کل قرآن کریم و فعالیت‌های قرآنی اعتبارات و تسهیلاتی در نظر گرفته شده بود.
در ادامه آمده بود: بیشتر شاخص‌های قرآنی رشد منفی را نشان می‌دهد. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۲ کل کشور در مجموع ۵۴۰,۴۶۰ میلیون ریال برای برنامه‌های مرتبط با فعالیت‌های قرآنی در نظر گرفته شده که این رقم در مقایسه با سال گذشته ۶ درصد رشد منفی دارد.
اما با این وجود، کمیسیون فرهنگی با الحاقیه‌هایی که ارائه کرد، روندی مثبت به اعتبارات قرآنی بخشید. لاله افتخاری، رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس از پیشنهاد الحاق بند نيم‌درصد اعتبارات قرآنی به بودجه ۹۲ در قالب طرح ملی حفظ قرآن خبر داد؛ این نیم‌درصد غیر از ۲ هزار میلیاردی بود که سخنگوی کمیسیون فرهنگی مطرح کرده بود و قرار بود جایگزین رقم ۷۵۰ میلیارد ریالی شود. این پیشنهاد تصویب شد تا ردیف اعتبارات قرآنی نیز افزایش یابد.
در پایان بررسی لایحه بودجه ۹۲، حمایت از فعالیت‌ها و فعالان قرآنی پررنگ‌تر شده بود:
هزینه مصرف با رعایت الگوی مصرف و حق انشعاب برق آب و گاز برای حوزه‌های علمیه، مساجد، دارالقرآن‌ها، حسینیه‌ها و اماکن دینی اقلیت‌های دینی مصرح در قانون اساسی رایگان است.
تحصیل ایثارگران حافظان کل قرآن کریم و قاریان ممتاز کشور و مشمولان بند ک ماده ۲۰ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و موسسات پژوهشی رایگان است.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است ۱۰ درصد از اعتبارات مربوط به معاونت قرآن و عترت خود را برای امور تبلیغ و ترویج و آموزش و پژوهش‌های قرآنی و فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی ـ هنری مساجد هزینه کند.
شرکت‌ها و مؤسسات و بانک‌های دولتی مجازند جمعاً تا سقف سه هزار میلیارد ریال از هزینه عملیاتی خود را در جهت اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و صرفاً برای تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم و بر اساس سیاست‌های کمیسیون آموزش عمومی شورای توسعه فرهنگ قرآنی هزینه کند.
ردیف مربوط به اعتبارات موضوع اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی از ۷۵۰ هزار میلیون ریال به ۳۰۰۰,۰۰۰ میلیون ریال افزایش پیدا کرد.
اما در سال‌های بعد این ردیف بر روی ۲ هزار میلیارد ریال ثابت ماند و سایر بندها نیز تکراری از سال‌های گذشته بود، البته در جریان بررسی لایحه بودجه ۹۵ ردیف مربوط به تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم به دلیل اشتباه هیئت‌رئیسه در صحن علنی بررسی نشد و از پیشنهادات حذف شد. این پیشنهاد که باید در بخش هزینه‌ای گنجانده می‌شد، در بخش درآمدی منتشر شده بود. زمانی که این پیشنهاد بررسی می‌شد، رئیس جلسه به دلیل درآمدی بودن آن مانع از رسیدگی این پیشنهاد شد.
جایگاه قرآن در برنامه ششم توسعه
هرچند نمایندگان تلاش کردند لایحه برنامه ششم توسعه کشور را در روزهای پایانی مجلس نهم بررسی و تصویب کنند اما در این کار ناموفق بودند، در لایحه‌ای که از سوی دولت به مجلس تقدیم شده بود، مباحث فرهنگی به طور کلی ضعیف و کم‌رنگ دیده شده بود. با این حال مجلس تلاش کرد این خلأ را پر کند. به گفته حاجی دلیگانی، دبیر کارگروه فرهنگی ـ اجتماعی کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه، این کارگروه بندهای فرهنگی و قرآنی خوبی را در این لایحه پیش‌بینی کرده است.
