قدس آنلاین/ آرش خلیل‏ خانه: تنش میان آنکارا و واشنگتن بر سر کودتای نافرجام در این کشور و اتهاماتی که ۲ طرف به یکدیگر وارد می‌کنند، به شدت بالا گرفته است. سؤال این است که این اتفاق و ادامه این روند تا چه حد بر نحوه تعامل این ۲ کشور در حوزه‌های مشترک همکاری از جمله عضویت ترکیه در ناتو، همکاری در سوریه در قالب ائتلاف آمریکایی ضدداعش و حتی فراتر از آن یعنی موضوع عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تأثیر خواهد گذاشت؟

 تنش در روابط آنکارا و واشنگتن؛ بازی یا واقعیت؟

شاید کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد و حتی انتظار داشت که کودتای نافرجام در ترکیه تا این حد روابط اردوغان را با واشنگتن پر تنش کند. اما ظاهراً حضور فتح‌الله گولن در آمریکا و شکل‌گیری مرکز فرماندهی کودتا در «اینجرلیک»، پایگاه هوایی مشهوری که فرماندهی عملیات هوایی نیروهای آمریکایی علیه داعش در آنجا قرار دارد، اگر نگوییم که اردوغان را به حمایت آمریکا از این کودتا مشکوک کرده، حداقل او را نسبت به امتناع آمریکا از استرداد گولن و بی‌تفاوتی واشنگتن نسبت به تغییر حکومت در ترکیه و کناررفتن اردوغان عصبانی کرده است.
 سیم آخر
ظاهراً رجب طیب اردوغان بنایش را بر این گذاشته تا در وهله اول، به هر قیمتی حتی به‌خطر انداختن روابط گسترده سیاسی و نظامی با آمریکا و ناتو و عضویت کشورش در اتحادیه اروپا-که حالا دیگر چندان امیدی به آن هم وجود ندارد- معامله‎ای بکند و واشنگتن را زیر فشار بگذارد تا مخالف اصلی او یعنی گولن را به ترکیه تحویل دهد. همچنین، در وهله دوم کشورهای غربی را در برابر موج سرکوب‌ها و بازداشت‌ها و حذف مخالفان خود در داخل ترکیه وادار به سکوت کند.
اردوغان دریافته که به جای تمرکز بر سیاست خارجی و منطقه‌ای و اتلاف منابع ترکیه برای بازیگری در میدان منطقه که در 5 سال گذشته نه‌تنها عایدی برای او نداشته و اهدافش را برآورده نکرده بلکه موقعیت او و کشورش را هم تضعیف کرده است، باید تمرکز خود را بر حوزه داخلی و تثبیت پایه‌های حکومت و سلطه حزبش بگذارد. زیرا توجه او در این 5 سال به بیرون کشور و غفلتش از داخل موجب شد تا مخالفانش آنچنان از فرصت استفاده کنند و قدرت بگیرند که به فکر کودتا علیه او و حذفش بیفتند.  حالا حتی اردوغان آنچنان مظنون است که گمان می‌کند آمریکایی‌ها در پس این کودتا دستی بر آتش داشته‌اند و از سقوط او نفعی می‌برند؛ ظنی که شاید در نگاه اول، با توجه به تحولات منطقه و تندروی‏های اردوغان در این میدان در 2 سال گذشته از جمله در مورد عراق و کردهای دو سوی مرز میان عراق و ترکیه، چندان هم بیراه نباشد. اما این سؤال جدی را هم پیش می‏آورد که با توجه به گستردگی و عمق روابط آنکارا و واشنگتن آیا واقعاً اردوغان حاضر است برای کامل‌کردن طرح خود در داخل ترکیه، روابطش با آمریکا و اتحادیه اروپا را قربانی کند و اساساً چنین امکانی را با توجه به منافع غرب دارد؟
پشت پرده هرچه که بوده و هست، حالا مسأله اصلی این می‏باشد که روابط ترکیه و آمریکا به تیرگی گراییده است. آنکارا می‌گوید اگر آمریکا گولن را تحویل ندهد نه‌تنها تأیید کرده که از او و کودتا حمایت می‌کند بلکه این موضوع بر روابط 2 کشور تأثیرگذار خواهد بود. اما واشنگتن می‌گوید تا اعلام نتیجه تحقیقات و ارایه سندی از سوی ترکیه مبنی بر اثبات نقش‏داشتن گولن در کودتا، او را تحویل نخواهد داد.

