به گزارش قدس آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان،زندان،بند،ندامتگاه،واژگان نام آشنایی است که در هر جامعه ای برای تادیب و متنبه ساختن افراد مجرم و خاطی احداث و راه اندازی می شوند.
در واقع امر،حبس افراد یکی از قدیمی ترین شیوه های مجازات افراد مجرم محسوب می شود که بواسطه آن علاوه بر ایجاد امنیت هر چه بیشتر در جامعه،با حذف افراد از حضور در جامعه و به نوعی فرد خاطی را مجاب می کنند به آنچه که که انجام داده بیندیشند تا شاید از انجام دوباره آنچه که بر اساس چارچوب های فرهنگی،اجتماعی و ارزشی آن جامعه و قوانین و ضوابط تنظیم شده،ناهنجاری محسوب می شود،پرهیز واجتناب کند.
بدون تردید یکی از جنبه های برجسته زندان یا ندامتگاه به وجه اصلاحی آن باز می گردد در غیر اینصورت این ساز و کار نمی تواند دستاورد چندان حائز اهمیتی را در پی داشته باشد وتنها می توان از آن به عنوان  مُسَکِنی بهره جست که ثمرات و خروجی آن پایدار نخواهد بود.
جامعه شناسان معتقدند وجود زندان ضرورتی است که هر جامعه ای به آن نیازمند است اما در کنار این ضرورت باید به الزامات دیگری نیز توجه داشت تا در این زنجیره اصلاحی و تادیبی بتوان هنجارهای جامعه را تقویت و از شکستن و زیرپا گذاشتن آن جلوگیری کرد.
مصطفی جوانمرد،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به ارتباط مستقیم محیط بیرون از زندان با داخل ندامتگاه یا بند،عنوان کرد:خالی شدن زندان ها از افراد زندانی و یا حضور انبوه و متکثر زندانیان در ندامتگاه ها،ارتباط مستقیمی با شرایط حاکم و جاری بر جامعه دارد.
وی افزود:به تعبیری می توان گفت،هر آنچه معضلات و مشکلات ونارسایی های جامعه افزایش یابد به همان میزان حضور آکنده افراد و گروه های هنجار شکن در زندانها تشدید می شود و بالعکس هر آنچه آرامش خاطر و سطح امید به زندگی و کسب و کار و معیشت تقویت شود به همان میزان از آمار زندانیان کاسته می شود.
این قاعده در جامعه ایران نیز صدق پیدا می کند ،اما آنچه که مورد توجه جامعه شناسان و برخی از مسئولان ذیربط قرار دارد،به ضریب موفقیت و توفیق در اصلاح افراد مجرم و خاطی در ندامتگاه ها و زندان های کشور باز می گردد.
این ادعا با آمار منتشر شده در برخی از رسانه ها به نقل از ریاست سازمان زندان های کشور بیش از پیش به اثبات می رسد،آماری نگران کننده که ضرورت پرداختن به آن اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.
اصغر جهانگیر،ریاست سازمان زندان های کشور چندی پیش با اشاره به اعداد و ارقام 40 تا 46 درصدی بازگشت مجدد زندانیان به بند بعد از رهایی عنوان کرد:علل ومصادیق مجرمانه بازگشت مجدد افراد به زندان نیز عمدتا یا به تکرار مجدد عمل مجرمانه پیشین آنها و یا مبادرت ورزیدن به دیگر هنجار شکنی ها باز می گردد.
چندی پیش معاون منابع انسانی قوه قضاییه از حضور و وجود 200 هزار زندانی در کشور خبر داد و در صورت احتساب آمار ارائه شده از سوی رئیس سازمان زندان ها،قریب به 80 تا 92 هزار زندانی بعد از آزادی مجددا به بند باز خواهند گشت و این یعنی زنگ خطری جدی که باید برای آن چاره اندیشی شود،در غیر اینصورت این آتش زیر خاکستر و پنهان می تواند زبانه سوزان خود را به بخش های دیگری از جامعه تسری دهد.