با این حال مجلس در جریان بررسی مواد الحاقی لایحه تنظیم برخی از احکام برنامه‌های توسعه کشور، توانست اقداماتی در زمینه گسترش فعالیت‌های قرآنی انحام دهد؛ به طور مثال در ماده ۱۰ الحاقی این لایحه آمده است: دولت مکلف است در اجرای وظایف تکلیفی نظام اسلامی و به منظور حضور مؤثر و هدفمند حوزه و روحانیت، از حوزه‌های علمیه در حکم نهاد عمومی غیردولتی پشتیبانی و حمایت‌های ذیل را به عمل آورد:
۱- معافیت فضاهای آموزشی، پژوهشی و اداری حوزه‌های علمیه از پرداخت هزینه‌های حق انشعاب آب، برق، گاز و فاضلاب و عوارض ساخت وساز.عوارض مربوطه از محل اعتبارات طرح های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای مربوط به دستگاه های اجرائی ذی‌ربط پرداخت می‌گردد.
۲- واگذاری فضاهای بلااستفاده دولتی در مناطق مختلف کشور به حوزه‌ها بر اساس نیاز حوزه‌های علمیه مطابق ضوابط ماده(۶۹) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰
۳- پشتیبانی و ارائه خدمات لازم به‌منظور آموزش، تربیت دانش‌آموختگان حوزوی به عنوان مبلغین و مربیان قرآن و عترت(ع)و مروجین فرهنگ دینی و رفع نیازهای فرهنگی و دینی جامعه اسلامی با اولویت طرح هجرت طلاب به مناطق کمترتوسعه‌یافته
۴- پیش‌بینی زمین با کاربری آموزشی حوزوی در طرح جامع تفصیلی شهرها و واگذاری زمین با رعایت و ترتیبات صدر ماده(۱۰۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت.
سیاست‌های کلان گسترش فرهنگ قرآنی در کشور نیز در این لایحه به تصویب رسید.
بر این اساس، به‌منظور دستیابی به جامعه‌ای متمسک به قرآن و عترت(ع)و برخوردار از ایمان و عمل صالح و گسترش فرهنگ حیات‌بخش قرآن کریم و عترت(ع) در راستای اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی دولت موظف است نسبت به موارد ذیل اقدام کند:
الف- تأمین اعتبارات و پشتیبانی لازم به‌منظور اجرای برنامه‌ها و سیاست‌ها و فعالیت‌های تعیین‌شده
ب- حمایت از ارتقای سطح سواد قرآنی جامعه با رویکرد روخوانی و روانخوانی، آموزش عمومی قرآن، تدبّر، تفسیر، تبلیغ، ترویج و پژوهش‌های قرآنی و عترت
پ- حمایت لازم به منظور تربیت حداکثری حافظان قرآن کریم (جزءوکل) با اولویت آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی حوزوی و تشکل‌های مردم‌نهاد
سایر حمایت‌ها
مجلس علاوه بر حمایت از فعالیت‌های قرآنی در لوایح بودجه و برنامه‌های توسعه کشور، اقداماتی نیز در طرحها و لوایح دیگری در زمینه‌های اقتصادی و آموزشی داشته است. نمایندگان مجلس شورای در جریان بررسی لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، با معافیت مالیاتی فعالیت‌های قرآنی با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موافقت کردند.
همچنین نمایندگان با الحاق یک تبصره به طرح اصلاح ماده ۵ قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی که بر اساس آن مساجد و مراکز مذهبی از پرداخت ۲۰ درصد بیمه سهم کارفرما معاف می‌شوند، موافقت کردند. بر این اساس، مساجد و تکایا، حسینیه‌ها، دارالقرآن و مراکز مذهبی اقلیت‌های مذهبی مصرح در قانون اساسی از پرداخت ۲۰ درصد سهم کارفرما معاف بوده و سهم کارفرما از محل تبصره ۱ این ماده تأمین می‌گردد.
همچنین مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی طرح الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، نحوه مشارکت بخش دولتی و غیردولتی را برای احداث و توسعه فضاهای فرهنگی، دینی و قرآنی مشخص کردند.
