در این سال‌ها افزایش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی موجب شده از ٣٧ دشت استان، ٣٤ دشت در حالت ممنوعه قرار بگیرد و بعضی از این دشت‌ها وضعیت بحرانی پیدا کند. در این میان دشت مشهد نیز که از دشت‌های مهم استان است اوضاع نامطلوبی دارد. این دشت که از ٩ کیلومتری شرق قوچان، ارتفاعات دولو آغاز شده و تا شرق منطقه میامی، ابتدای دشت نریمانی ادامه پیدا می‌کند، حالا به یکی از مخاطرات زمین شناسی تبدیل شده است. باید دید با کاهش سطح آب زیرزمینی و اضافه برداشت از سفره‌های زیرزمینی دشت مشهد، خطر نشست زمین تا چه اندازه مشهد و سایر شهرستان‌های استان را تهدید می‌کند و چه اقداماتی برای جلوگیری از این اضافه برداشت‌ها انجام شده است؟
وقتی عمق زمین توان تحمل وزن را ندارد!
به گفته کارشناسان، اینکه ٣٤ دشت استان ممنوعه شده بدان معنا که در این مناطق حفر چاه برای اهداف کشاورزی ممنوع است و از این شمار ١٥ دشت ازجمله دشت‌های مشهد، نیشابور، سبزوار، فریمان و... در حالت بحرانی قرار دارد، یعنی آب تا حدی فرونشسته است که امکان برگشت آن به تراز قبلی وجود ندارد.
به ادعای آنان، دشت مشهد هم اکنون حدود ٩٠٠میلیون مترمکعب در سال ظرفیت تجدیدپذیری و بازیابی دارد، اما اضافه برداشت 100 تا 150 میلیون متر مکعبی از این دشت بسیار زیاد است. از طرف دیگر، سالانه سطح آب زیرزمینی دشت مشهد به طور متوسط ٩٠ سانتی‌متر افت می‌کند که با توجه به پیامدهای برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، چون آب یک سیال نامتراکم است وقتی بیش از حد خارج شود، عمق زمین توان تحمل وزن را نداشته و زمین فرو می‌نشیند.
هر هفته یک فرونشست در استان
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور در تشریح آخرین وضعیت فرونشست زمین در خراسان رضوی می‌گوید: به دلیل بهره برداری بی رویه از آب‌های زیرزمینی طی سال‌های گذشته، اکنون هر هفته یک گزارش از فرونشست زمین، ترک خوردگی و فروچاله در دشت‌های خراسان رضوی به این نهاد ارسال می‌شود.
طاهری در گفت و گو با ایرنا، بحرانی ترین وضعیت در مورد فرونشست زمین را مربوط به دشت نیشابور ذکر می‌کند و می‌افزاید: برداشت‌های بی رویه ای که از منابع آب‌های زیرزمینی طی سال‌های اخیر انجام شده اکنون پیامدهای خود را در زیرساخت‌ها، جاده ها، دشت‌ها و خطوط انتقال انرژی نشان می‌دهد.
فعالیت 1700 حلقه چاه غیرمجاز در دشت نیشابور
به گفته وی در دشت نیشابور هزار و 700 حلقه چاه بهره برداری مجاز و به همین شمار چاه غیرمجاز و در دشت بردسکن نیز حدود 500 حلقه چاه وجود دارد.
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور ادامه می‌دهد: اکنون به دلیل انتقال آب از سد دوستی به دشت مشهد، فرونشست زمین در قسمت مرکزی این دشت متوقف شده، اما قسمت‌های غرب و شمال غرب این دشت در معرض خطر است. وی با بیان اینکه در دشت‌های استان‌های خراسان شمالی و خراسان جنوبی تاکنون گزارشی از فرونشست زمین به این اداره کل ارسال نشده است، می‌افزاید: اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور تاکنون اقدام به تهیه نقشه یکپارچه زمین شناسی استان‌های خراسان رضوی و خراسان شمالی و 34 مورد نقشه های زمین شناسی کاربردی و مطالعات مربوط به مخاطرات زمین شناختی در گستره استان‌های خراسان و شمال شرق کشور کرده است.
وی از عضویت اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور در ستاد مدیریت بحران خراسان رضوی خبر می‌دهد و اظهار می‌دارد: در این ستاد دریافت اطلاعات مربوط به زمین لرزه و فرونشست در اولویت کار مسؤولان عضو قرار دارد.
مدیرکل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور با بیان اینکه سازمان مرکزی مدت زیادی است که بحث فرونشست را در منطقه دنبال کرده است، می‌گوید: با وجود این تاکنون طرح مدونی در این زمینه که قابلیت اجرا داشته باشد ارایه نشده است. وی می‌افزاید: سازمان زمین‌شناسی فقط می‌تواند مخاطرات مربوط به فرونشست زمین را رصد کند و گزارش دهد، اما تصمیم‌گیری‌ها در جای دیگری باید اتخاذ شود.
طاهری ادامه می‌دهد: برای تهیه ابزار دقیق پایش فرونشست تعاملی از سوی این سازمان با چند شرکت خارجی انجام شده و آن‌ها فایل‌های مربوط به این ابزار را ارسال کرده‌اند.
به گفته وی، این در حالی است که سازمان زمین شناسی شمال شرق کشور برای تامین این ابزار آن‌ها را در قالب یک طرح پیشنهادی(پروپوزال) در ستاد بحران خراسان رضوی ارایه داده تا در مورد آن تصمیم گیری شود.
نظر شما