 خط و نشان‌کشی دو جانبه
از سوی دیگر موج گسترده بازداشت‌ها در ترکیه که به اذعان افکان آلا، وزیر کشور ترکیه، حالا به 18 هزار نفر رسیده و نیز اخراج و ممنوع‎الخروجی 50 هزار نفر، صدای جامعه جهانی و حتی متحدان دیروز ترکیه را در اروپا و آمریکا درآورده است.  این موضوع حتی موجب شد تا چند روز پیش ژنرال جوزف ووتل، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا، نسبت به تأثیر شرایط پساکودتا در ترکیه بر عملیات نظامی علیه داعش و هماهنگی بین آنکارا و واشنگتن ابراز نگرانی کند؛ موضوعی که خشم اردوغان را برانگیخت و سبب شد تا او با عباراتی تند و توهین‌آمیز این ژنرال آمریکایی و عملاً دولت آمریکا را مخاطب قرار دهد و این کشور را به حمایت از گولن و کودتاگران متهم سازد. حالا به نظر می‌رسد که پیش‌بینی ژنرال آمریکایی درست بوده است. دولت ترکیه روز گذشته اعلام کرد که تمامی پادگان‌ها و پایگاه‌هایی را که در کودتا فعال بوده‌اند، تعطیل خواهد کرد. جنجالی‌ترین ‌خبر اینست که احتمال تعطیلی پایگاه مشهور اینجرلیک هم این روزها قوت گرفته است و حامیان اردوغان ظاهراً به او فشار می‌آورند تا این پایگاه را هم تعطیل کندکه در این صورت نیروهای آمریکایی مهم‌ترین پایگاه نظامی و هوایی خود در منطقه را از دست خواهند داد.

 بازی با کلمات
حسن بهشتی‌پور در این باره می‌گوید: این نوع موضع‌گیری‌های اردوغان بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و نباید تصور کرد که می‌تواند روابط ترکیه و آمریکا که روابطی راهبردی است را تحت تأثیر قرار دهد. این کارشناس مسایل منطقه با اشاره به اینکه اینجرلیک، علی‌رغم ادعای آنکارا مبنی بر اینکه تحت مدیریت آنها است عملاً در اختیار آمریکایی‌ها قرار دارد، می‌افزاید: تعطیلی این پایگاه و اخراج نیروهای آمریکایی هزینه سنگینی برای اردوغان خواهد داشت. وی با بیان اینکه اردوغان قصد دارد تا مخالفان خود در داخل ترکیه و حتی در منطقه را کنار بزند و این اتفاق در داخل ترکیه عملاً رخ داده است، تصریح می‌کند: هیچ شاهد و قرینه‌ای وجود ندارد که آمریکا در کودتای ترکیه دست داشته یا از آن حمایت می‌کند زیرا آمریکا مبلغ مدل اسلام ترکیه‌ای در حکومت در برابر مدل جمهوری اسلامی ایران بوده است. حال این سؤال مطرح می‌شود که اردوغان چه حرکتی انجام داده که می‌تواند نظر آمریکا را تغییر دهد؟ بنابراین، به نظر می‌رسد که اردوغان می‌خواهد از این شایبه برای ساکت‌کردن غرب در مورد تحولات داخلی این کشور استفاده کند؛ هر چند در این راه تا حد مشخصی می‌تواند پیش برود.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.