بر این اساس، به منظور مشارکت بخش غیردولتی در توسعه فضاهای فرهنگی، دینی و قرآنی و حوزوی و همچنین اماکن قرآنی همجوار و متعلق به مساجد و کانون‌های فرهنگی و قرانی دولت موظف است طرح مشارکتی توسعه اینگونه فضاها را در صورتی که حداقل ۵۰ درصد از هزینه‌های احداث توسط بخش غیر دولتی تأمین گردد در قوانین بودجه سنواتی درج نماید.
رایگان شدن تحصیل ایثارگران، رزمندگان، حافظان کل قرآن کریم و قاریان ممتاز کشوری نیز در طرح الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت درج کرد تا نیازی به تصویب هر ساله در جریان بررسی لایحه بودجه نداشته باشد.بر اساس این مصوبه، تحصیل ایثارگران، رزمندگان، حافظان کل قرآن کریم و قاریان ممتاز کشوری و مشمولان بند(ک)ماده (۲۰) قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی رایگان است.هزینه‌های مربوط به دانشگاه پیام نور، دانشگاه‌های علمی–کاربردی و دوره‌های شبانه و همچنین مراکز آموزشی و پژوهشی غیردولتی از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط اعم از بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان اوقاف و امور خیریه در ابتدای هر نیم‌سال تحصیلی از محل اعتبارات پیش‌بینی شده در قانون بودجه سنواتی پرداخت میشود.کمک‌هزینه تحصیلی اعم از شهریه ثابت و متغیر پرداختی توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران به ایثارگران، رزمندگان و افراد مشمول خانواده آنها که در واحدهای بین‌الملل داخل یا خارج دانشگاه‌های دولتی و یا غیر دولتی پذیرفته می‌شوند، معادل شهریه پرداختی به پذیرفته‌شدگان رشته‌ها و مقاطع مشابه در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و واحدهای دانشگاهی داخلی، تعیین و پرداخت می‌گردد و باقی‌مانده شهریه توسط دانشجو اعم از ایثارگر یا خانواده وی تأمین و پرداخت میشود. آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف دو ماه از تاریخ تصویب این قانون به پیشنهاد دستگاه‌های اجرائی ذی‌ربط با تأیید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
با توجه به مجموع این مصوبات، اگر چه می‌توان گفت کارنامه نسبتاً خوبی از نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حوزه قرآنی به جا مانده است، اما نباید این موضوع را فراموش کرد که موضوع نظارت بر این مصوبات، حلقه مفقوده این مصوبات بود. چه اینکه در طول این سال‌ها گزارش‌هایی از عدم تخصیص به موقع اعتبارات و یا مانع‌تراشی در اجرای دیگر مصوبات مجلس باعث بروز اشکالاتی در این حوزه شده است.
در طول ۴ سال گذشته، یکی از انتقادهای مطرح شده در این حوزه عدم درخواست نمایندگان از مسئولان ذی‌ربط برای پاسخگویی در رابطه با اجرای مصوبات قرآنی مجلس بود. هرچند رئیس فراکسیون قرآن، عترت و نماز گفته است، سؤال وی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در رابطه با صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی و نیز عدم تخصیص اعتبارات قرآنی در کمیسیون فرهنگی بلاتکلیف مانده است، اما علی طاهری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی سؤال از مسئولان را بی‌نتجه می‌داند.
وی اظهار می‌کند: در این خصوص اگر وزیر فرهنگ را می آوردیم نتیجه این می‌شد که وزیر اعلام می‌کند من پیگیری کرد‌هام و در این رابطه باید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی پاسخگو باشد که چرا تخصیص نداده است. سازمان مدیریت هم مشکلات اعتبارات کشور و مشکلات فروش و قیمت نفت و این مسائل را مطرح خواهد کرد. یعنی به راحتی می‌توانند عدم تخصیص اعتبارات بخش فرهنگی را توجیه کنند. بنابراین «گفتاردرمانی»شان خوب است!اما نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت و مسئله به رئیس جمهور ختم میشود. از این جهت تا زمانی که دغدغه مسائل فرهنگی در مسئولان جدی نباشد حتی طرح سؤال هم نمی تواند مشکلی را حل کند.
ایکنا
انتهای خبر/
نظر شما