به گزارش قدس آنلاین، يکي از مهمترين و حياتيترين آموزشها در دوران کودکي، آموزش مباني و معارف ديني به کودکان است، اما درباره نحوه آموزش مسايل ديني و معرفتي نظرهاي گوناگونی وجود دارد و کارشناسان علوم تربيتي ديدگاههاي متفاوتي براي تبیين معارف ديني به گروه سني کودک دارند.
اما آنچه مسلم است، اينکه کودکان تفکري ظريف و خلاقانه دارند، آموزش مباني معرفتي که نيازمند تأمل بيشتر است، بايد به زباني شيوا، زيبا و خلاقانه به کودکان ارایه شود.
بیتردید همه ما با پرسشهای بيشمار کودکانمان مواجه شدهايم که پرسيدهاند، خدا کجاست؟ پيامبرانش چه شکلي هستند؟ اصلا بهشت و جهنم کجاي آسمان قرار دارد؟ چرا بايد خدا را پرستش کنيم؟ و ... بسياري از پرسشهای از اين دست که البته پاسخ دادن به آنها به درک عميق از شيوههاي جديد آموزش مفاهيم ديني نياز دارد.
براي بررسي اين موضوع مهم به سراغ کارشناسان معارف اسلامي، علوم تربيتي و روان شناسي و يک شاعر حوزه کودک و نوجوان رفته ايم؛ آنها دیدگاههای جالبي در اين زمينه دادند که در ادامه ميخوانيد.
*انس با خدا و دين را به کودکانمان بياموزيم
حجت الاسلام والمسلمين علي سرلک در پاسخ به اين پرسش که از چه زماني بايد تربيت ديني کودکان را آغاز کنيم، ميگويد:تربيت ديني کودک ما از زماني که هنوز در وجود مادرش رشد ميکند، آغاز ميشود و تمام رفتارها و حالات مادر در شخصيت آينده کودک تأثير دارد.
وي ادامه ميدهد: مادراني که در دوران بارداري به خواندن قرآن و انجام امور عبادي مقید هستند، آثار اين رفتارها، در کودکشان پس از تولد نيز مشهود است، چنين مادراني فرزنداني آرام تر دارند و مسير تربيت ديني اين کودکان پس از تولد آسانتر ميشود.
اين کارشناس معارف اسلامي با اشاره به توصيههاي ديني درباره آموزش مباني ديني به کودکان ميگويد: بر اساس آموزههاي ديني به ما توصيه شده، به کودکانمان از سه سالگي مباني ديني را بياموزيم. از آنان بخواهيم کلمه «لا اله الاّ اللّه» را تکرار کنند و پس از گذشت چند هفته به آنان عبارت «محمّدرسول اللّه» را ياد بدهيم و بخواهيم چندين بار تکرار کند، آن وقت او را تا 4 سالگي در يادگيري اين مفاهيم آزاد بگذاريم و برايش قصههاي قرآني بگوييم.
وي تاکيد ميکند: در آموزش معارف ديني بايد گام به گام کودک را پيش ببريم تا دچار سردرگمي و حيرت از آنچه ميآموزد، نشود.
زيباييهاي دين را بگوييم
حجت الاسلام والمسلمين سرلک در پاسخ به اين پرسش که براي آموزش مفاهيم ديني به کودکان چه راهکارهايي کاربردي است، ميگويد:زيباترين روش آموزش مفاهيم و معارف ديني به کودکان، روش قصه گويي است.
وي ادامه ميدهد: همه ما کودکيهايمان را با قصههاي زيباي مادربزرگها و پدربزرگهايمان طي کردهايم، قصههايي که ما را با رهنمودهاي ديني آشنا کرده اند و ما هم بايد براي کودکانمان، زيباييهاي دين را به شکل قصه تعريف کنيم.
اين کارشناس علوم تربيتي و معارف ديني تصريح ميکند:قصه گويي، يکي از ابزار مناسب براي تبيين مباني ديني و معارفي در ذهن کودکان است، هر چه داستان گوييهاي ما مبتني بر روايتهاي قابل درک باشد، آموزشهاي ما آسان تر ميشود.
دنيا را به دو بخش خير و شر تبديل نکنيم
در ادامه اين گفتوگو استاد مصطفي رحماندوست که سالهاست کودکان و نوجوانان با اشعار زيبايش آشنا هستند و همه ما خاطرات خوبي از هنر اين شاعر نام آشنا داريم، دیدگاههای خوبي را درباره چگونگي آموزش مفاهيم ديني به کودکان مطرح ميکند.
وي با بيان اينکه براي ارایه تصوير واقعي از دين به کودکان بايد از قصههاي قرآني کمک بگيريم، ميگويد:قرآن کریم بسیاری از مفاهیم و آموزههای دینی را در قالب قصههاي زيبا و به زباني ساده و نیز خلاقانه ارایه کرده که ما ميتوانيم از اين قصهها براي آموزش کودکان استفاده کنيم.