*تشکیل 75 درصد از هسته اولیه تبهکاران در زندان های کشور
برخی از جامعه شناسان همچون مجید ابهری معتقدند،زندان بعضا به محلی برای تبادل نظر و تجربیات تبهکارانه و مجرمانه برخی از زندانان تبدیل می شود.
وی می افزاید:بر اساس بررسی های انجام شده،قریب به 75 درصد از باندهای تبهکارانه،هسته اولیه خود را در زندان ها تشکیل می دهند و گاهی در این محافل،افراد زندانی جذب شبکه های بزهکار می شوند.
*عدم پذیرش افراد زندانی از سوی جامعه
یکی از معضلات و چالش های دوران بعد از زندان یا حبس به عدم پذیرش افراد زندانی از سوی جامعه باز می گردد.
در واقع نگاه به زندانی یا فرد حبس کشیده از معضلاتی است که لزوم اصلاح و بازبینی نگرش جامعه به چنین دیدگاه و رویکرد و نگاهی،ضروری به نظر می رسد.
* چه باید کرد؟
برخی از کارشناسان و صاحبنظران همچون مهرداد نجفی اسفاد معتقدند بازگشت مجدد بزهکاران به زندان از نارسایی هایی است که باید به دقت نظر هر چه بیشتری به آن پرداخته شود.
وی افزود:به نظر می رسد زندان میهمانانش را مجددا از جامعه باز پس می گیرد ومقابله و مهار چنین وضعیتی به آموزش حِرَف و مشاغل آزاد(مهارت آموزی وتوانمند سازی)باز می گردد.
نجفی معتقداست باید بستر و زمینه ای فراهم شود تا با اتکای به آن از طرد اجتماعی و خانوادگی افراد بزهکار که بنا به هر دلیلی،مدت زمانی را در حبس به سر برده اند جلوگیری شود.
* فضای محدود زندان ها برای زندانیان
نجفی با ذکر آماری از حضور زندانیان در زندان و محدودیت هایی که از لحاظ فضای محیطی با آن مواجه هستند می افزاید:بر مبنای استانداردهای جهانی،زندان های ایران میزبان جمعیت و گروه هایی است که درواقع 4 برابر از ظرفیت موجود پذیرای افراد مجرم،هنجار شکن و خاطی است.
*اشتغال،مولفه ای اساسی در بازدارندگی از ورود مجدد زندانیان به زندان
در کنار فضای موجود در زندان،مولفه هایی نیز در بیرون از زندان وجود دارد که باید در حد توان نسبت به عملیاتی کردن آن کوشید.
وی افزود:اشتغال یکی از عمده ترین دغدغه های افراد زندانی بعد از رهایی از زندان محسوب می شود.
رحیم مطهرنژاد،مدیر عامل بنیاد تعاون زندان ها با اشاره به ضرورت پرداختن به عنصر اشتغال زندانیان بعد از آزادی می گوید:سو پیشینه هایی که هیچگاه از پرونده افراد مجرم پاک نمی شود نیز در کنار معضل بیکاری از مواردی است که عرصه را برای زندگی اجتماعی و عادی افراد زندانی تنگ تر می کند.
در چنین شرایطی می طلبد با آموزش،اطلاع رسانی صحیح و اصولی،بستر و زمینه تغییر نگرش عموم جامعه به زندان و زندانی فراهم شود،امری که در کاهش بازگشت مجدد زندانیان به ندامتگاه ها و حبس بدون تاثیر نخواهد بود،و البته حلقه تکمیلی این تغییر نگرش به اتخاذ تدابیر مناسب برای اشتغال زندانیان باز می گردد،امری که زندانیان سابق می توانند با تکیه بر آن خود را اثبات کنند،اثبات این موضوع که آنها عوض شده اند،تغییر کرده اند و دیگر شرایط بمانند گذشته نیست،حصول این موارد دور از دسترس نیست،امکان تحقق آن وجود دارد،اما این امر خطیر مستلزم الزاماتی است که عمده آن به فرهنگ سازی،آموزش و اشتغال معطوف می شود.