وحید اکرمی: «جهاد» یکی از کلید واژه‌های قرآن است که با مشتقاتش در این کتاب آسمانی۴۱ بار از آن یاد شده است. شاید نخستین معنایی که از این واژه به ذهن خطور می‌کند، معنای جنگ و درگیری است. اما جست‌وجو و دقت بیشتر در نظر لغت‌شناسان و مفسران، ما را به این نکته می‌رساند که معنای اصلی این واژه به مشقت افتادن است؛ جهد یعنی نهایت تلاش را داشتن و نهایت توان را به کار گرفتن. گاهی این نهایت تلاش و توان در میدان نبرد و جنگ رخ می‌دهد و گاهی نیز در عرصه زندگی روزمره. مفسران بسیاری از جمله علامه طباطبایی تصریح کرده‌اند، جهاد معنایی عام دارد و شامل هر نوع تلاش و کوششی که فی سبیل الله باشد، می‌شود. آیه «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ: و كسانى كه در راه ما كوشيده‏‌اند، به يقين راه‌هاى خود را بر آنان مى‌‏نماييم و در حقيقت ‏خدا با نيكوكاران است»(عنکبوت/ ۶۹) یکی از مهم‌ترین آیات در این زمینه است که بیشتر مفسران تصریح دارند، عام‌ترین معنای جهاد از این آیه برداشت می‌شود.
از امام صادق(عليه السلام) روايت است كه فرمود: «پيامبر اکرم عده‌اى را به جنگ فرستاد؛ چون از جنگ بازگشتند، فرمود: آفرين به گروهى كه پيكار كوچك‌تر را سپرى كردند و پيكار بزرگ‌تر بر عهده آنان به جا مانده است. گفتند: اى فرستاده خدا، پيكار بزرگ‌تر چيست؟ فرمود: پيكار با نفس.»
مطابق این حدیث، انسان مؤمن باید با نفسش جنگ و پیکار کند، اما مگر نه اینکه انسان با دشمن خود سر جنگ دارد و نه با دوست. پس باور کنیم که نفس، دشمنی سر سخت است برای ما و در واقع نماینده ای درونی برای شیطان رجیم است. باید بدانیم، نفس ما دشمنی است که می‌خواهد ما را ذلیل و نابود کند. بنابراین این نفس خطرناک را نباید ارباب خودمان قرار دهیم و حتی نسبت به آن نباید بی‌تفاوت بود. حجت الاسلام پناهیان می‌گوید: «باید این برای ما جا بیفتد که نفس ما دشمن ماست. باید همان‌طور که دشمن خود را می‌زنیم، نفس خودمان را هم مهار کنیم. اینکه می‌گویند: «گربه را دم حجله باید کشت» دربارۀ نفس باید انجام شود. روی نفس را از همان اول باید کم کرد و الا وقتی قدرت پیدا کند، دیگر از پسِ آن برنمی‌آییم. نفس پُررو، زود عصبانی می‌شود، دیر می‌بخشد، کینه‌ای می‌شود، زودرنج خواهد شد، دیر لذت می‌برد، زود شاکی می‌شود، و هزاران ویژگی بد دیگر پیدا می‌کند که آدم را بیچاره خواهد کرد.»
مبارزه با نفس کار ساده ای نیست و برای غلبه بر آن به خودسازی و مجاهدت های فراوانی نیاز است. به همین سبب است که بالاترین نوع جهاد، مبارزه با نفس است و از آن به عنوان جهاد اکبر یاد می‌شود.
از حضرت علی (علیه السلام) در کتاب «تصنیف غررالحکم» نقل شده است:«به هوش باشید! همانا جهاد کردن، بهای بهشت است. پس هر آن کس که به جهاد با نفس پرداخت، آن را مالک شد و این ارجمندترین ثواب برای کسی است که نفس خود را شناخته است.»