اين شاعر نام آشنا با اشاره به رعايت اصل تعادل در قرآن کريم تصريح ميکند:خداوند متعال در قرآن کريم با بياني زيبا و رحماني جايگاه بهشت و جهنم را تبيین کرده است، اما اين همه زيبايي و رعايت تعادل آن طور که بايد در تبيین اين دو جايگاه مهم به کودکان بخوبي بهرهبرداري نشده است.
*رحمت خدا را نشان دهیم
استاد رحماندوست تأکيد ميکند: قصه گويي و تقسيم کردن جهان به دو بخش خير و شر براي کودکان در حقيقت دور کردن آنها از نگاه رحماني خدا و القای اين ذهنيت به آنهاست که خداوند انسان را خلق کرده تا در شرايط زندگي زمين در نهايت او را به جهنم سوق دهد؛ اين در حالي است که در همه شرايط رحمت خداوند بر غضب و خشم او غلبه دارد.
وي ادامه ميدهد: در تمامي قصههاي قرآني و روايات ديني نشانههاي رحمت خداوند متعال به روشني مشهود است، داستان حضرت يوسف، انداختن ايشان در چاه و پس آن رسيدن اين پيامبرخدا به آن همه مقام، نشانههاي رحمت خداست و زماني که اين قصه را براي کودکان خود تعريف ميکنيم، بايد درک کنند که خداوند به رحمت خود يوسف نبي را از آن چاه تاريک و غربت نجات داد و عزیز مصر کرد.
*آموزش به دور از افراط و تفريط
دکتر محمدرضا شرفي، روان شناس و استاد دانشگاه با بيان اينکه در آموزش مباني ديني به کودکان بايد مبتني بر اصل ميانه روي دنبال شود، ميگويد: تبيين معارف و مباني ديني به کودکان اگر همراه با افراط و تفريط باشد، بیتردید اثر معکوس خواهد داشت. کودکاني که والدين آنها براي آموزش مباني ديني روند سختگيرانه و يا آزاد محور دارند، نتيجه خوبي دريافت نميکنند.
وي تصريح ميکند: از نظر روان شناسي آموزشهاي ديني به کودکان بايد همراه با عمل والدين و انجام امور عبادي از سوي آنها دنبال شود، کودکاني که رفتار عبادي والدين خود را ميبينند، زودتر ياد ميگيرند؛ مثلا دختران کوچک با ديدن نماز خواندن مادر، چادر به سر ميکنند و مقابل قبله ميايستند تا نماز بخوانند.
از روش نمايشي استفاده کنيم
اين روان شناس بابيان اينکه قصه گويي همراه با نمايش به تعميق باورهاي ديني کودکان کمک ميکند، اظهار ميدارد:نمايش دادن قصههاي ديني ضمن تثبيت مباني ديني در ذهن کودکان، فرصت خلاقانه بيشتري را براي طرح پرسش مبتني بر قصه نمايش داده شده فراهم ميکند. کودکان ميتوانند در همان فضا يادگيري بيشتري داشته باشند.
وي تأکيد ميکند: يکي از مهمترين مفاهيم ديني مسأله «مرگ» و زندگي آن جهان است و کودکان از مفهوم مرگ و اتفاقات آن جهاني چيزي نميدانند، اما قرآن کريم اين واقعه را در قالب داستانهاي واقعي و عبرتهاي تاريخي عنوان کرده است؛ مثلاً آمدن فصل بهار نماد خوبي براي زنده شدن طبيعت مرده است و با طرح اين موضوع به صورت نمايش و قصه بخوبي ميتوانيم واقعه مرگ و زنده شدن در قيامت را براي کودکان ملموس کنيم.
آموزشها مستمر باشد
حجت الاسلام والمسلمين سرلک با اشاره به اينکه آموزشهاي مفاهيم ديني بايد مداوم دنبال شود، ميگويد: والدين بايد در تبيين مفاهيم ديني براي کودکان خود از يک رويه ثابت استفاده کنند. نبايد اين آموزشها موقتي و کوتاه مدت باشد.
وي تصريح ميکند: آموزش بايد همراه با صبوري و مداومت دنبال شود تا بخوبي در ذهن کودک ثبت شود. نکته ديگر اينکه هنگام آموزشها بايد از فرزند خود بخواهيم آنچه از قصههاي ما آموخته، برايمان به صورت نمايش يا قصه تعريف کند تا اشکالهایی که در ذهن وي ثبت شده، با راهنمايي ما برطرف شود.
اين کارشناس معارف اسلامي تأکيد ميکند: يادمان باشد همه آموزشها بايد بتدريج دنبال شود. نميتوانيم انتظار داشته باشيم در يک بازه زماني مشخص فرزندمان به قولي علامه دهر شود، بلکه بايد آرام آرام مباني معرفتي را در ذهن و جان کودکمان ثبت کنيم که اگر آموزشهاي ما مبتني بر اين روش باشد، بیتردید براي کودکمان شيرين و جذاب خواهد بود.
مليحه پژمان
نظر شما